Rok Nauki Polskiej

Rok Nauki Polskiej – ogłoszony w 1972 roku, a obchodzony przez cały 1973 rok. W jego ramach zorganizowano obchody: 100 rocznicy powstania Akademii Umiejętności, 200 rocznicy powstania KEN, 500 rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika oraz obrady II Kongresu Nauki Polskiej.

Historia

Z inicjatywy PAN rok 1973 ogłoszono Rokiem Nauki Polskiej[1]. Przypadały w nim bowiem 3 ważne rocznice: 500–lecie urodzin Kopernika, 200 rocznica powstania Komisji Edukacji Narodowej i 100 rocznica powstania Akademii Umiejętności[2]. Częścią Roku Nauki Polskiej były obchody Roku Kopernikańskiego[3]. W ramach obchodów w dniach 26–29 czerwca odbył się II Kongres Nauki Polskiej[1]. 12 grudnia 1972 roku w Krakowie podczas zgromadzenia ogólnego PAN zainaugurowała obchody roku kopernikańskiego i 100 lecia powstania Akademii Umiejętności[4].

Rok Kopernikański

W 1973 roku przypadała 500 rocznica urodzin Mikołaja Kopernika. Już w 1967 roku Rada Ministrów podjęła decyzję o organizacji obchodów. Założono w nim, że 19 lutego 1973 będzie miała miejsce w Toruniu inauguracja Roku Kopernikańskiego[5]. W ramach obchodów zorganizowano kongresy i sesje naukowe, nadano imię Kopernika uczelniom, statkom i hotelom, odsłonięto kilka pomników, a w Domu Kopernika w Toruniu otwarto muzeum[6][7].

100 rocznica powstania Akademii Umiejętności

14 grudnia 1972 roku krakowski Oddział PAN i Zakład Historii Nauki i Techniki PAN w Krakowie zorganizowały I sesję naukową z okazji obchodów 100 rocznicy powstania Akademii Umiejętności. W jej ramach zorganizowano oprócz ogólnej sesje związane z naukami medycznymi, naukami ścisłymi, przyrodniczymi i nauką o Ziemi. Wystawę związaną z obradami zorganizowano w Bibliotece Akademii Rolniczej[4].

II sesja poświęcona wkładowi Polskiej Akademii Umiejętności w rozwój nauk humanistycznych i społecznych została zorganizowana przez Oddział Polskiej Akademii Nauk w Krakowie w dniach 3–4 maja 1973 roku[8]. Dzień wcześniej, 2 maja otwarto w Krzysztoforach wystawę „W stulecie założenia Akademii Umiejętności” przygotowaną przez bibliotekę krakowskiego oddziału PAN i Muzeum Historyczne. Pokazano na niej oryginalne dokumenty w tym korespondencję AU z Pasteurem czy Marią Skłodowską-Curie[9].

200 rocznica powstania Komisji Edukacji Narodowej

14 października 1972 roku w Warszawie odbyło się pierwsze spotkanie komitetu organizacyjnego na czele którego stanął ówczesny minister oświaty Jerzy Kuberski. W ramach obchodów zaplanowano upowszechnienie tradycji Komisji Edukacji Narodowej i popularyzację jej dorobku, doskonalenie pracy szkół i rozwoju oświaty, integrację nauki i oświaty, popularyzację zawodu nauczyciela, upowszechnienie kultury pedagogicznej w społeczeństwie oraz czyny społeczne na rzecz szkoły i oświaty[10].

W ramach popularyzacji tradycji KEN zorganizowano prawie 6 tysięcy wystaw, w tym 2 centralne: w Domu Nauczyciela w Warszawie i w Muzeum Narodowym w Warszawie oraz ponad 1,5 tysiąca sesji naukowych, sympozjów i dyskusji[10].

