Rogoźnik (województwo śląskie)

Rogoźnik

wieś
Centrum wsi
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	będziński
Gmina	Bobrowniki
Liczba ludności (2011)	3075[1]
Strefa numeracyjna	32
Kod pocztowy	42-582[2]
Tablice rejestracyjne	SBE
SIMC	0212587
Położenie na mapie gminy Bobrowniki Rogoźnik
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Rogoźnik
Położenie na mapie województwa śląskiego Rogoźnik
Położenie na mapie powiatu będzińskiego Rogoźnik
50°23′22,2″N 19°02′29,5″E/50,389500 19,041528
Strona internetowa

Rogoźnik – wieś w Polsce położona w Zagłębiu Dąbrowskim, w województwie śląskim, w powiecie będzińskim, w gminie Bobrowniki. Znajduje się w niewielkiej kotlinie pomiędzy wzgórzami Buczyna i Sadowie. Rogoźnik sąsiaduje: od północy z sołectwem Siemonia (gmina Bobrowniki), od południa z miastem Wojkowice, od wschodu z sołectwami Strzyżowice i Góra Siewierska (gmina Psary), od zachodu z sołectwami Bobrowniki i Dobieszowice (gmina Bobrowniki).

Nazwa

Nazwa miejscowości wywodzi się od rogoza (nazwa florystyczna rośliny rosnącej na terenach miejscowości). Używana była w czasach średniowiecza, po raz pierwszy spotkano się z nią w dokumentach z 1225 roku kiedy przy fundacji kościoła Wszystkich Świętych w Siemoni wymienione zostały imiona rycerzy Boguchwała i Gausę z Rogoźnika.

Początkowe zapisy nazwy to: Rogosnic, Rogoznick, Rogosnig, Rogosenic^[3].

Historia

Pierwsze wzmianki historyczne o istnieniu miejscowości Rogoźnik posadowionej nad potokiem Jaworznik, otoczonej pasmem wzgórz i lasów, odnajdujemy w akcie kupna Księstwa Siewierskiego z roku 1443. Kim byli pierwsi właściciele właściwie nie wiadomo. Pojawiają się w tym względzie tylko przypuszczenia, że byli to Mikołaj i Piotr Rogożowie dziedzice wioski sąsiedniej, zwanej Górą Siewierską. Od XII wieku wioską władali kolejno: Krylińscy, Paweł Wąsowicz, Franciszek Pożarowski, Jan Grabiański, Herdlitzk, Bełszyńscy. W XIX wieku wioska została zakupiona przez Towarzystwo Górniczo-Przemysłowe „Saturn”. W roku 1864 utworzone zostały gminy. Rogoźnik najpierw przydzielony został do Gminy Ożarowice, a następnie do Gminy Bobrowniki, do której należał aż do roku 1954. Wraz z kolejnym podziałem administracyjnym Rogoźnik stał się gromadą i siedzibą Gromadzkiej Rady Narodowej. Ponownie stał się częścią Gminy Bobrowniki po reaktywowaniu gmin, w roku 1973. Ludność wioski początkowo trudniła się pracą na roli. W XVIII wieku w wiosce było kilka młynów poruszanych wodą Jaworznika, karczma. Z kolei w XIX wieku rozwinęło się górnictwo galmanowe. W tym czasie wioska posiadała już ponad 70 domów i połączenie komunikacyjne koleją pasażerską. Pierwsza szkoła powstała w roku 1900, Ochotnicza Straż Pożarna w roku 1919 zaś Koło Gospodyń Wiejskich w roku 1922.

W okresie po II wojnie światowej w miejscowości wybudowano zakłady ogniotrwałe, utworzono państwowe gospodarstwo rolne i rolniczą spółdzielnię produkcyjną. Rogoźnik został wyzwolony przez oddziały 59 armii i 4 samodzielnego korpusu pancernego gwardii I Frontu Ukraińskiego^[4].

