Robert Kempner

Robert Max Wasilii Kempner (ur. 17 października 1899 we Fryburgu Bryzgowijskim, zm. 15 sierpnia 1993 w Königstein im Taunus) – niemiecki prawnik i adwokat. Podczas procesów norymberskich pełnił funkcję zastępcy amerykańskiego oskarżyciela głównego Roberta H. Jacksona.

W latach 1947–1948 sprawował funkcję zastępcy głównego prokuratora w procesie ministerstw (niem. Wilhelmstraßen-Prozeß). Podczas przygotowań do tego procesu Kempner odnalazł protokół z konferencji w Wannsee (niem. Wannsee-Protokoll), w którym spisano decyzje dotyczące tak zwanego "ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej" (niem. Endlösung der Judenfrage).

Życiorys

Wczesne lata

Kempner był najstarszym spośród trójki dzieci pary naukowców Waltera Kempnera (1869–1920) i Lydii Rabinowitsch-Kempner (1871–1935), zajmujących się badaniami z zakresu mikrobiologii. Matka była drugą kobietą w Prusach i pierwszą w Berlinie, której przyznano tytuł profesorski. Ojcem chrzestnym Kempnera był Robert Koch, w którego instytucie pracowali obydwoje rodzice.

Po ukończeniu studiów prawniczych we Fryburgu Bryzgowijskim i złożeniu drugiego egzaminu państwowego, w 1926 rozpoczął pracę jako sędzia i prokurator w Berlinie. W latach 1928–1933 pracował w ministerstwie spraw wewnętrznych Prus. Od 1926 wykładał w Wyższej Szkole Polityki oraz w Akademii Policyjnej[1].

Angażował się w politykę – był członkiem Socjaldemokratycznej Partii Niemiec (SPD), działał w republikańskim stowarzyszeniu sędziów (niem. Republikanischer Richterbund) oraz służył poradą prawną Lidze na Rzecz Praw Człowieka (niem. Liga für Menschenrechte)[2]. Pisał teksty fachowe (m.in. do pisma Justiz[3]) oraz artykuły do berlińskich gazet.

Już wtedy ostrzegał przed nadchodzącym nazizmem. Próby powstrzymania Hitlera – postawienia go w stan oskarżenia o zdradę stanu oraz delegalizacji NSDAP – nie powiodły się z uwagi na opór zwolenników Hitlera zajmujących ważne stanowiska w urzędach państwowych. Kempner napisał w owym czasie wiele krytycznych tekstów na temat Hitlera i nazizmu, m.in. Denkschrift gegen die NSDAP ("Memoriał w sprawie NSDAP"), Justizdämmerung, Auftakt zum Dritten Reich ("Zmierzch sprawiedliwości, początek Trzeciej Rzeszy").

Ucieczka z Niemiec

Po dojściu nazistów do władzy w 1933 Kempner został usunięty z państwowej służby cywilnej z powodu "politycznej niepewności w połączeniu z aktywnym ("zaawansowanym") żydostwem" (niem. politischer Unzuverlässigkeit in Tateinheit mit fortgesetztem Judentum)[4]. Wspólnie z byłym radcą sądu okręgowego Aschnerem otworzył biuro doradztwa w sprawach emigracji[2][5].

W 1935 aresztowano go, jednak dzięki protestom międzynarodowym został wkrótce zwolniony. Natychmiast opuścił granice Rzeszy i udał się do Włoch, gdzie objął profesurę nauk politycznych oraz kierownictwo florenckiego Instytutu Fiorenza – prywatnej szkoły z internatem głównie dla uczniów (najczęściej pochodzenia żydowskiego) relegowanych ze szkół niemieckich[6]. Pozostawał tam aż do zamknięcia instytutu w 1938, po czym wyjechał do Nicei, skąd wyemigrował do Stanów Zjednoczonych[2].

Do 1942 pracował na uniwersytecie w Filadelfii. Prowadził audycje radiowe[7], pisał dla prasy, m.in. dla emigracyjnej gazety niemieckiej Aufbau[2]. Od 1939 pełnił funkcję doradcy rządu prezydenta Roosevelta, a od 1943 zasiadał w Komisji ds. Zbrodni Wojennych (ang. War Crimes Commission).

Procesy norymberskie

Po zakończeniu II wojny światowej w Europie Kempner został zastępcą Roberta H. Jacksona, głównego prokuratora USA podczas procesów norymberskich przeciwko zbrodniarzom wojennym (1945–1946). Był jedynym Niemcem występującym po stronie oskarżenia[8]. Osobiście przesłuchiwał ministrów Hitlera, m.in. Hermanna Göringa i Wilhelma Fricka[1].