W 1972 roku zmieniono termin obchodów Dnia Nauczyciela na 14 października czyli w rocznicę utworzenia Komisji Edukacji Narodowej. Została ustanowiona Nagroda im. Komisji Edukacji Narodowej za wybitne osiągnięcia w dziedzinie oświaty i wychowania, a instytucje i osoby fizyczne za zasługi dla rozwoju oświaty mogły otrzymać przyznawany przez ministra oświaty medal pamiątkowy z okazji 200 rocznicy utworzenia Komisji Edukacji Narodowej (wydany w nakładzie 1800 egzemplarzy)[10].

II Kongres Nauki Polskiej

Decyzję o zwołaniu kongresu podjęto w 1969 roku. Początkowo planowano zwołać go w 1971 roku, potem jesienią 1972 roku. Ostatecznie II Kongres Nauki zorganizowano w Warszawie w dniach 26–29 czerwca 1973 roku. W skład komitetu organizacyjnego weszło 93 przedstawicieli wszystkich dziedzin nauki, przedstawiciele administracji państwowej i instytucji związanych z nauką[11].

W obradach, które toczyły się w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie uczestniczyło 2751 osób z kraju oraz 83 z zagranicy. Kongresu otworzył prezes Polskiej Akademii Nauk Włodzimierz Trzebiatowski, pełniący funkcję przewodniczącego Komitetu Organizacyjnego. W inauguracji obrad uczestniczyli m.in. I sekretarz KC PZPR Edward Gierek, przewodniczący Rady Państwa Henryk Jabłoński, prezes Rady Ministrów Piotr Jaroszewicz. W kolejnych dniach obrady toczyły się w 17 sekcjach nauk: matematycznych, fizycznych, chemicznych, elektrycznych, o ziemi i górnictwie, rolniczych i leśnych, inżynieryjno- budowlanych, biologicznych, medycznych, politycznych i społecznych, ekonomicznych, demograficznych, statystycznych oraz organizacji i zarządzania, historycznych, o literaturze, języku i sztuce oraz informatyki, automatyki i pomiarów, mechaniki, architektury i urbanistyki, podstaw budowy maszyn i urządzeń, metalurgii i metaloznawstwa. Hasło kongresu brzmiało „Nauka w służbie narodu”[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c Kongresy Nauki Polskiej w PRL [dostęp 2022-09-30].
  2. ↑ Rok Nauki Polskiej nada kształt następnym latom pracy badawczej i dydaktycznej, „Echo Krakowa” (50), 28 lutego 1973, s. 1-2.
  3. ↑ Ryszard Torchalski, Obchody rocznicy kopernikowskiej, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” (18/3), 1973, s. 603-610.
  4. ↑ a b Stanisław Brzozowski, Z działalności Zakładu Historii Nauki i Techniki, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” (2), 1973, s. 394-395.
  5. ↑ Ryszard Tomkiewicz, Obchody pięćsetnej rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika w województwie olsztyńskim, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” (3), 2013, s. 533-572.
  6. ↑ Obchody pięćsetlecia urodzin Mikołaja Kopernika w 1973 roku w Toruniu, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” (3), 2013, s. 573-584.
  7. ↑ Ryszard Torchalski, Obchody rocznicy kopernikowskiej, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” (18/3), 1973, s. 603-610.
  8. ↑ Stanisław Brzozowski, Druga Sesja Naukowa w Krakowie poświęcona stuleciu polskiej Akademii Umiejętności, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” (18/4), 1973, s. 772-778.
  9. ↑ Wystawa z okazji 100-lcia AU, „Dziennik Polski” (104), 3 maja 1973, s. 1-2.
  10. ↑ a b c Ewa Kula, Marzena Pękowska, Wystawy, sympozja i konferencje naukowe poświęcone jubileuszowi 200-lecia Komisji Edukacji Narodowej [dostęp 2022-10-15].
  11. ↑ Wstęp, [w:] Edward Hałoń, II Kongres Nauki Polskie. Przygotowania i obrady, t. I, Warszawa 1974, s. 198-238.