Rok Kopernikański

Zegar słoneczny upamiętniający pięćsetną rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika, zaprojektowany przez Ewelinę Szczech-Siwicką i Henryka Siwickiego w 1973. Zegar ten znajduje się w Dolinie Marzeń przy ulicy Chopina w Toruniu
Legnica - narożnik Rynku i ulicy Świętego Jana - mozaika powstała w roku 1973, w 500 rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika a jej autorem jest artysta - plastyk Henryk Baca. Ścienna mozaika przedstawia Mikołaja Kopernika

Rok Kopernikański – rok 1973 ogłoszony przez UNESCO międzynarodowym Rokiem Kopernika dla uczczenia 500. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika (19 lutego 1473 w Toruniu).

Historia

Przygotowania rozpoczęły się w 1971 i 1972. Trwały cały 1973, głównie latem, w kilku miastach polskich. Główne uroczystości obchodzono w miastach związanych z życiem tego astronoma: Toruniu gdzie się urodził i mieszkał, Olsztynie i Lidzbarku Warmińskim, gdzie mieszkał i we Fromborku, gdzie zmarł. Obchody były częścią Roku Nauki Polskiej[1].

Inauguracja ogólnopolskich obchodów pięćsetlecia urodzin Mikołaja Kopernika miała miejsce w Toruniu w dniach 18–19 lutego 1973 roku. Wzięli w niej udział: Janusz Groszkowski wiceprzewodniczący Ogólnopolskiego Komitetu Obchodów Kopernikowskich, członkowie Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu, Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy i Miejskiej Rady Narodowej w Toruniu[2].

Główne obchody miały miejsce na początku października i zostały połączone z inauguracją roku akademickiego UMK, otwarciem miasteczka uniwersyteckiego na Bielanach[2].

Działania podjęte w ramach Roku Kopernikańskiego

Toruń

Kraków

  • Akademii Medycznej w Krakowie nadano imię Mikołaja Kopernika[3].
  • W dniach 19–25 lutego 1973 roku Krakowski Komitet Frontu Jedności Narodu i Rada Narodowa m. Krakowa zorganizowały Tydzień kopernikowski w ramach którego odbyła się sesja naukowa w której uczestniczyły władze miejskie Bolonii, Rochesteru, Lipska, Kijowa, Tyrnowa, Bratysławy, Torunia i Opola, zlozono kwiaty pod pomnikiem Kopernika, otwarto wystawy: Życie i twórczość Mikołaja Kopernika (Biblioteka Jagiellońska) i Kopernik w literaturze pięknej (Miejska Biblioteka Publiczna), organizowano koncerty i pokazy filmowe[1].
  • Krakowski Akademicki Klubu Alpinistyczny zorganizował ekspedycję na Górę Kopernika na Spitsbergenie[1]

Wieliczka

  • W kwietniu 1973 roku w kopalni soli w Wieliczce otwarto na głębokości 63 m nową komorę „Kopernik", znajdująca się na głębokości 63 m. Umieszczono w niej pomnik Kopernika wykonany przez Władysława Hapka[4][1]

Olsztyn

W innych miejscowościach

  • W Lidzbarku Warmińskim zmodernizowano Zamek biskupów warmińskich, a we Fromborku zbudowano hotel „Kopernik”.
  • 12–15 lutego 1973 w planetarium w Chorzowie odbył się W XVI Zjazd Polskiego Towarzystwa Astronomicznego podczas którego wygłoszono referaty poświęcone Kopernikowi[1]
  • W tamach programu Interkosmos przeprowadzano eksperyment kosmiczny Interkosmos – Kopernik 500, w którym wzięli udział astronomowie z Polskiej Akademii Nauk i Uniwersytetu Mikołaja Kopernika[2][1].
  • w dniach 13–14 kwietnia 1973 roku Senat Uniwersytetu Warszawskiego i Towarzystwo Naukowe Płockie zorganizowały w Płocku sesję naukową Mikołaj Kopernik i jego kraj[1].
  • 18 lutego 1973 w auli Leopoldina Uniwersytet Wrocławski z Wojewódzkim Komitetem Frontu Jedności Narodu zorganizował sesję kopernikowską[1].
  • W Muzeum Techniki NOT w Warszawie 19 lutego 1973 roku otwarto wystawę Mikołaj Kopernik. Życie– myśl – dzieło[1].
  • Pomniki w: Krośnie[5], Fromborku (odsłonięty 15 lipca 1973 podczas zlotu ZHP w ramach Operacji 1001 Frombork)[1]. W ramach obchodów odsłonięto również pomnik Jana Heweliusza w Gdańsku[6].