Sołtysówka w Rogoźniku

W latach 70. nad brzegiem Jaworznika i u podnóża góry Buczyna urządzono ośrodek sportu i rekreacji o zasięgu powiatowym. Obecnie Rogoźnik posiada prawie 3000 mieszkańców. Jest dobrze wyposażony w sieci infrastruktury technicznej. Posiada szkołę podstawową, gimnazjum, przedszkole, ośrodek zdrowia, filię gminnego ośrodka kultury i bibliotekę, boisko sportowe. W miejscowości działa wiele prywatnych firm o różnych profilach działalności. Prężnie rozwija się budownictwo mieszkaniowe. Mieszkańcy tworzą zintegrowaną społeczność a swoją aktywność społeczną przejawiają poprzez działalność w stowarzyszeniach i organizacjach społecznych oraz strukturach samorządu gminnego^[5].

Geografia i administracja

Rogoźnik zajmuje w gminie drugie miejsce pod względem liczby ludności (po Bobrownikach) oraz również drugie miejsce pod względem zajmowanego obszaru (po Sączowie). Posiada duże walory krajobrazowe, gdyż posadowiona jest u podnóża Buczyny (376,9 m n.p.m.), otoczona lasami i zbiornikami wodnymi. Na obszarze leśnym położonym nad potokiem Jaworznik w latach 70. poprzedniego stulecia urządzony został ośrodek rekreacyjny, który funkcjonował najpierw jako ośrodek powiatowy, później jako ośrodek rekreacyjno wypoczynkowy „Huty Katowice” w Dąbrowie Górniczej. Obecnie obszar ten stanowi zaplecze rekreacyjne dla mieszkańców gminy i mieszkańców ościennych miast. Stan własnościowy tego terenu jest zróżnicowany. W przeważającej części są to grunty Skarbu Państwa w zarządzie Starostwa Powiatowego w Będzinie. Znaczny odsetek stanowią również grunty będące w użytkowaniu wieczystym lub stanowiące własność osób fizycznych. Podobnie jest z infrastrukturą tego ośrodka (domki campingowe, obiekty gastronomiczne, wyposażenie techniczne).

Demografia

Liczba ludności w miejscowości ma tendencję rosnącą. Związane jest to z napływem ludności z sąsiednich miast. W 2011 roku liczba ludności wyniosła 3 075 mieszkańców, z czego 51,6% stanowią kobiety, a 48,4% mężczyźni. W latach 1998-2021 liczba mieszkańców wzrosła o 0,6%. Na przestrzeni lat stan liczby mieszkańców zameldowanych na pobyt stały przedstawia się następująco:

• Wykres liczby ludności wsi Rogoźnik na przestrzeni 3 ostatnich stuleci

Środowisko kulturowe

Kościół w Rogoźniku

Na terenie Rogoźnika wyznaczona została strefa ochrony archeologicznej oraz ustalony wykaz obiektów o charakterze zabytkowym. Należą do nich domy z początku XX wieku, krzyże przydrożne również z początku XX wieku, kolejowy wiadukt z XIX wieku. Do wartości kulturowych Rogoźnika głównie należą wartości krajobrazowe terenów w otoczeniu zbiorników wodnych wraz ze zboczami Buczyny, zaliczone do obszarów o wysokich i ponadprzeciętnych wartościach oraz dwór zaadaptowany do pełnienia funkcji upowszechnienia kultury w sołectwie, w którym mieści się filia Gminnego Ośrodka Kultury w Bobrownikach.

Oświata i wychowanie

W Rogoźniku działa przedszkole publiczne, które w 2007 roku miało 50 wychowanków oraz zespół szkół obejmujący szkołę podstawową i gimnazjum, do którego w 2007 roku uczęszczało 254 uczniów. W budynku zespołu szkół znajduje się również siedziba Gminnego Zespołu Oświaty, który zapewnia obsługę wszystkich placówek oświato-wychowawczych w gminie Bobrowniki.

Placówki oświatowe w sołectwie:

• Przedszkole publiczne wraz ze żłobkiem gminnym
• Szkoła Podstawowa im. J. Słowackiego

W Rogoźniku ma swą siedzibę Międzynarodowe Miasteczko Edukacji Ekologicznej – Ośrodek Edukacji Ekologicznej prowadzący od 1991r różne zajęcia (warsztaty i obozy ekologiczne) dla dzieci, młodzieży i dorosłych z kraju i zagranicy. Rocznie w zajęciach uczestniczy kilka tysięcy uczestników.

