Robert William Thomson
 Nekrolog Thomsona w The Illustrated London News | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
Robert William Thomson (ur. 29 czerwca 1822 w Stonehaven, zm. 8 marca 1873 w Edynburgu[1]) – szkocki wynalazca i przemysłowiec.
Wynalazł gumową oponę pneumatyczną i uzyskał patenty francuski (1846) oraz amerykański (1847), 43 lata przed powszechnie znanym z tego wynalazku innym Szkotem Dunlopem.
Biografia[2]
Urodził się w Stonehaven na północnym wschodzie Szkocji jako jedenaste, przedostatnie dziecko właściciela folusza. Szkołę opuścił w wieku lat 14 i przeniósł się do wuja w amerykańskim Charleston, gdzie terminował w kupiectwie. Dwa lata później wrócił do domu i podjął samodzielną naukę chemii, elektryczności i astronomii z pomocą znajomego tkacza, który znał matematykę.
Ojciec przekazał mu warsztat; w wieku 17 lat Robert przekonstruował magiel tak, że wilgotna tkanina mogła być przepuszczana w obydwu kierunkach, zaprojektował i zbudował piłę taśmową oraz uruchomił eliptyczną obrotową maszynę parową własnej konstrukcji, którą później będzie nadal udoskonalał[3]. Wkrótce odbył praktykę inżynierską w Aberdeen i Dundee, po czym podjął pracę w przedsiębiorstwie budowlanym w Glasgow. Stamtąd przeniósł się do Edynburga, gdzie opracował nowatorską metodę zdalnego detonowania ładunków wybuchowych przy pomocy elektryczności, co znacznie zmniejszyło liczbę ofiar śmiertelnych w czasie prowadzenia takich prac na całym świecie.
W późniejszych latach Thomson pracował dla kolei i nadzorował rozsadzanie kredowych klifów w pobliżu Dover. Wkrótce zaproponował przebieg nowej linii kolejowej, która po akceptacji parlamentu została zbudowana.
W wieku 23 lat opatentował we Francji i USA oponę pneumatyczną[4]. Pierwsza opona była przymocowanym do drewnianej obręczy koła napompowanym gumowanym wężem płóciennym, wzmocnionym pasem skóry na zewnętrznej powierzchni. Powietrzne koła Thompsona zaprezentowano publicznie w londyńskim Regent’s Parku w marcu 1847, gdzie publiczność mogła doświadczyć komfortu jazdy wozami konnymi wyposażonymi w ciche i tłumiące drgania koła. Jeden z zestawów opon bez pogorszenia parametrów przejechał 1200 mil.
Patent ten zakładał pomysł metra, w którym pojazdy poruszać się miały na kołach pneumatycznych, których kierunek wyznaczany jest przez niewielkie poziomo zorientowane koła stalowe, przylegające z obu stron do pojedynczej szyny prowadzącej[4].
Mimo obiecujących właściwości, wynalazek opony pneumatycznej nie spotkał się z szerszym zainteresowaniem, w późniejszych latach Thomson podejmował również próby wyposażenia pojazdów w koła z oponami z gumy pełnej. Oponę pneumatyczną spopularyzował dopiero 43 lata później inny Szkot, John Boyd Dunlop, który niezależnie dokonał tego samego wynalazku i uzyskał brytyjski patent w 1888. Patent ten został unieważniony już 2 lata później, gdy wyszedł na jaw pierwszy wynalazca, pomimo tego Dunlop korzystając z popytu generowanego przez rosnącą motoryzację rozwinął w Europie i USA produkcję opon na szeroką skalę.
Thomson zaprezentował na Wielkiej Wystawie w 1851 wieczne pióro i fotel inwalidzki na kołach z oponami z pełnej gumy. Rok później podjął pracę na Jawie, gdzie zaprojektował wydajne urządzenia do produkcji cukru, skonstruował też pierwszy mobilny dźwig parowy.
Thomson powrócił do Szkocji w 1862. Pomimo choroby, która przykuła go do łoża, w ostatniej dekadzie życia pozostał nadal aktywnym wynalazcą. W 1867 opatentował opony z pełnej gumy, które stosował w pięciotonowych, trójkołowych pojazdach parowych własnej konstrukcji. Opony o grubości 125 mm, wewnątrz karbowane i mocowane na wcisk nie tylko tłumiły drgania i hałas, ale dzięki swej elastyczności i przyczepności pozwalały na pokonywanie przeszkód oraz poruszanie się maszyn w trudnym terenie, na wszelkich rodzajach podłoża: twardym i miękkim, na suchej i mokrej powierzchni, oraz na pochyłościach. Istotne też było to, że ciężkie maszyny na ogumionych kołach nie niszczyły nawierzchni, po których się poruszały. Pojazdy parowe Thomsona ciągnęły do czterech przyczep z węglem o łącznej masie do 40 ton, z takim ładunkiem poruszały się sprawnie po stromiznach w górę i w dół[5]. Wynalazca uruchomił w ostatnich latach swego życia pierwszy omnibus kursujący między Edynburgiem i Leith. Maszyny eksportowano na Jawę, do Indii, Kanady i Australii, produkowały je licencyjnie przedsiębiorstwa w Wielkiej Brytanii i USA.
Patenty, wynalazki i wdrożenia[2][3]
- Opona pneumatyczna (US Patent 5104)
- Elastyczne opony z pełnej gumy
- Pojazdy i ciągniki parowe
- Wieczne pióro
- Kotły parowe
- Udoskonalenie ciśnieniomierza
- Omnibusy z napędem parowym
- Elastyczne pasy, siedzenia, poduszki, zamocowania
- Magiel o dwustronnym działaniu
- Piła wstęgowa
- Eliptyczny silnik obrotowy (z wirującym tłokiem napędzanym ciśnieniem pary)
- Elektryczny detonator ładunków wybuchowych
- Urządzenia do produkcji cukru
- Mobilny dźwig parowy
- Hydrauliczny suchy dok
Przypisy
- ↑ Robert William Thomson, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2015-10-26] (ang.).
- ↑ a b Scotland’s Forgotten Inventor – Robert William Thomson. Historic-UK.com. [dostęp 2015-10-26]. (ang.).
- ↑ a b Robert Thomson’s House. [dostęp 2015-10-26]. (ang.).
- ↑ a b Patent US5104 (A) – 1847-05-08. [dostęp 2015-10-26]. (ang.).
- ↑ Robert William Thomson. [dostęp 2015-10-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (29 września 2007)]. (ang.).
Media użyte na tej stronie
Obituary of Robert William Thomson, Scottish engineer and inventor of the locomotive traction steam engine.
The text above his obituary is the end of Lord Ossington (John Evelyn Denison)'s obituary.