Rodzaje sił zbrojnych w Wojsku Polskim

Rodzaje sił zbrojnych w Wojsku Polskim (RSZ) – rodzaje sił zbrojnych występujące w Wojsku Polskim od 1918 roku.

1 września 1938 roku weszła w życie ustawa z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym, która sankcjonowała podział Sił Zbrojnych II RP na: „wojsko” (wojska lądowe) i marynarkę wojenną. Wojsko składało się z jednostek organizacyjnych wojska stałego i jednostek organizacyjnych Obrony Narodowej, a także jednostek organizacyjnych Korpusu Ochrony Pogranicza[1].

22 lutego 1940 roku Naczelny Wódz generał dywizji Władysław Sikorski wydał rozkaz w sprawie usamodzielnienia lotnictwa: „Usamodzielniając siły powietrzne Państwa i czyniąc je równorzędną częścią składową Armii obok wojsk lądowych i marynarki, oczekuję od was, że pracą oraz jej rezultatami, a w przyszłości działalnością bojową uzasadnicie w pełni doniosłą decyzję, która jest wyrazem wielkiego zaufania, jakim darzę siły powietrzne”[2].

W dniu 28 maja 1950 roku weszła w życie ustawa z dnia 4 lutego 1950 roku o powszechnym obowiązku wojskowym, która sankcjonowała podział Sił Zbrojnych na pięć rodzajów:

W dniu 21 kwietnia 1959 roku weszła w życie ustawa z dnia 30 stycznia 1959 roku o powszechnym obowiązku wojskowym, która sankcjonowała podział Sił Zbrojnych na cztery rodzaje:

W dniu 30 marca 1963 roku weszła w życie ustawa z dnia 28 marca 1963 roku zmieniająca ustawę o powszechnym obowiązku wojskowym, która sankcjonowała podział Sił Zbrojnych na cztery rodzaje:

W dniu 29 listopada 1967 roku weszła w życie ustawa z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (uchylona w 2022), która zerwała z dotychczasową praktyką ustawowego umocowania prawnego rodzajów sił zbrojnych[6].

W dniu 1 września 1979 roku weszła w życie ustawa z dnia 28 czerwca 1979 roku o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, która ponownie sankcjonowała podział Sił Zbrojnych na cztery rodzaje:

Ponadto ustawa stanowiła, że „Rodzaje Sił Zbrojnych składają się z jednostek wojskowych i związków organizacyjnych różnych rodzajów i służb”[7].

W dniu 17 października 1997 roku weszła w życie Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku, na podstawie której Prezydent RP, jako najwyższy zwierzchnik Sił Zbrojnych został uprawniony do mianowania dowódców rodzajów Sił Zbrojnych na czas określony[8].

W dniu 4 lipca 2007 roku weszła w życie ustawa z dnia 24 maja 2007 roku o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie niektórych innych ustaw, która między innymi stanowiła, że Wojska Specjalne są czwartym rodzajem Sił Zbrojnych RP, natomiast stanowisko Dowódcy Operacyjnego Sił Zbrojnych jest równorzędne stanowisku dowódcy rodzaju Sił Zbrojnych[9].

Do dnia 31 grudnia 2013 roku dowódcami rodzajów Sił Zbrojnych byli: Dowódca Wojsk Lądowych, Dowódca Sił Powietrznych, Dowódca Marynarki Wojennej oraz Dowódca Wojsk Specjalnych.

Dowódcy RSZ byli właściwi w zakresie dowodzenia jednostkami wojskowymi i związkami organizacyjnymi Sił Zbrojnych z wyłączeniem jednostek wojskowych lub związków organizacyjnych Sił Zbrojnych bezpośrednio podporządkowanych Ministrowi Obrony Narodowej albo innym organom lub podmiotom:

Z dniem 1 stycznia 2014 roku weszła w życie ustawa z dnia 21 czerwca 2013 roku o zmianie ustawy o urzędzie Ministra Obrony Narodowej oraz niektórych innych ustaw, na podstawie której:

1 stycznia 2017 r. na mocy ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw wprowadzony został piąty rodzaj sił zbrojnych Wojska Obrony Terytorialnej podlegający Dowódcy Wojsk Obrony Terytorialnej[11].

Na podstawie aktualnie obowiązującej ustawy z dnia 11 marca 2022 roku o obronie Ojczyzny w skład Sił Zbrojnych RP wchodzi pięć rodzajów:

Przypisy

  1. ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220
  2. ↑ Witold Biegański, Zaczęło się w Coëtquidan. Z dziejów polskich jednostek regularnych we Francji, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1977, s. 59-60. Andrzej Przedpełski, Formowanie lotnictwa polskiego na Zachodzie Europy oraz poglądy dotyczące jego wykorzystania w II wojnie światowej, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 2 (120), Wydawnictwa „Czasopisma Wojskowe”, Warszawa 1987, s. 84.
  3. ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 6, poz. 46
  4. ↑ Dz.U. z 1959 r. nr 14, poz. 75
  5. ↑ Dz.U. z 1963 r. nr 14, poz. 74
  6. ↑ Dz.U. z 1967 r. nr 44, poz. 220
  7. ↑ Dz.U. z 1979 r. nr 15, poz. 97
  8. ↑ Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483
  9. ↑ Dz.U. z 2007 r. nr 107, poz. 732
  10. ↑ Projekt ustawy z dnia (...) 2013 roku o zmianie ustawy o urzędzie Ministra Obrony Narodowej oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1453). Przebieg procesu legislacyjnego.
  11. ↑ Dz.U. z 2016 r. poz. 2138

Bibliografia