Robert Lowell

Ten artykuł od 2011-08 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Robert Traill Spence Lowell Jr. (ur. 1 marca 1917 w Bostonie, Massachusetts, zm. 12 września 1977 w Nowym Jorku) – amerykański poeta, dramaturg i tłumacz^[1] z kręgu poetów konfesyjnych, był nauczycielem i inspiracją dla wielu znaczących twórców literatury lat 50. i lat 60. XX wieku, np. Anne Sexton i Sylvii Plath. W 1947 i 1974 roku został laureatem Nagrody Pulitzera w dziedzinie poezji, a w 1960 laureatem National Book Award w tej samej dziedzinie.

Życiorys

Lowell pochodził z jednej z najstarszych bostońskich rodzin, której członkiem była inna uznana poetka Amy Lowell. Był synem oficera marynarki amerykańskiej Roberta Trailla Spence’a Lowella seniora i jego żony Charlotte Winslow. Po skończeniu prywatnej szkoły w rodzinnym mieście, rozpoczął studia na uniwersytecie Harvarda, lecz przeniósł się po pewnym czasie do Kenyon College w Gambier w stanie Ohio, gdzie później uzyskał dyplom, aby studiować pod kierunkiem jednego z wielkich amerykańskich krytyków, Johna Crowe Ransoma.

W latach 1940-1946 był gorliwym katolikiem, wiara ta wywarła wpływ na jego pierwsze dwa zbiory wierszy Land of Unlikeness (1944) i Lord Weary's Castle (1946). Lowell zaangażowany był silnie w życie polityczne. Podczas II wojny światowej odmawiał służby wojskowej ze względu na bombardowania celów cywilnych przez aliantów, za co zresztą trafił na pewien czas do więzienia. W sposób aktywny protestował również przeciwko wojnie wietnamskiej.

Życie osobiste Lowella pełne było zawirowań małżeńskich oraz kryzysów natury psychicznej. Był trzykrotnie żonaty, z pisarkami Jean Stafford, Elizabeth Hardwick i Caroline Blackwood. Cierpiał na depresję maniakalną, z powodu której hospitalizowano go około 20 razy i poddawany był terapii szokowej. Zmarł na atak serca w nowojorskiej taksówce w 1977 roku, pochowano go na cmentarzu Stark w Dunbarton w stanie New Hampshire.

Twórczość

Pierwsze dwa tomiki poetyckie Lowella, Land of Unlikeness i Lord Weary's Castle, stanowią raczej przykład szkoły formalistycznej, cechuje je mistrzowskie posługiwanie się metrum oraz rymem, cieszyły się też sporym uznaniem krytyki. Później jednakże, częściowo w związku z trapiącymi go kryzysowymi stanami psychicznymi, a częściowo pod wpływem poetów młodszego pokolenia np. Allena Ginsberga czy W.D. Snodgrassa, jego poezja zaczęła przesuwać się w kierunku rejestracji doświadczeń osobistych i odchodzić od formalizmu. Wyraźnie jest to przejście w stronę poezji o charakterze konfesyjnym widoczne w przełomowym tomiku pt. Life Studies z 1959 roku. Z tomiku tego pochodzi jeden z bardziej znanych wierszy Lowella pt. „Skunk Hour”, będący opisem podupadłego miasteczka w Nowej Anglii i zawierający dość szokujące, jak na owe czasy, wyznanie: „My mind is not right" („nie jestem przy zdrowych zmysłach”). Life Studies uważany jest za jeden z ważniejszych tomików poetyckich XX wieku.

Następny tomik Lowella pt. For the Union Dead również zyskał uznanie krytyki, szczególnie za tytułowy wiersz. Później jednak jego poezja zaczęła tracić na popularności i rzadziej ją zauważano.

W latach 60. Lowell stał się postacią medialną, widywano go w towarzystwie znanych osób, np. Jacqueline i Roberta Kennedy’ego, Mary McCarthy, Eugene’a McCarthy’ego. W 1970 odszedł od swojej drugiej żony Elizabeth Hardwick dla brytyjskiej autorki Caroline Blackwood. Wywiązał się wtedy drobny spór, gdy Lowell wykorzystał w swoich wierszach fragmenty prywatnych listów Hardwick, za co zresztą ostro skrytykowali go przyjaciele, m.in. Adrienne Rich i Elizabeth Bishop.

Dzieła

• Land of Unlikeness (1944)
• Lord Weary's Castle (1946, Nagroda Pulitzera w dziedzinie poezji)
• The Mills of The Kavanaughs (1951)
• Life Studies (1959)
• Phaedra (1961, tłumaczenie)
• Imitations (1961)
• For the Union Dead (1964)
• The Old Glory (1965, trylogia dramatyczna, wydanie polskie pt. Chwała sztandaru w 1974)
• Near the Ocean (1967)
• The Voyage & other versions of poems of Baudelaire (1969)
• Prometheus Bound (1969)
• Notebooks 1967-1968 (1969) (wydanie przejrzane i rozszerzone, 1970)
• For Lizzie and Harriet (1973)
• History (1973)
• The Dolphin (1973, Nagroda Pulitzera w dziedzinie poezji)
• Selected Poems (1976) (wydanie poprawione, 1977)
• Day by Day (1977)

Polskie wydania twórczości Lowella

• Wiersze, Warszawa 1973, PIW, wybór, wstęp i przekład Andrzej Słomianowski
• Chwała sztandaru. Tryptyk sceniczny, Kraków 1974, Wydawnictwo Literackie, przeł. J. Żuławski
• Poezje, Kraków 1986, Wydawnictwo Literackie, wybór i posłowie B. Taborski, przeł. S. Barańczak, P. Sommer, M. Sprusiński, B. Taborski

Przypisy

Bibliografia

• Michał Sprusiński: Trylogia amerykańska Roberta Lowella, w: Michał Sprusiński, Zwycięzcy i pokonani. Przedmowa Lech Budrecki. Warszawa: Czytelnik, 1984, s. 181-194. ISBN 83-07-01099-3.

Linki zewnętrzne

• Robert Lowell na stronie Modern American Poetry (ang.)
• Wywiad z Ianem Hamiltonem, autorem biografii Roberta Lowella – RealAudio. wiredforbooks.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-15)]. (ang.)
• Lowell "en face" – esej Seamusa Heaneya na temat twórczości Roberta Lowella. biuroliterackie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-28)].