Pierwsza strona protokołu z konferencji w Wannsee. Znaleziona w aktach podsekretarza stanu Martina Luthera.

W latach 1947–1948 sprawował funkcję zastępcy głównego prokuratora w procesie ministerstw (niem. Wilhelmstraßen-Prozeß), w którym oskarżono pracowników ministerstwa spraw zagranicznych. Podczas przygotowań do tego procesu Kempner odnalazł protokół z konferencji w Wannsee (niem. Wannsee-Protokoll), w którym spisano decyzje dotyczące tak zwanego "ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej" (niem. Endlösung der Judenfrage)[9].

Zaangażowanie na rzecz obrony praw człowieka

Po zakończeniu procesów norymberskich Kempner pozostał w Niemczech. W 1951 rozpoczął praktykę adwokacką we Frankfurcie nad Menem[2]. Brał udział w licznych procesach dotyczących zbrodni nazistowskich, występując jako oskarżyciel posiłkowy. Na drodze procesów cywilnych walczył o rekompensaty dla ofiar nazizmu. Reprezentował brata Marinusa van der Lubbego – skazanego na śmierć za podpalenie Reichstagu – w ponownym procesie w sprawie pożaru parlamentu, uzyskując jego uniewinnienie w 1980[10]. W tzw. procesie Eichmanna na początku lat 60. wspierał oskarżycieli z Izraela w zbieraniu materiałów dowodowych przeciwko Adolfowi Eichmannowi. W latach 1966–1967 reprezentował rodziny Anny Frank i Edyty Stein[11]. Pomagał Władysławowi Żeleńskiemu w czynnościach prawnych związanych ze ściganiem odpowiedzialnych za mord profesorów lwowskich[12].

Po zakończeniu kariery adwokackiej Kempner pozostawał aktywny politycznie, angażując się na rzecz demokracji i obrony praw człowieka. Jego list do rzecznika zarządu Deutsche Banku zainicjował wypłatę rekompensat dla robotników przymusowych III Rzeszy[13][14].

Wyróżnienia

  • 1969 – medal im. Carla von Ossietzky
  • 1984 – Wielki Krzyż Zasługi (niem. Großes Bundesverdienstkreuz)
  • 1986 – doktorat honoris causa uniwersytetu w Osnabrück[4]
  • 15 sierpnia 2003 – w dziesiątą rocznicę śmierci Kempnera, jego imieniem nazwano ulicę w dzielnicy Berlina Zehlendorf[15]

Publikacje

  • Robert M. W. Kempner, Carl Haensel: Das Urteil im Wilhelmstraßen-Prozeß. Schwäbisch-Gmünd: 1950. (niem.).
  • Robert M. W. Kempner: Justizdämmerung: Auftakt zum 3. Reich. Frankfurt nad Menem: Eike von Repkow, Selbstverlag, 1963. (niem.).
  • Robert M. W. Kempner: Eichmann und Komplizen. Zurych / Stuttgart / Wiedeń: 1961. (niem.).
  • Robert M. W. Kempner: SS im Kreuzverhör. Monachium: 1964. (niem.).
  • Robert M. W. Kempner: Edith Stein und Anne Frank. Zwei von Hunderttausend. Die Enthüllungen über die NS-Verbrechen in Holland vor dem Schwurgericht in München. Die Ermordung der nichtarischen Mönche und Nonnen. Freiburg: 1968. (niem.).
  • Robert M. W. Kempner: Das Dritte Reich im Kreuzverhör. Aus den unveröffentlichten Vernehmungsprotokollen des Anklägers Robert M. W. Kempner,. Monachium-Esslingen: 1969. (niem.).
  • Robert M. W. Kempner: Amerikanische Militärgerichte in Deutschland. W: Hans Jochen Vogel, Helmut Simon, Adalbert Podlech (wyd.): Die Freiheit des Anderen. Festschrift für Martin Hirsch. Baden-Baden: 1981, s. 145-163. ISBN 3-7890-0699-8. (niem.).
  • Robert M. W. Kempner: Ankläger einer Epoche. Lebenserinnerungen, in Zusammenarbeit mit Jörg Friedrich. Frankfurt nad Menem / Darmstadt: Ullstein Verlag, 1983. ISBN 3-548-33076-2. (niem.).

