Rodingit

(c) Kosioryt z polskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0

Rodingit wapniowo-krzemianowy, kolekcja muzeum WNoZ UŚ, Sosnowiec

Żyła rodingitowa (prawdopodobnie pogabroidowa) w serpentynitach w starym łomiku między miejscowościami Mikołajów i Budzów Kolonia nieopodal Srebrnej Góry na Dolnym Śląsku.

Rodingit – skała metamorficzna głównie wapniowo-krzemianowa zbudowana z granatów wapniowych (grossular, andradyt) i wapniowych piroksenów (diopsyd), powstała w wyniku niskootemperaturowego metamorfizmu metasomatycznego (zob. → metasomatoza). Rodingity powstałe w wyższych temperaturach (750-800 °C) określane są mianem metarodingitów. Nazwa pochodzi od rzeki Roding w górach Dun w Nowej Zelandii, opisana w 1911 r. przez P. Marshalla.

Skład mineralny

Najczęściej występujące minerały to: grossular, hydrogrossular (hibszyt), andradyt, diopsyd, fassait, wezuwian, chloryt, zoisyt, klinozoisyt, epidot, thulit, tytanit, amfibole, prehnit, skapolity, magnetyt.

Cechy zewnętrzne

Występuje wiele odmian rodingitów, praktycznie każdy różni się zabarwieniem. Przeważnie maja barwę białą, szarą, zieloną, różowo-fioletową, brunatną, jednak najczęściej wielobarwne. Wykazują nieregularną plamistość, "kolorowy kleks". Tworzą sieć żyłek i soczew.

Budowa wewnętrzna

Wykazuje strukturę granofelsową, drobno i średnioziarnistą, gruboblastyczną. Tekstura najczęściej zbita i bezładna, czasami jednak wyraźna słaba strefowość, oraz niezbyt widoczna kierunkowość.

Geneza

Powstaje wskutek metasomatozy krzemionkowo-wapniowej żył oraz niewielkich rozmiarów ciał magmowych w obrębie masywów serpentynitowych. Protolitami najczęściej są skały ultrazasadowe (dunity, perydotyty i skały im pokrewne), oraz amfibolity związane ze skałami ultramaficznymi.

Odmiany

Wyróżnia się wiele odmian rodingitów, ze względu na ich różnorodny skład mineralny, oraz występowanie minerałów w różnych proporcjach. Najczęściej spotykanymi odmianami są:

• grossularowo-diopsydowe
• grossularowo-wezuwianowe
• diopsydowo-klinozoisytowe
• andradytowo-grossularowo-wezuwianowe
• grossularyty
• hydrogrossularyty
• wezuwianity
• zoisytyty

Występowanie

Należą do skał rzadkich. Występują wśród masywów serpentynitowych tworząc w nich niewielkie ciała w postaci żył i soczew. Często współwystępują z nefrytem i skałami kwarcowo-zoisytowymi.

W świecie: Nowa Zelandia -Roding; Kuba; USA - Kalifornia, Oregon; Kanada - Quebec; Pakistan; Rosja - Ural południowy, Jakucja, Sajany; Kazachstan, Turcja, Włochy - (doliny Ala, Aosta, Gava, Orba); Austria, Szkocja.

W Polsce: Nasławice k. Sobótki, Jordanów (w masywie serpentynitowym Gogołów-Jordanów), Szklary k. Ząbkowic Śląskich (masyw serpentynitowy Szklar), Mikołajów, Braszowice k. Ząbkowic Śląskich (masyw serpentynitowy Braszowice-Brzeźnica).

Zastosowanie

• Czasami zawiera złoża żelaza i złota,
• Źródło cennych okazów minerałów - granatów, wezuwianów, piroksenów, chlorytu, epidotu, zoisytu i thulitu,
• Cenny kamień ozdobny i dekoracyjny,
• Ważny materiał badań mineralogicznych.

Zobacz też

• metamorfizm kontaktowy, metasomatoza, pneumatoliza
• skały ultrazasadowe
• nefryt, serpentynit

Literatura uzupełniająca

• Galuskin E. V., Janeczek J., Sitarz M. (2000): Vesuvianite with “light- pipe effect” from rodingite of Kazachstan. In: Abstracts of International Symposium on the History of Mineralogy and Mineralogical Museums, Gemology, Crystal Chemistry and Classification of Minerals (26- 30 June), Saint- Petersburg, pp. 34- 35. (in Russian)
• Janeczek J., Kozłowski K., Żaba J..: Zbieramy skały i minerały - przewodnik po Dolnym Śląsku. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1991.
• Kozłowski K., Żaba J., Fediuk F.: Petrologia skał metamorficznych. Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1986 r.
• Szełęg E., Atlas minerałów i skał, Wyd. Pascal, Bielsko-Biała 2007, ISBN 978-83-7513-138-3
• Żaba J.: Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów. Wydawnictwo Videograf II, Katowice 2003, ISBN 83-7183-174-9