Do działań włączono harcerzy (Operacja 1001-Frombork), szkoły, zakłady pracy. Nie podjęto współpracy z miastami włoskimi (Bolonia, Ferrara), mimo propozycji z ich strony.

Z tej okazji wydano znaczki pocztowe m.in. we Francji, w Jugosławii, Niemieckiej Republice Demokratycznej i Republice Federalnej Niemiec, na Węgrzech i w ZSRR. 18 stycznia 1973 roku Poczta Polska wydała 5 znaczków na których umieszczono reprodukcje portretów astronoma[1].

Tadeusz Paciorkiewicz skomponował oratorium De revolutionibus (teksty pieśni napisał Stefan Połom)[1].

Galeria

Wybrane działania podjęte w ramach Roku Kopernikańskiego w Polsce
Odrestaurowano średniowieczny zespół staromiejski Torunia
Zbudowano miasteczko akademickie Uniwersytetu Mikołaja Kopernika na toruńskich Bielanach
Przebudowano i rekonstruowano zespół 2 późnogotyckich kamienic z końca XV wieku na potrzeby Muzeum Okręgowego w Toruniu (Dom Mikołaja Kopernika)
Zmodernizowano Zamek biskupów warmińskich w Lidzbarku Warmińskim
Otwarto planetarium w Olsztynie

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j k l m n o p Ryszard Torchalski, Obchody rocznicy kopernikowskiej, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” (18/3), 1973, s. 603-610.
  2. a b c d e f g h i Obchody pięćsetlecia urodzin Mikołaja Kopernika w 1973 roku w Toruniu, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” (3), 2013, s. 573-584.
  3. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 września 1973 r. w sprawie nadania Akademii Medycznej w Krakowie imienia Mikołaja Kopernika (Dz.U. z 1973 r. nr 36, poz. 215).
  4. Kopalnia Soli Wieliczka - Trasa Turystyczna, www.krakow.ru [dostęp 2022-10-01].
  5. Artysta Stanisław Kochanek został upamiętniony. Ma rondo swojego imienia, Krosno24, 28 września 2020 [dostęp 2022-10-15].
  6. Spór o pomnik Jana Heweliusza, Gdańsk Nasze Miasto, 3 października 2003 [dostęp 2022-10-15] (pol.).

Media użyte na tej stronie

CopernicusHouse.jpg
Autor: Stephen McCluskey, Licencja: CC BY-SA 2.5
Toruń, ul. Kopernika - zespół dwóch kamienic gotyckich, od lewej:
  • - Kopernika nr 15 (dawniej 13) - gotycka kamienica z oficynami, ok. 1350, obecnie część oddziału Muzeum Okręgowego - Dom Mikołaja Kopernika (zabytek nr A/962)
  • - Kopernika nr 17 (dawniej 15) - gotycka kamienica "Dom Kopernika" ok. 1464-1480, XX w. (zabytek nr A/962 oraz 37/A)
Zegar słoneczny upamiętniający pięćsetną rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zegar słoneczny upamiętniający pięćsetną rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika
602979 Toruń Ratusz Staromiejski 01.JPG
Autor: Dawid Galus, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Toruń, ratusz staromiejski, ob. Muzeum Okręgowe, 2 poł. XIII, 1391-1399, 1861
Miasteczko Uniwersyteckie w Toruniu.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Miasteczko Uniwersyteckie w Toruniu
Zamek w Lidzbarku-warmińskim.JPG
Autor: Stefang1952, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Lidzbark Warmiński, zamek biskupi, ob. muzeum, XIV, XIX