Rośliny trujące

Ciemiężyca zielona, cała roślina jest trująca

Rośliny trującerośliny zawierające tylko w niektórych swoich częściach lub w całym organizmie roślinnym substancje trujące, toksyczne dla zwierząt (w tym człowieka), mogą to być takie substancje chemiczne jak np.: alkaloidy i glikozydy.

Liczne gatunki roślin w większym lub mniejszym stopniu zawierają substancje trujące dla człowieka, jak i zwierząt, zarówno domowych, jak i dzikich. Trucizny te chronią rośliny głównie przed zjadaniem przez zwierzęta roślinożerne, czasami przed niektórymi pasożytami i chorobami.

Rośliny trujące często można rozpoznać po nieprzyjemnym zapachu lub ostrym, piekącym smaku. Zwierzęta na ogół rozpoznają rośliny trujące i omijają je – jednak nie zawsze. Ludzie nauczyli się doświadczalnie rozpoznawać rośliny trujące, w większości zbadano chemiczny skład ich trucizn i oddziaływanie na ludzi i zwierzęta. Lista roślin trujących i zawartość w nich substancji trujących nie jest jednak jeszcze zamknięta.

Niektóre rośliny tracą swe własności trujące po wysuszeniusiano nie ma już własności trujących, niektóre zachowują je po wysuszeniu i długotrwałym nawet przechowywaniu. Różny jest też rozkład trucizn w roślinie. U wielu gatunków występują one w różnym stopniu w całej roślinie, u niektórych gatunków trujące są tylko określone części rośliny, np. korzenie, nasiona, ziele. Ilość trującej substancji w roślinie zależy też od wielu czynników, m.in. od pory roku (np. zimowit jesienny najbardziej trujący jest na wiosnę), od nasłonecznienia, gleby, wilgotności itp.

Różna jest też wrażliwość zwierząt na te same trucizny, np. cis pospolity jest znacznie bardziej trujący dla koni, niż dla innych zwierząt roślinożernych. Przebieg zatrucia zależy od ilości spożytej rośliny i sposobu spożycia. Także rośliny słabo trujące mogą spowodować ciężkie zatrucie, a nawet śmierć, gdy zostały spożyte w większych ilościach.

Wiele roślin leczniczych jest równocześnie roślinami trującymi – wszystko zależy od dawki i od sposobu użycia. Nawet niektóre rośliny uprawne, uprawiane dla celów spożywczych są trujące (szczególnie rośliny przyprawowe), gdy zostaną wykorzystane w niewłaściwy sposób, lub w nadmiernych ilościach.

Zawartość trucizn w roślinach zmienia się też w czasie ich cyklu rozwojowego. U niektórych gatunków np. można spożywać młode pędy, podczas gdy dorosłe okazy są trujące (lub odwrotnie). Wiele jest też roślin trujących wśród roślin ozdobnych.

Rośliny trujące w polskiej florze, dziko rosnące oraz uprawne

Lista wymienionych poniżej gatunków roślin z polskiej flory obejmuje wszystkie trujące, dziko rosnące gatunki roślin naczyniowych oraz większość roślin uprawnych. Z bardzo licznej i dynamicznie rozszerzającej się listy roślin ozdobnych obcego pochodzenia uwzględnione są tylko bardziej rozpowszechnione w uprawie gatunki. Wśród autorów opracowań[1][2][3], na podstawie których sporządzona została lista istnieją pewne rozbieżności, co do zaliczania niektórych gatunków do roślin trujących. Niektóre z wymienionych poniżej gatunków cytowane są tylko przez jednego, lub dwóch z autorów tekstów źródłowych.

Indeks

A B C D E F G H I J K L Ł M N O P R S Ś T U V W Z Ź Ż

A

B

C

D

F

G

I

  • iwa rzepieniolistna (Iva xanthifolia)

J

K

L

Ł

  • łoboda ogrodowa (Atriplex hortensis) – ziele, nasiona
  • łubin trwały (Lupinus polyphyllus)
  • łubin żółty (Lupinus luteus)
  • łyszczec baldachogronowy (Gypsophila fastigiata) – cała roślina
  • łyszczec wiechowaty (Gypsophila paniculata) – cała roślina

M

  • mak lekarski (Papaver somniferum) – cały pęd nadziemny z wyjątkiem dojrzałych nasion, szczególnie sok mleczny z niedojrzałych makówek
  • mak piaskowy (Papaver argemone) – cała roślina
  • mak polny (Papaver rhoeas) – ziele, nasiona
  • mak wątpliwy (Papaver dubium) – ziele, nasiona
  • manna mielec (Glyceria maxima, Glyceria aquatica) – cała roślina
  • marek szerokolistny (Sium latifolium) – cała roślina
  • mięta długolistna (Mentha longifolia) – ziele
  • mięta polej (Mentha pulegium) –ziele
  • miłek jesienny (Adonis autumnalis) – cała roślina
  • miłek letni (Adonis aestivalis) – cała roślina
  • miłek szkarłatny (Adonis flammea) – cała roślina
  • miłek wiosenny (Adonis vernalis) – cała roślina
  • mlecz polny (Sonchus arvensis) – cała roślina
  • mlecz zwyczajny (Sonchus oleraceus) – cała roślina
  • modrzewnica zwyczajna (Andromeda polifolia) – liście i młode gałązki
  • mydlnica lekarska (Saponaria officinalis) – cała roślina

N

O

P

R

S

Ś

T

W

Z

Ż

Zobacz też

Przypisy

  1. Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  2. a b Jakub Mowszowicz: Przewodnik do oznaczania roślin trujących i szkodliwych. Warszawa: PWRiL, 1982. ISBN 83-200-2415-3.
  3. Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

Media użyte na tej stronie

Veratrum lobelianum.png
Autor: Michał Smoczyk (Michau Sm), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Veratrum lobelianum Bernh. (Melanthiaceae). Localization: Poland, Orlickie Mts. (Central Sudetes Mts.), Zieleniec, on fresh mountain meadow (Polygono-Trisetion community).