Rodinia

„Klasyczny” model konfiguracji Rodinii 750 milionów lat temu[1], z zaznaczonymi pasami orogenicznymi powstałymi około 1,1 miliarda lat temu

Rodinia – superkontynent istniejący na Ziemi pod koniec eonu proterozoicznego. Rodinia otoczona była wszechoceanem Mirowia.

Nazwa

Nazwa "Rodinia" pochodzi z języka rosyjskiego, gdzie родина oznacza "ojczyzna", "kraj rodzinny". Podobnie termin "Mirowia" pochodzi od rosyjskiego мировой ("światowy").

Powstanie i rozpad

Rodinia uformowała się pod koniec mezoproterozoiku, około 1,3 – 0,9 mld lat temu i przetrwała przez około 150 milionów lat[2]. Jej dokładne rozmiary i położenie są przedmiotem badań i trwających dyskusji w środowisku naukowym[1], ale generalnie uważa się, że w skład Rodinii wchodziły wszystkie istniejące wówczas masy lądowe. Kraton północnoamerykański (Laurencja) stanowił centrum tego superkontynentu.

Około 825 milionów lat temu rozpoczął się stopniowy rozpad Rodinii[2]. Ryft, który rozdzielił północną i południową część superkontynentu, z czasem przerodził się w nowy ocean – Panthalassa. Laurencja przemieściła się na południe, ląd Gondwany (połączone Australia, Antarktyda i Indie) odsunął się na północ, a pomiędzy nimi znalazł się kraton Konga (obszar środkowo-zachodniej Afryki). Kontynenty te przypuszczalnie przejściowo połączyły się ponownie, tworząc superkontynent Pannocja.

Superkontynent Rodinia utworzył się i rozpadł w ramach cyklu superkontynentalnego. Najprawdopodobniej paleokontynenty, z których uformowała się Rodinia, kilkaset milionów lat wcześniej były połączone w innej konfiguracji, tworząc superkontynent Kolumbia. Około 400 milionów lat po rozpadzie Rodinii dryf kontynentów sprawił, że połączyły się one ponownie, tworząc superkontynent Pangea.

Klimat

W kriogenie, okresie w którym Rodinia uległa rozpadowi, miały miejsce zlodowacenia o bardzo dużym zasięgu, przypuszczalnie globalnym (tzw. Ziemia-śnieżka). Superkontynent znajdował się wówczas w pobliżu równika, a oba bieguny pokrywał ocean. Takie ustawienie miało wpływ na wzrost albedo planety i wzrost tempa wietrzenia, co doprowadziło do spadku zawartości dwutlenku węgla w atmosferze i znacznego ochłodzenia klimatu. Zlodowacenia zakończyły się, dopiero gdy aktywność wulkaniczna wprowadziła do atmosfery wystarczające ilości gazów cieplarnianych[2].

Przypisy

  1. ↑ a b Joseph G. Meert, Trond H. Torsvik. The making and unmaking of a supercontinent: Rodinia revisited. „Tectonophysics”. 375 (1), s. 261-288, 2003. DOI: 10.1016/S0040-1951(03)00342-1. 
  2. ↑ a b c M.J. Van Kranendonk: 16 – A Chronostratigraphic Division of the Precambrian. W: The Geologic Time Scale 2012. Redaktorzy: Felix M. Gradstein, James G. Ogg, Mark D. Schmitz, Gabi M. Ogg. Elsevier Science Limited, 2012, s. 299-365. ISBN 0-444-59425-6.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Rodinia reconstruction.jpg
A proposed reconstruction of the supercontinent Rodinia 750 million years ago, with 1.1 billion years old orogenic belts highlighted. This reconstruction is based on 'traditional' model shown and discussed in Meert & Torsvik, 2003 (which is in turn based on Dalziel, 1997 and Torsvik et al., 1996 – the second work explicitly states the age of 750 Ma). See: The Antarctic Sun 2011. For the red dots, see Rejcek 2008.