Robert Moses

Robert Moses z jego modelem, prezentującym propozycję budowy mostu Battery Bridge

Robert Moses (ur. 18 grudnia 1888 w New Haven, zm. 29 lipca 1981 w West Islip, stan Nowy Jork) – amerykański urbanista, pracujący głównie na obszarze nowojorskiej metropolii. Realizowane przez niego projekty, ze względu na ich skalę oraz rozmach, porównywane są do dziewiętnastowiecznej przebudowy Paryża, samego Mosesa zaś do ich twórcy, barona Georges’a Haussmanna[1]. Robert Moses to jeden z najbardziej kontrowersyjnych urbanistów w historii Stanów Zjednoczonych[2][3].

Projekty Mosesa, których celem była przebudowa Nowego Jorku w duchu modernizmu Le Corbusiera[4], faworyzowały szerokie, wielopasmowe arterie komunikacyjne kosztem publicznego transportu. W szczytowym momencie swojej kariery Robert Moses zajmował 12 stanowisk kierowniczych[3], dzięki czemu zyskał faktyczną władzę nad decyzjami dotyczącymi rozwoju tego miasta[1]. Nie uzyskał on jednak nigdy mandatu pochodzącego z wyborów – jedynie raz ubiegał się jako przedstawiciel Republikanów o stanowisko gubernatora Nowego Jorku, przegrywając tę rywalizację liczbą 800.000 głosów z demokratą, Herbertem H. Lehmanem[3].

Projekty realizowane przez Mosesa były uważane przez wielu za niezbędne dla rozwoju regionu po wielkim kryzysie. W okresie największych wpływów Mosesa w Nowym Jorku odbyły się dwie Wystawy Światowe – w 1939 oraz w 1964 roku. Między innymi dzięki staraniom Roberta Mosesa w latach 1948–1952 wybudowano w Nowym Jorku kompleks budynków stanowiących główną kwaterę ONZ. Jednakże część z projektów realizowanych przez Roberta Mosesa spotkała się z ogromnym oporem społecznym. Jedną z jego najbardziej znanych antagonistek była Jane Jacobs, autorka książki Śmierć i życie wielkich miast Ameryki – jednej z najważniejszych i najbardziej wpływowych publikacji na temat amerykańskiej urbanistyki.

W 1974 r. Robert Caro, amerykański dziennikarz i pisarz, opublikował krytyczną biografię Roberta Mosesa pod tytułem Potentat[5] (The Power Broker). Praca ta, która przyniosła Robertowi Caro w 1974 r. Nagrodę Pulitzera, została wybrana przez wydawnictwo Modern Library do zestawienia 100 najważniejszych prac literatury faktu XX wieku[6]. Odpowiedzią Mosesa na krytykę Roberta Caro było stwierdzenie, że „żyjemy w zmotoryzowanej cywilizacji”[3].

Przypisy

  1. ↑ a b Maciej Świderski, Paradoks Roberta Mosesa, Kwartalnik architektoniczny Rzut, zima-wiosna 2015, s. 15.
  2. ↑ Phillipe Martin Chatelain: 5 Things in NYC We Can Blame on Robert Moses (ang.). Untapped cities. Rediscover your city, 2013-12-18. [dostęp 2016-12-08].
  3. ↑ a b c d Paul Goldberger: Robert Moses, Master Builder, is Dead at 92 (ang.). The New York Times, 1981-07-30. [dostęp 2016-12-08].
  4. ↑ Wade Graham: Miasta wyśnione. Siedem wizji urbanistycznych, które kształtują świat. Kraków: Karakter, 2016, s. 185. ISBN 978-83-65271-22-8.
  5. ↑ Wade Graham: Miasta wyśnione. Siedem wizji urbanistycznych, które kształtują świat. Kraków: Karakter, 2016, s. 192. ISBN 978-83-65271-22-8.
  6. ↑ 100 Best Nonfiction (ang.). Modern Library. [dostęp 2016-12-08].

Media użyte na tej stronie

Robert Moses with Battery Bridge model.jpg
Robert Moses ( December 18 1888–July 29 1981) was the "master builder" of mid-20th century New York City, Long Island, and other suburbs. As the shaper of a modern city, he is sometimes compared to Baron Haussmann of Second Empire Paris, and he was easily the most polarizing figure in the history of urban planning in the United States. Although he never held elected office, Moses was arguably the most powerful person in New York City government from the 1930s to the 1950s. He literally changed shorelines, built roadways in the sky, and transformed vibrant neighborhoods forever. His decisions favoring highways over public transport formed the modern suburbs of Long Island and influenced a generation of engineers, architects, and urban planners who spread his philosophies across the nation.