Robert Oszek

Robert Oszek
Ilustracja
1922
kapitan marynarki kapitan marynarki
Data i miejsce urodzenia

30 maja 1896[1]
Zabrze[1], Królestwo Prus

Data i miejsce śmierci

13 kwietnia 1938
Katowice, Polska

Przebieg służby
Lata służby

1912–1924

Siły zbrojne

 Kaiserliche Marine
 Marynarka Wojenna (II RP)

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna polsko-bolszewicka,
III powstanie śląskie

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości z Mieczami Krzyż Walecznych (1920-1941, czterokrotnie) Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi II stopnia Krzyż Żelazny (1813) I Klasy[2]
Grupa oficerów polskich podczas III powstania śląskiego przed pałacem w Slawentzitz (Sławięcice). Na pierwszym planie stoją od prawej: kapitan Leon Bulowski, kapitan Robert Oszek (2. z prawej), kapitan Jan Chodźko, porucznik Jan Kowalewski

Robert Oszek (ur. 30 maja 1896 w Zabrzu[3], zm. 13 kwietnia 1938 w Katowicach) – kapitan marynarki, oficer Polskiej Marynarki Wojennej, dowódca w III powstaniu śląskim.

Życiorys

Urodził się w rodzinie robotniczej. W wieku 15 lat uciekł z domu, w 1910 roku znalazł się w Hamburgu i podjął pracę na statku wielorybniczym „Olaf II”, na którym pracował przez dwa lata.

Po powrocie do Niemiec, został powołany do niemieckiej marynarki wojennej i w latach 1912–1914 był elewem w szkole marynarki w Murwik pod Flensburgiem. Po ukończeniu szkoły został zaokrętowany na krążownik SMS „Bremen” i wypłynął w rejs do Meksyku. W trakcie pobytu w Meksyku, załoga krążownika wzięła udział w tłumieniu strajku robotników przemysłu naftowego. Za wypuszczenie kilku zatrzymanych robotników stanął przed sądem, został skazany na karę aresztu i zdegradowany. Po powrocie do Niemiec pełnił służbę na okrętach szkolnych „Hertha” i „Kaiserin Augusta”.

Na początku I wojny światowej został przydzielony do załogi krążownika pancernego SMS „Blücher” i jako jeden z nielicznych członków załogi uratował się po jego zatopieniu w dniu 24 stycznia 1915. Został awansowany do stopnia bosmana i skierowany do szkoły nawigacyjnej w Altonie, po której ukończeniu został oficerem pokładowym i dowódcą torpedowca „D-8”, którym dowodził do zakończenia I wojny światowej. W 1917 r. został odznaczony za męstwo Krzyżem Żelaznym I klasy[4].

W styczniu 1919 roku znalazł się w Polsce i wstąpił do Marynarki Wojennej, początkowo w stopniu ppor. mar. w porcie wojennym w Toruniu, a od 1920 we Flotylli Pińskiej. Wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej, będąc najpierw zastępcą dowódcy okrętu opancerzonego „Pancerny I”, a od 17 sierpnia 1920 roku dowódcą monitora „Mozyrz”.

19 lutego 1921 roku został mianowany porucznikiem marynarki, równocześnie urlopowany i skierowany na Górny Śląsk. 27 lutego 1921 roku zgłosił się w Dowództwie Obrony Plebiscytu włączając się w działania mające na celu przyłączenia Górnego Śląska do Polski. Na początku maja 1921 roku z byłych marynarzy stworzył specjalny oddział szturmowy, który został zmotoryzowany i wyposażony w improwizowane samochody pancerne. Jak dowódca oddziału bierze udział w walkach w trakcie III powstania śląskiego w składzie Grupy „Północ”, m.in. w bitwie o Górę św. Anny. W dniu 4 czerwca 1921 roku dowodził oddziałem, który stłumił bunt w dowództwie Grupy „Wschód”, którego członkowie zamierzali aresztować Wojciecha Korfantego.

Po zakończeniu powstania został komendantem konspiracyjnej Organizacji „P”, której celem była ochrona polskich placówek i instytucji do momentu ich przejęcia przez władze polskie. Funkcję tę pełnił do czerwca 1922 roku. W 1922 roku został awansowany do stopnia kapitana marynarki i ponownie rozpoczął służbę w Marynarce Wojennej.

W 1924 roku został zdemobilizowany. Pracował następnie jako kierownik hurtowni tytoniowych w Królewskiej Hucie i Katowicach. Aktywny w Związku Powstańców Śląskich.

Zmarł w Katowicach 13 kwietnia 1938 roku, a w dniu 16 kwietnia został pochowany na cmentarzu garnizonowym w Katowicach przy ul. Zgrzebnioka (obecnie pomiędzy ul. Ceglaną i ul. Meteorologów).

Awanse

Ordery i odznaczenia

Mogila Roberta Oszeka, Katowice, zdjęcie 2014
Mogila Roberta Oszka, Katowice, zdjęcie 2014

Przypisy

  1. a b Archiwum Państwowe w Katowicach oddział w Gliwicach, Księga USC w Zabrzu, Zabrze, 1896.
  2. Hindenburger Anzeiger, 1916.
  3. Archiwum Państwowe w Katowicach oddział w Gliwicach, Księga USC w Zabrzu, Zabrze, 1896.
  4. Hindenburger Anzeiger 246, 24 października 1917
  5. Dekret Wodza Naczelnego L. 3306 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 10).
  6. a b c d e Zbigniew Gołasz, Robert Oszek (1896–1938) – Żołnierz Niepodległej, Katowice 2018.

Bibliografia

  • Encyklopedia powstań śląskich. Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1982.

Media użyte na tej stronie

D-PRU EK 1914 1 Klasse BAR.svg
Baretka: Krzyż Żelazny - I Klasy (1813)-1914-1918 (Prusy).
Kowalewski Śląsk 1921.jpg
III Powstanie Śląskie. Grupa oficerów 1 dywizji przed pałacem w Sławięcicach (Slawentzitz). Na pierwszym planie stoją: kapitan Leon Bulowski, kapitan Robert Oszek (2. z prawej), kapitan Jan Chodźko, porucznik Jan Kowalewski.
POL PMW pagon1 por marynarki infobox.svg
Naramiennik porucznika marynarki (MW RP). Przed 1952: kapitana marynarki.
Naval Ensign of Poland (1919-1928).svg
Bandera wojenna Rzeczypospolitej Polskiej. Oparta na Image:Naval_Ensign_of_Poland.svg oraz Image:Coat_of_arms_of_Poland2_1919-1927.svg. Była używana w latach 1919-1927 (praktycznie do 1936). Prawidłowe proporcje: 5:8 (w załączniku graficznym do ustawy są proporcje 5:10,5 lecz później zostało to sprostowane).
Robert-oszek-mogila-katowice-parnikoza.jpg
Autor: Parnikoza, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mogila Roberta Oszeka, Katowice, zdjęcie Iwana Parnikoza, 2014
Oszek Robert.jpg
Robert Oszek (1896-1938) - Polish military in rank of Captain
War Ensign of Germany (1867–1892).svg
War Ensign of Germany 1871-1892