Sport i rekreacja

Zbiornik wodny Rogoźnik I (2018)

Zbiornik wodny Rogoźnik II (2018)

W sołectwie działa klub sportowy Cyklon Rogoźnik założony w 1929 roku. Drużyna piłkarska wchodząca w skład klubu gra obecnie w lidze okręgowej, w grupie IV katowickiej. Niezależnie od swojej statusowej działalności klub zajmuje się upowszechnianiem sportu wśród dzieci i młodzieży, jest współorganizatorem różnych imprez integrujących miejscowe społeczeństwo.

Filia Gminnego Ośrodka Kultury obejmuje działalność świetlicy i biblioteki. W sołectwie działa Koło Gospodyń Wiejskich, Folklorystyczny Zespół „Rogozanki”. Gminny Ośrodek Kultury prowadzi również grupy artystyczne dzieci i młodzieży, przeglądy twórczości i wernisaże miejscowych artystów.

Ochotnicza Straż Pożarna jest ważnym podmiotem krzewienia kultury i sportu w miejscowości. Dysponuje własnym zapleczem materialno-technicznym.

W Rogoźniku działa także 103. koło Polskiego Związku Wędkarskiego. W zbiorniku wodnym Rogoźnik II pływają Jaź, Karp, Leszcz, Lin, Okoń, Płoć, Szczupak i Wzdręga.

Turystyka

Szlaki turystyczne

Szlak Historii Górnictwa Górnośląskiego (100,60 km)

• Trasa: Łubianki → Rogoźnik → Rybnik

Szlak Świerklaniecki (26 km)^[6]

• Trasa: Grodziec → Rogoźnik → Miasteczko Śląskie

Gospodarka

Rolnictwo

W Rogoźniku istnieje tylko 51 gospodarstw rolnych. Zajmują one łącznie 198 ha. Znajdują się w następujących przedziałach obszarowych:

• od 1 do 2 ha - 32 gospodarstwa,
• powyżej 2 do 5 ha - 12 gospodarstw,
• powyżej 5 do 15 ha - 2 gospodarstwa,
• powyżej 15 ha - 5 gospodarstw.

Duża część gruntów jest odłogowana. Mimo że wymienione jednostki zaliczane są zgodnie z przepisami do gospodarstw rolnych, nie zalicza się ich do gospodarstw o dużej zdolności gospodarczej. Płody rolne z gruntów użytkowanych rolniczo przeznaczane są na samozaopatrzenie. Gospodarstwa rolne nie stanowią źródeł utrzymania dla ich właścicieli.

Rezydencja i rekreacja

Bliskie sąsiedztwo obszarów zurbanizowanych predestynują Rogoźnik do pełnienia funkcji rezydencjalnych i rekreacyjnych. Z napływem nowych mieszkańców łączy się wzbogacenie kapitału społecznego, rozwój usług, a co za tym idzie poprawa dochodów mieszkańców. Z napływem nowych mieszkańców następuje zahamowanie spadku liczby ludności a ponadto wpływa to na poprawę struktury wiekowej mieszkańców. Ludność napływowa to w większości osoby do 30. roku życia, a więc w okresie wzmożonej aktywności zawodowej. Podobnie jest z rozwojem funkcji rekreacyjnych, których prawidłowe ukierunkowanie wpływa na wzrost kapitału miejscowości i podnosi jego prestiż. 125 ha obszaru Rogoźnika zajmują tereny rekreacyjne, które do roku 1990 funkcjonowały jako ośrodek sportowo-wypoczynkowy Kombinatu Metalurgicznego „Huta Katowice” w Dąbrowie Górniczej. Na obszarze tym swoje ośrodki wypoczynkowe posiadały również inne zakłady z pobliskich miast, ale głównym właścicielem wyposażenia ośrodka w urządzenia techniczne (budowle, sieci energetyczne, sieci wodociągowe i kanalizacyjne) był wymieniony Kombinat. Restrukturyzacja przedsiębiorstwa „Huta Katowice” oraz innych przedsiębiorstw państwowych prowadzona w latach dziewięćdziesiątych spowodowała wyzbycie się majątku trwałego znajdującego się na obszarze byłego ośrodka na rzecz różnych mniejszych podmiotów, głównie osób fizycznych lub spółek handlowych. Żaden z tych podmiotów nie przejął funkcji wiodącej w zarządzaniu omawianym obszarem. Z tego też powodu w okresie przekształceń w zasadzie nie były prowadzone na tym obszarze żadne inwestycje dążące do wzmocnienia funkcji rekreacyjnej, a wręcz wpływały na jej osłabienie. Pomimo opisanych problemów nadal odnotowuje się zainteresowanie miejscowych osób a także mieszkańców sąsiednich sołectw i miast spędzaniem wolnego czasu w okresie letnim w tym ośrodku. Nadal też ośrodek pełni funkcję wypoczynku sobotnio–niedzielnego, a przede wszystkim stanowi miejsce spacerowe dla różnych grup i osób. Ponadto stanowi ważną bazę żywieniowo-dydaktyczno-noclegową dla działającego tu od 1991r Międzynarodowego Miasteczka Edukacji Ekologicznej.

