Rodzina Lake’a (f¹)

Kirsopp Lake ok. 1914

Rodzina Lake’a (f¹) – grupa greckich rękopisów przekazujących Ewangelie, wszystkie one pochodzą z wieków XII–XV. Na czele grupy stoi minuskuł 1, przechowywany w Bazylei i od niego też bywa nazywana „Rodziną 1”. Inne określenie tej rodziny to „Rodzina Lake’a”, albo „grupa Lake’a”, przedstawiana przy pomocy symbolu f¹. Hermann von Soden nazwał tę grupę 'I^h'. Aland zaliczył ją do Kategorii III w Ewangeliach i do V kategorii w pozostałych księgach NT.

Rodzina Lake’a została odkryta w 1902 roku, kiedy Kirsopp Lake (1872–1946) opublikował Ewangelie Minuskułu 1 i trzech pokrewnych mu rękopisów (118, 131, 209). W taki sposób powołana została do istnienia nowa rodzina tekstualna. Grupa tych rękopisów bazuje na czterech minuskułach (1, 118, 131, 209), później jednak dołączono jeszcze do tej grupy minuskuły: 205, 205^abs, 872 (tylko w Mk), 884 (w niektórych partiach), 1582, 2193 oraz 2542 (w niektórych partiach). Zauważono, że Minuskuł 22 jest spokrewniony z grupą, sugerowano nawet włączenie go do tej grupy.

Najbardziej charakterystyczną cechą grupy Lake’a jest umiejscawianie tekstu (J 7,53–8,11) po J 21, 25. Rękopisy tej grupy zawierają Dłuższe zakończenie Marka jednak dwa minuskuły 1 i 1582 zawierają scholion kwestionujący autentyczność Mk 16,9-20: Εν τισι μεν των αντιγραφων εως ωδε πληρουται ο ευαγγελιστης εως ου και Ευσεβιος ο Παμφιλου εκανονισεν εν πολλοις δε και ταυτα φερεται^[1].

B.H. Streeter, korzystając z dorobku Lake’a zaproponował, że f¹, wraz z Kodeksem Koridethi (Θ), Rodziną Ferrara (f¹³), minuskułami 28, 565, 700 oraz rękopisami reprezentującymi przekład ormiański i gruziński, przekazują tekst cezarejski, różny od bizantyjskiego, zachodniego i aleksandryjskiego.

Warianty tekstowe charakterystyczne dla grupy

Mateusz 2,18

κλαυθμὸς – 1-22-582, א, B, Z, 0250, 372, ℓ 2211, it, syr, eth

θρηνος και – 131-205-209-872-1192-1210-1278-2193, C, D, L, W, f¹³, 33, 700, 892

Mateusz 6,5

προσεύχησθε οὐκ ἔσεσθε – 1-22-118-205-209-1278*-1582, Sinaiticus², B, Z, 372, 660, 892

προσευχη ουκ εση – 131-1192-1210-2193, 1278^c, D, L, W, Δ, Θ, f¹³, 28, 33, 565, 579, 700, 1424

Mateusz 6,12

ἀφήκαμεν – 1-22-1582, א*, B, Z, 660, 1365

ἀφίεμεν – 118-131-205-209-1192-1210-1278-2193

αφιομεν/αφιωμεν – D L W Δ Θ 157 565

Mateusz 6,18

κρυφαίω (bis) – 1, 22, 1582

κρυπτω – 118, 131, 205, 209, 1192, 1210, 1278, 2193

Mateusz 7,28

πάντες – 1, 22, 118, 205, 209, 1278, 1528, Δ, Θ, 697, 1278

brak – 131, 872, 1192, 1210, 2193, א, B

Mateusz 8,12

εν τω Ισραηλ brak

Mateusz 8,13

παῖς – 1, 22, 118, 205, 209, 1210*, 1582, א, B, 0250, 0281, 33

παῖς αὐτοῦ – 131, 872, 1192, 1210, 2193, 1210^c, C, L, W, Δ, Θ, f¹³, 157, 565, 579, 700, 1424^[2]

Mateusz 8,13b

Zawiera dodatkowy tekst (por. Łk 7,10): και υποστρεψας ο εκατονταρχος εις τον οικον αυτου εν αυτη τη ωρα ευρεν τον παιδα υγιαινοντα (i kiedy centurion wrócił do domu o tej godzinie, znalazł sługę zdrowego), interpolację tę zawierają również א, C, (N), Θ, (0250), (33, 1241), g¹, syr^h[3].

