Robert Jührs

Robert Jührs
SS-Unterscharführer SS-Unterscharführer
Data i miejsce urodzenia

17 października 1911
Frankfurt nad Menem

Data śmierci

1996

Przebieg służby
Lata służby

1942–1945

Formacja

SS Schutzstaffel

Robert Emil Jührs (ur. 17 października 1911 we Frankfurcie nad Menem, data i miejsce śmierci nieznane) – niemiecki robotnik, uczestnik akcji T4, członek personelu obozów zagłady w Bełżcu i Sobiborze. Po wojnie sądzony w Niemczech Zachodnich w procesach załóg Bełżca i Sobiboru, dwukrotnie uniewinniony.

Życiorys

Urodził się we Frankfurcie nad Menem. Po ukończeniu szkoły podstawowej pracował jako malarz pokojowy[1]. W kwietniu 1930 roku wstąpił do NSDAP i SA. W 1934 roku na skutek poparzenia chemicznego stracił wzrok w lewym oku[2]. Od tego czasu pracował jako niewykwalifikowany robotnik, m.in. na loterii oraz jako bileter we frankfurckiej operze[1][3].

W czerwcu 1941 roku został zwerbowany do personelu akcji T4, czyli tajnego programu eksterminacji osób psychicznie chorych i niepełnosprawnych umysłowo[2]. Służył w „ośrodku eutanazji” w Hadamarze – jako pielęgniarz, malarz pokojowy i biuralista[3].

Podobnie jak wielu innych weteranów akcji T4 został przeniesiony do okupowanej Polski, aby wziąć udział w eksterminacji Żydów. Jednocześnie przyznano mu stopień SS-Unterscharführera[a][2]. W czerwcu 1942 roku rozpoczął służbę w obozie zagłady w Bełżcu[1][3]. Jego zadaniem było nadzorowanie żydowskich komand roboczych, które pracowały na terenie tzw. obozu I i obozu II[1]. Według Roberta Kuwałka był jednym z esesmanów, którzy najczęściej przeprowadzali egzekucje w obozowym „lazarecie”[b][4]. On sam przesłuchiwany po wojnie przyznał, że pewnego razu na rozkaz komendanta Gottlieba Heringa zastrzelił w „lazarecie” siedmiu Żydów[5].

W marcu 1943 roku, gdy przystąpiono do likwidacji ośrodka zagłady, został przeniesiony do obozu pracy w Dorohuczy. W listopadzie 1943 roku w związku z akcją „Erntefest” przeprowadzono tam likwidację żydowskich więźniów. Jührs eskortował wtedy ofiary do miejsca straceń w Trawnikach. Następnie został wysłany do obozu zagłady w Sobiborze, gdzie w tym czasie prowadzone były prace likwidacyjne. Po ich zakończeniu, jako członek kordonu zabezpieczającego, uczestniczył w egzekucji ostatniej grupy więźniów[3].

Na przełomie 1943 i 1944 roku, podobnie jak większość weteranów akcji „Reinhardt”, został przeniesiony do Einsatz R operującej na wybrzeżu Adriatyku. Zadaniem tej jednostki była likwidacja miejscowych Żydów oraz walka z jugosłowiańską i włoską partyzantką[1][3]. W maju 1945 roku dostał się do amerykańskiej niewoli. Po zwolnieniu z obozu jenieckiego powrócił do Frankfurtu. Wkrótce został ponownie zatrzymany i osadzony w obozie dla internowanych w Dachau, skąd zwolniono go w listopadzie 1946 roku[1]. W 1947 roku był sądzony w drugim procesie personelu Hadamaru. Wyrokiem sądu krajowego we Frankfurcie został uniewinniony[1][6]. W kolejnych latach imał się różnych zajęć; był robotnikiem miejskim, współwłaścicielem sklepu z używanymi samochodami, portierem hotelowym, szkolnym woźnym[1]. Był kilkukrotnie karany za drobne przestępstwa i wykroczenia[7].

Jako jeden z ośmiu byłych esesmanów zasiadł na ławie oskarżonych w procesie załogi Bełżca. W sierpniu 1963 roku zachodnioniemiecka prokuratura postawiła mu zarzut pomocnictwa w zamordowaniu co najmniej 360 tys. Żydów[6]. Podobnie jak pozostali oskarżeni nie zaprzeczał swojemu udziałowi w Zagładzie, twierdził natomiast, że działał pod przymusem, nie mając możliwości sprzeciwienia się rozkazom przełożonych lub uzyskania przeniesienia z Bełżca. Argumenty te zostały zaakceptowane przez sąd krajowy w Monachium, który postanowieniem z 30 stycznia 1964 roku umorzył postępowanie przeciwko Jührsowi i sześciu innym oskarżonym[8].

Niedługo później ponownie stanął przed sądem, tym razem jako oskarżony w procesie załogi Sobiboru. Akt oskarżenia przeciwko niemu i jedenastu innym esesmanom został wniesiony 30 czerwca 1964 roku[9]. Postawiono mu zarzut pomocnictwa w zamordowaniu co najmniej 30 Żydów – ostatnich więźniów obozu, których zgładzono na przełomie listopada i grudnia 1943 roku[10]. Przyjął tę samą linię obrony, co w przypadku procesu załogi Bełżca, utrzymując, że działał pod przymusem[11]. Wyrokiem sądu krajowego w Hagen z 20 grudnia 1966 roku został uniewinniony[12].

Jego dalsze losy, w tym data śmierci, nie są znane[1].

Uwagi

  1. ↑ Według Roberta Kuwałka Jührsowi nigdy nie przyznano stopnia w SS, a wojnę zakończył w randze Oberwachtmeistra policji. Patrz: Kuwałek 2010 ↓, s. 71.
  2. ↑ Był to masowy grób na terenie obozu II. Nad jego krawędzią rozstrzeliwano Żydów niezdolnych dotrzeć o własnych siłach do komór gazowych: starców, inwalidów, osoby ranne i chore, małe dzieci bez opiekunów. Patrz: Kuwałek 2010 ↓, s. 51–52 i 133–134.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i Kuwałek 2010 ↓, s. 71.
  2. ↑ a b c Bryant 2014 ↓, s. 153.
  3. ↑ a b c d e Webb 2016 ↓, s. 176.
  4. ↑ Kuwałek 2010 ↓, s. 134.
  5. ↑ Webb 2016 ↓, s. 38–39.
  6. ↑ a b Bryant 2014 ↓, s. 53.
  7. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 153–154.
  8. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 59–62.
  9. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 144.
  10. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 154.
  11. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 169.
  12. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 184–187.

Bibliografia

  • Michael S. Bryant: Eyewitness to Genocide: The Operation Reinhard Death Camp Trials, 1955–1966. Knoxville: The University of Tennessee Press, 2014. ISBN 978-1-62190-070-2. (ang.).
  • Robert Kuwałek: Obóz zagłady w Bełżcu. Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2010. ISBN 978-83-925187-8-5.
  • Chris Webb: The Belzec death camp. History, Biographies, Remembrance. Stuttgart: ibidem-Verlag, 2016. ISBN 978-3-8382-0866-4. (ang.).

Media użyte na tej stronie

SS-Unterscharführer.svg
Autor: Rama, Licencja: CC BY-SA 2.0 fr
Rang insignia of the SS/Waffen-SS, here universal collar patches to the NCO-rank/ Officer Aspirant rank “SS-Unterscharfuehrer/ SS-Junker” until 1945.