Struktura własnościowa tego obszaru przedstawia się następująco:

• Grunty stanowiące własność Skarbu Państwa - 38 ha
• Grunty Lasów Państwowych - 42 ha
• Grunty osób fizycznych i spółek handlowych - 5 ha
• Grunty Gminy - 2 ha
• Zbiorniki wodne - 38 ha

Pozostałe branże gospodarcze

Mieszkańcy w większości pracują zawodowo w firmach, poza swoją miejscowością. W Rogoźniku istnieje 150 firm o różnych branżach. Około 40 to firmy transportowe, około 40 świadczy usługi w sektorze budowlanym, 20 świadczy usługi handlowe i gastronomiczne. W miejscowości są dwie piekarnie pieczywa, jeden zakład ogrodniczy i jeden produkujący akcesoria ogrodnicze. Pozostałe zakłady świadczą w węższym zakresie i w rozmaitych branżach usługi na rzecz miejscowej ludności.

Transport i komunikacja

W pobliżu miejscowości przebiegają drogi:

Drogi Wojewódzkie:

• 913 Gródków - Pyrzowice

Drogi Krajowe:

• 94 Zgorzelec – Kraków (w odległości ok. 9 km)
• 86 Podwarpie - Tychy (w odległości ok. 10 km)

Autobusy

Połączenia wewnątrz wsi i między całą gminą zapewnia komunikacja autobusowa. Usługi komunikacyjne świadczone są przez ZTM. We wsi kursuje dziewięć linii autobusowych:

• 43 Katowice-Dobieszowice-Katowice (okrężna)
• 52 Bytom-Wojkowice
• 103 Wojkowice-Tąpkowice
• 119 Świerklaniec-Katowice
• 170 Katowice-Sączów
• 700 Bytom-Wojkowice
• 721 Będzin-Dobieszowice-Będzin
• 722 Będzin-Dobieszowice-Będzin
• 904 Dobieszowice-Będzin (nocna)

Lotnisko

• W odległości około 12 km od Rogoźnika w Pyrzowicach znajduje się port lotniczy Katowice-Pyrzowice.

Osoby związane z Rogoźnikiem

• Waldemar Andzel – polityk, politolog, poseł na Sejm RP V, VI i VII kadencji.

Przypisy

Bibliografia

• Broszura wydana z okazji 30-lecia szkoły podstawowej im. J. Słowackiego w Rogoźniku.
• Anatol Zieliński, Poznaj swoją małą ojczyznę - Zagłębie Dąbrowskie i okolice.
• Artykuł Renaty Abłamowicz Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i Zagłębiu w latach 1991-1992.
• Zeszyty Zagłębiowskie.
• M. Kantor-Mirski, Będzin.
• Feliks Kiryk Siewierz, Czeladź, Koziegłowy - studia z dziejów Księstwa Siewierskiego.
• Jan Przemsza-Zieliński, Przesławne Miasto Będzin i najblizsze okolice od Bobrowniki do Zychcic.
• Strona internetowa Urzędu Gminy Bobrowniki.