Robert Hooke

Robert Hooke
Ilustracja
Portret Hooke’a na podstawie opisów historycznych (2004)
Data i miejsce urodzenia

18 lipca 1635
Freshwater

Data śmierci

3 marca 1703

Zawód, zajęcie

uczony: fizyk, astronom, biolog

podpis
Sporządzony przez Roberta Hooke rysunek oglądanych przez mikroskop komórek korka

Robert Hooke (ur. 18 lipca 1635 w Freshwater, zm. 3 marca 1703[1]) – angielski przyrodnik, jeden z największych eksperymentatorów XVII wieku. Zajmował się między innymi fizyką, astronomią i biologią.

Życiorys

Był synem pastora, urodził się w angielskiej miejscowości Freshwater na wyspie Wight[2].

Od dzieciństwa cechowało go zainteresowanie przyrodą i wykazywał ogromny zmysł eksperymentatorski. Konstruował bardzo, jak na owe czasy skomplikowane mechanizmy-zabawki, podpatrywał ptaki usiłując zgłębić mechanizm ich lotu, rysował plany różnych konstrukcji. Do 13 roku życia nie chodził do szkoły, gdyż był chorowity. Uczył go w domu jego ojciec. Potem ukończył Westminster School, a następnie Uniwersytet w Oksfordzie. Tutaj jego zdolności dostrzegł Robert Boyle i wziął go pod swoją opiekę. Ci dwaj uczeni długo współpracowali ze sobą. Między innymi Robert Hooke pomógł Boyle’owi zbudować pompę próżniową[2].

Robert Hooke jest odkrywcą podstawowego prawa sprężystości (tzw. prawo Hooke’a), wykonał wiele obserwacji mikroskopowych i teleskopowych (odkrył m.in. istnienie gwiazd podwójnych, Wielkiej Czerwonej Plamy na Jowiszu w 1650 roku[3]), wykonał też szkice powierzchni Marsa użyte 200 lat później do oszacowania szybkości rotacji tej planety[2].

Hooke odkrył też istnienie komórek (roślinnych). Przed 1665 rokiem, posługując się ulepszonym przez siebie mikroskopem, oglądał przekroje korka z dębu korkowego (podłużny i poprzeczny), ujrzał wtedy siatkowate struktury; to co widział, nie było samymi komórkami, lecz ścianami komórkowymi martwych komórek (celuloza wysycona suberyną). Obraz przypominał mu przylegające do siebie klasztorne cele, w których mieszkają mnisi, stąd wzięła się nazwa komórki (ang. cells)[2].

W 1665 roku opublikował dzieło: Micrographia: or some Physiological Description of Minute Bodies made by magnifying glasses with Observations and Inquiries thereupon[4].

Robert Hooke jest autorem konstrukcji specyficznego systemu teleskopu zwierciadlanego, który sam nazwał teleskopem Gregory'ego na cześć szkockiego astronoma Jamesa Gregory’ego[4].

Jako pierwszy uznał, że amonity są skamieniałymi szczątkami dawnych zwierząt podobnymi do współczesnych łodzików. Badał skamieniałe żółwie, sformułował przy tej okazji wniosek, że niektóre rodzaje skamieniałości mogą być wskaźnikiem paleośrodowiska. W ten sposób stał się prekursorem badań paleośrodowiskowych. Był też autorem stwierdzenia, że trzęsienie ziemi może wpływać na morfologię powierzchni ziemskiej, co zostało później pozytywnie zweryfikowane przez licznych badaczy[4].

Pod koniec życia wszedł w konflikt z Izaakiem Newtonem. Oskarżał Newtona o przywłaszczenie kilku odkryć naukowych. Ich zaciekłe dyskusje na zebraniach członków Towarzystwa Królewskiego często przekształcały się w zażarte kłótnie[2]. Newton, gdy został prezesem Towarzystwa Królewskiego, zniszczył wiele prac i instrumentów wykonanych przez Hooke’a. Na jego polecenie zniszczono również wszystkie obrazy i podobizny Hooke’a[5].

Nagrody i wyróżnienia

Na jego cześć nazwano:

Przypisy

  1. ↑ Hooke Robert, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-10-02].
  2. ↑ a b c d e Robert Huxley: Wielcy przyrodnicy. Od Arystotelesa do Darwina. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-15952-8.
  3. ↑ Praca zbiorowa: KOSMOS. Warszawa: Buchmann Sp. z o.o., 2012, s. 308. ISBN 978-83-7670-323-7.
  4. ↑ a b c Twarogowski J. Poczet wielkich geologów. Nasza Księgarnia, 1974
  5. ↑ Allan Chapman, England's Leonardo – Robert Hooke (1635–1703) and the art of experiment in Restoration England, Proceedings of the Royal Institution of Great Britain 67 239–275, 1996
  6. ↑ List of Fellows of the Royal Society 1660 – 2007 (ang.). Royal Society. [dostęp 2016-08-23].
  7. ↑ (3514) Hooke w bazie Minor Planet Center (ang.)
  8. ↑ Hooke on Mars (ang.). W: Gazetteer of Planetary Nomenclature [on-line]. IAU, USGS Astrogeology Science Center, NASA. [dostęp 2016-08-23].
  9. ↑ Hooke on Moon (ang.). W: Gazetteer of Planetary Nomenclature [on-line]. IAU, USGS Astrogeology Science Center, NASA. [dostęp 2016-08-23].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

13 Portrait of Robert Hooke.JPG
Autor:
Rita Greer
, Licencja: FAL
As no contemporary portrait of Robert Hooke seems to have survived from the seventeenth century, this one is a reconstruction from the descriptions by his colleagues Aubrey and Waller. It shows him with a spring, pocket watch, fossil and map of the City of London after the Great Fire of 1666. He helped to survey and plan the rebuilding. The sky on the left indicates his interest in astronomy.
Robert Hooke Signature.png
Robert Hooke's Signature