Rożnica

Rożnica
wieś
Ilustracja
Zabudowania dworskie
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Powiat

jędrzejowski

Gmina

Słupia

Liczba ludności (2020)

513[1]

Strefa numeracyjna

41

Kod pocztowy

28-350[2]

Tablice rejestracyjne

TJE

SIMC

0269067[3]

Położenie na mapie gminy Słupia
Mapa konturowa gminy Słupia, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Rożnica”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Rożnica”
Położenie na mapie powiatu jędrzejowskiego
Mapa konturowa powiatu jędrzejowskiego, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Rożnica”
Ziemia50°36′28″N 20°01′20″E/50,607778 20,022222

Rożnicawieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie jędrzejowskim, w gminie Słupia[3][4].

Integralne części wsi Rożnica[3][4]
SIMCNazwaRodzaj
0269080Kolonia Sędziszowskaczęść wsi
0269133Poddębinieczęść wsi
0269140Podlesieczęść wsi

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Historia

Pierwsze wzmianki historyczne o tej miejscowości pochodzą z wieku XIV, kiedy to Rożnica była własnością syna wojewody sandomierskiego Mściwoja z Krzelowa, Mściwoja z Kwiliny i Rożnicy herbu Lis.

Według Waleriana Nekanda-Trepki w tej miejscowości w roku 1632 miała umrzeć niejaka Dębieńska przeżywszy 120 lat[5].

W pierwszej połowie XIX wieku była tu gorzelnia, a majątek posiadał folwarki: Modlin (Podczarne) i Nową Wieś. Przez następne lata Rożnica była w rękach różnych właścicieli. Ostatnim z dziedziców był Antoni Badeni. Na cmentarzu kościelnym w Sędziszowie znajduje się jego nagrobek (zm. 1928) i jego żony, Petroneli z Kiełczewskich (zm. 1933). Majątek został rozparcelowany już podczas I wojny światowej.

Pałac w Rożnicy

Pałac w Rożnicy powstał na wzór renesansowych włoskich willi w 1900 r., przy którym w latach 20. XX w. wzniesiono oficyny utrzymane w „stylu dworkowym”. Wybudowany jest na łagodnym wzniesieniu. Front budynku zwrócony jest na stronę południową. Po dziesięciu stopniach wchodzi się na taras, a nad tarasem jest balkon, wsparty na czterech kolumnach. Pałac liczy 43 pomieszczenia. W zachowanej gdzieś w starociach notatce niewiadomego pochodzenia można przeczytać „...piętrowy, z dachem łamanym w styl francuski, kryty gontem, z kaplicą, salą balową, z trzema tarasami. Na dole piękny hol sześcioboczny, z każdej ściany drzwi do jadalni, salonów, gabinetu i kancelarii. Piękne stiuki, kosztowne tapety, marmurowe kominki i posadzki z różnokolorowego drewna. W tym stanie budynek był jeszcze roku 1906”.
Pałac otoczony jest starym parkiem. Rosło tam dużo pięknych okazów drzew, ale podczas II wojny światowej część z nich zostało wyciętych przez Niemców. W latach międzywojennych mieściła się w pałacu dwuletnia szkoła rolnicza. Praktykę rolniczą młodzież odbywała w tzw. resztówce, pozostałej po parcelacji dóbr ziemskich. Rożnica w tym czasie stała się ośrodkiem postępu i kultury rolniczej.

Podczas II wojny światowej pałac rożnicki był pod administracją niemiecką.

W okresie powojennym w pałacu mieściła się ponownie szkoła rolnicza z internatem, a w 1953 r. za sprawą wybitnego pedagoga i działacza kulturalno-oświatowego Waldemara Babinicza, przybyłego z pobliskich Pawłowic, powstało liceum kulturalno-oświatowe.
W kwietniu 1958 r. nastąpiło oficjalne reaktywowanie Uniwersytetu Ludowego w Rożnicy. I od tego momentu rozpoczął się najciekawszy okres w historii UL Ziemi Kieleckiej im. Stefana Żeromskiego. Częstymi gośćmi UL byli znakomici literaci, artyści i naukowcy. Pałac rożnicki gościł w swoich progach m.in. Juliana Przybosia, Władysława Broniewskiego, Stanisława Wygodzkiego, Igora Newerlego, Ernesta Brylla i wielu innych.
Waldemar Babinicz wraz z rodziną opuścił Rożnicę w 1968 r., a właściwie został z tej placówki usunięty. Przygotowywał bowiem wszechstronnie wykształconych ludzi kultury, a miał wychowywać tylko działaczy młodzieżowych.

W latach 70. w pałacu zorganizowano koszary wojskowe dla żołnierzy, uczestniczących w ostatniej wielkiej budowie PRL-u Linii Hutniczo-Siarkowej „LHS”.
W 1985 r. obiekt przekazano gminie. Pałac stał opustoszały i zniszczony. W 2000 r. gmina sprzedała prywatnemu nabywcy.

Zabytki

Park pałacowy z I połowy XIX w., wpisany do rejestru zabytków nieruchomych[6].

Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Piotra i Pawła w Sędziszowie.

Przypisy

  1. Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 7 [dostęp 2022-02-27]
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1086 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
  4. a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. Nekanda-Trepka Walerian, Liber Generationis Plebeanorum(Liber Chamorum), opr. Rafał Leszczyński, Wrocław-Warszawa-Kraków 1995, s. 145
  6. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 10 [dostęp 2015-10-19].

Media użyte na tej stronie

Świętokrzyskie Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Świętokrzyskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 51.4 N
  • S: 50.1N
  • W: 19.6 E
  • E: 22 E
Jędrzejów County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Jędrzejów County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.88 N
  • S: 50.43 N
  • W: 19.77 E
  • E: 20.60 E
REF new (questionmark).svg
Autor: Sławobóg, Licencja: LGPL
Icon for missing references
Rożnica dwór.jpg
Autor: Michaelus, Licencja: CC BY 3.0
Zabudowania dworskie w Rożnicy
POL gmina Słupia (powiat jędrzejowski) COA.svg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to WarX (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY-SA 2.5

Author

  • real name: Artur Jan Fijałkowski
  • pl.wiki: WarX
  • commons: WarX
  • mail: [1]
  • jabber: WarX@jabber.org
  • irc: [2]