Przypisy

  1. ↑ a b Ernst C. Stiefel, Frank Mecklenburg: Deutsche Juristen im amerikanischen Exil (1933-1950). Mohr Siebeck, 1991, s. 183. ISBN 3-16-145688-2. [dostęp 2009-07-19]. (niem.).
  2. ↑ a b c d e Ernst C. Stiefel, Frank Mecklenburg: Deutsche Juristen im amerikanischen Exil (1933-1950). Mohr Siebeck, 1991, s. 99-100. ISBN 3-16-145688-2. [dostęp 2009-07-19]. (niem.).
  3. ↑ Peter Pulzer: Jews and the German State: The Political History of a Minority, 1848-1933. Wayne State University Press, 2003, s. 254. ISBN 0-8143-3130-0. [dostęp 2009-07-19]. (ang.).
  4. ↑ a b Universität Osnabrück: Kempner-Ausstellung: "Ewige Wachsamkeit ist der Preis der Freiheit". Universitätsbibliothek Osnabrück zeigt Dokumente zu Leben und Werk von Robert Kempner. 26 czerwca 1998. [dostęp 2009-07-20]. (niem.).
  5. ↑ Konrad Hugo Jarausch: The unfree professions: German lawyers, teachers, and engineers, 1900-1950. Oxford University Press US, 1990, s. 147. ISBN 0-19-504482-7. [dostęp 2009-07-19]. (ang.).
  6. ↑ Walter Laqueur: Generation exodus: the fate of young Jewish refugees from Nazi Germany. UPNE, 2001, s. 16. ISBN 1-58465-106-7. [dostęp 2009-07-19]. (ang.).
  7. ↑ Radio: A German Told Us. „Time”, 21 września 1942. [dostęp 2009-07-19]. (ang.). 
  8. ↑ Michael Salter: Nazi war crimes, US intelligence and selective prosecution at Nuremberg: controversies regarding the role of the Office of Strategic Services. Routledge, 2007, s. 132. ISBN 1-904385-80-X. [dostęp 2009-07-19]. (ang.).
  9. ↑ Steven Lehrer: Wannsee house and the Holocaust. McFarland, 2000, s. 78. ISBN 0-7864-0792-1. [dostęp 2009-07-19]. (ang.).
  10. ↑ Adam Krzemiński. Ogień ciągle się tli. „Polityka”, 18 marca 2008. [dostęp 2009-07-20]. 
  11. ↑ Alvin Hirsch Rosenfeld: Thinking about the Holocaust: after half a century. Indiana University Press, 1997, s. 284. ISBN 0-253-21137-9. [dostęp 2009-07-19]. (ang.).
  12. ↑ Władysław Żeleński. By skończyć ze zmową milczenia. „Wiadomości”. 18 (1467), s. 2, 1974. Londyn. 
  13. ↑ Wie die Fliegen. „Der Spiegel”. 3/1986, 13 stycznia 1986. [dostęp 2009-07-20]. (niem.). 
  14. ↑ Flicks alte Schuld. „Der Spiegel”. 52/1985, 23 grudnia 1985. [dostęp 2009-07-20]. (niem.). 
  15. ↑ Ehrung für Robert Kempner. „Berliner Morgenpost”, 28 lutego 2003. [dostęp 2009-07-20]. (niem.). 

Bibliografia

Literatura dodatkowa

  • Gerhard Jungfer: Für Robert Kempner zum 90. Geburtstag. Gratulationen zum 90. Geburtstag von Robert M.W. Kempner. Friedrich-Ebert-Stiftung, 1989. (niem.).
  • Gerhard Niederstucke: Robert M.W. Kempner: Reden zum Kempner-Gedenken in Berlin und Osnabrück aus Anlass seines 100. Geburtstages. Osnabrück: 2000. (niem.).
  • Dirk Pöppmann: Jeder Prozess ist politisch – eine politische Biografie über Robert M.W. Kempner. Bochum: 2004-2005. (niem.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Wannsee sida 1.gif
das Originaldokument (mit der Signatur Inland II g 177, Bl. 165ff) liegt im Politischen Archiv des deutschen Auswärtigen Amtes in Berlin. Dokumente aus der NS-Zeit sind so genannte "public domain", d.h. unterliegen keinem Copyright oder Nutzungsbestimmungen, sofern sie sich nicht in Privatbesitz befinden./Leiter der Verwaltung, Haus der Wannsee-Konferenz