Rożnowice (województwo małopolskie)

Rożnowice

wieś
Widok ogólny wsi
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	gorlicki
Gmina	Biecz
Liczba ludności (2011)	1434[1][2]
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-323[3]
Tablice rejestracyjne	KGR
SIMC	0345147
Położenie na mapie gminy Biecz Rożnowice
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Rożnowice
Położenie na mapie województwa małopolskiego Rożnowice
Położenie na mapie powiatu gorlickiego Rożnowice
49°45′23″N 21°09′35″E/49,756389 21,159722

Rożnowice (do 1948 Rozembark, następnie Rożanów^[4]) – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, w gminie Biecz. Leży w dolinie potoku Sitniczanka i na wznoszących się nad nią wzgórzach Pogórza Ciężkowickiego^[5].

Integralne części wsi

Oprócz części wsi wymienianych w TERYT mieszkańcy wyróżniają jeszcze przysiółek Fortepian.

Toponimia

Pierwotna nazwa osady wzmiankowana w źródłach jako Nemcyno odczytywana była jako Niemściło, Nemcyno, Niemcyno, a nawet Niemieścino. Osadnictwo niemieckie, które wraz z sąsiadującą wówczas na wschodzie Binarową utworzyło wówczas niewielką wyspę językową, przyczyniło się do wyparcia starszej słowiańskiej nazwy nową niemiecką – Rosenberg Różana Góra. Potem ta nazwa zmieniała się i nazywano je:

• 1388 – Rosinberg,
• 1390 – Rosernbarg,
• 1391 – Rozernberg,
• 1433 – Rozernbark,
• 1437 – Roszumbark,
• 1680 – Rozembark.

Nazwa ta została zmieniona na Rożnowice po II wojnie światowej, przez KUNM w 1947 roku. Był też krótki okres kiedy mówiono Różanowice^[8].

Historia

Pierwsza nazwa osady to Niemcyno, o czym świadczy wzmianka w 1354: Nemsyno, in qua hereditate locate sunt due villae, videlicet Rzepennyk et Rosumberk (Nemcyno, na obszarze którego są/powstały dwie wsie: Rzepiennik i Rozembark)^[9]. Wspominane przez Jana Długosza w Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis kościół i parafia w Rozumberku, które wraz z miastem Biecz z okręgiem Wacław, król czeski i polski oddał biskupowi krakowskiemu Janowi Muskacie w zamian za wieś Kamienice nad Dunajcem (na obszarze którego powstał Nowy Sącz)^[8] już w roku 1303 w rzeczywistości dotyczyło właśnie Nemcyno^[10]. Rozembark, jako wieś na prawie niemieckim (magdeburskim), która zastąpiło Nemcyno, powstała na podstawie przywileju króla Kazimierza Wielkiego, który rozgraniczył własności królewskie od dóbr klasztoru tynieckiego, trzy lata wcześniej (1351) dla Jana z Biecza (w literaturze często błędnie odczytywany jako przywilej lokacyjny wsi Sietnica)^[11].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego^[12].

Zabytki

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[13].

• Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła – położony w centrum wsi, na wzgórzu, zbudowany w latach 1756–1764. Obiekt drewniany, trójnawowy, konstrukcji zrębowej. Wewnątrz polichromia z II połowy XVIII w. Ozdobnie wygięta belka tęczowa^[14]. Wyposażenie świątyni pochodzi głównie z XVIII i XIX wieku. 4 sierpnia 1992 r. od pioruna spłonęła wieża – dzwonnica, zabytkowe organy rokokowe oraz dach. Wieża została odbudowana w latach 2010–2011^[a]. Kościół znajduje się na małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej^[15],
• zagroda nr 18, drewniana z 2 poł. XIX w., – przeniesiona do Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku. W skład zagrody wchodzi: dom, stodoła, stajnia, chlew, piwnica.
• cmentarz wojenny nr 112 z I wojny światowej.

Inne

• wiele kapliczek, najstarsza św. Jana Nempomucena, z 1745 roku.

Budynki użyteczności publicznej

• zespół szkolno–przedszkolny i gimnazjum wybudowany w latach 1965–1966, rozbudowany na przełomie XX i XXI wieku,
• dom strażaka, w którym mieści się remiza OSP.

Parafia

Parafia św. Andrzeja Apostoła, z murowanym kościołem pw. Matki Boskiej Fatimskiej należącej do dekanatu Biecz w diecezji rzeszowskiej. Do parafii tej należą jeszcze wierni z wsi: Racławice, Bugaj i Sitnica.

• 

  Kościół parafialny MB Fatimskiej

• 

  Zabytkowy kościół św. Andrzeja Ap.

• 

  Kapliczka św. Jana Nepomucena

• 

  Cmentarz wojenny nr 112

• 

  Budynek OSP, biblioteki i banku

• 

  Budynek szkoły podstawowej

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Marian Brudzisz: Z Sitnicy przez Nemsyno, Rosumberk, Rozembark do Rożnowic. 2018.

Linki zewnętrzne

• Rozembark, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 833 .