Matthew 9,30

ενεβριμηθη – 1, 22, 118, 205, 209, 1582, א, B, 660, 892

ενεβριμησατο – 131, 872, 1192, 1210, 1278, 2193

Mateusz 25,41

ο ητοιμασεν ο πατηρ μου τω διαβολω (przygotowany przez Ojca diabłu) wariant ten obecny jest również w Kodeksie Bezy

το ητοιμασμενον τω διαβολω (przygotowany) większość mss.^[4]

Marek 6,51

εξεπλήσσοντο – 1-118-131-209

εξίσταντο – wszystkie pozostałe rękopisy

Marek 10,40

ητοιμασται υπο του πατρος μου – א*^{, b}, (Θ παρα), f¹ 1071 1241 (ℓ 60 ητοιμασται παρα του πατρος) it^a, it^r1 Diatessaron

ητοιμασται – większość mss

Marek 11,1

Βηθσφαγη – B², Γ, f¹, 1241

Βηθφαγη – większość mss

Marek 11:10

ευλογημενη η βασιλεια του πατρος ημων Δαβιδ Ωσαννα εν τοις υψιστοις ειρηνη εν ουρανω και δοξα εν υψιστοις – Θ, 1-131-209

η ερχομενη βασιλεια εν ονοματι Κυριου ευλογημενη η βασιλεια του πατρος ημων Δαβιδ Ωσαννα εν τοις υψιστοις – 118

Łukasz 11,4

αλλα ρυσαι ημας απο του πονηρου (ale uwolnij nas od złego) opuszczony. Brak tej frazy występuje również w rękopisach: Sinaiticus, B, L, f¹ 700 vg syr^s cop^{sa, bo}, arm geo^[5].

Relacja do Textus receptus

Kirsopp Lake porównał tekst czterech badanych przez siebie rękopisów z tekstem Stefanusa w następujących partiach tekstu ewangelicznego: Mt 1-10; Mt 22 - Mk 14; Łk 4-23; J 1-13; 18 i obliczył, że zachodzi 2243 różnic pomiędzy kodeksem 1 a Textus receptus (w owych partiach), 1731 owych różnic występuje również w kodeksach 118 oraz 209. Kodeks 209 ma ich o 214 więcej, niż kodeks 118^[6]. Podobnego porównania dokonał Kirsopp Lake w sekcjach Mk 1-5 i Łk 1-24 dla kodeksów 1 i 131. Obliczył, że w partiach tych kodeks 1 różni się 1188 wariantami od tekstu Stefanusa, 804 owych wariantów występuje w kodeksie 131. Kodeks 131 w innych partiach tekstu jest bardziej bliski dla tekstu Stefanusa^[6]. Lake wśród tych różnic nie uwzględnia jednak błędów itacyzmu, rzeczywista więc liczba różnic jest większa (w owych partiach tekstu ewangelicznego)^[6].

Zobacz też

• Tekst cezarejski
• Rodzina Ferrara (f13)

Przypisy

Bibliografia

• Kirsopp Lake, Codex 1 of the Gospels and its Allies, Texts and Studies, volume vii, Cambridge, 1902. - Skolacjonowany tekst kodeksów 1 z 118, 131 i 209.
• Hermann von Soden. Die Schriften des Neuen Testaments in ihrer ältesten erreichbaren Textgestalt hergestellt auf Grund ihrer Textgeschichte. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1913.
• Burnett Hillman Streeter, The four Gospels a Study of Origins the Manuscript Tradition, Sources, Autorship, & Dates, Oxford 1924, s. 77-107.
• Amy S. Anderson, The textual tradition of the Gospels: Family 1 in Matthew, Leiden; Brill, 2004.

Linki zewnętrzne

• R. Waltz, Rodzina Lake’a (f1) Encyclopedia of Textual Criticism.