Rola semantyczna

Rola semantyczna – element struktury semantycznej wypowiedzenia. Rola semantyczna wyraża funkcję, jaką w rzeczywistości pozajęzykowej pełni desygnat wyrazu. Role agensa, patiensa czy narzędzia wyznacza predykat. Role semantyczne są niezależne od funkcji składniowych wyrazów, np. patiens może być dopełnieniem zdania w stronie czynnej, a podmiotem w stronie biernej. Zarówno zestaw ról semantycznych, jak i przypisanie roli semantycznej konkretnemu argumentowi jest przedmiotem kontrowersji w językoznawstwie. Następujące role są przyjmowane przez większość językoznawców (w nawiasie podano terminy angielskie, ponieważ terminologia polskojęzyczna nie jest do końca ustabilizowana):

  • agens (Agent): Chłopiec rozbił szybę.
  • patiens (Patient): Chłopiec rozbił szybę.
  • odbiorca (Recipient): Mama dała chłopcu ciastko.
  • doświadczający (Experiencer): Mama usłyszała melodię.
  • beneficient (Benefactive): Mama kupiła córce bluzkę.
  • narzędzie (Instrument): Chłopiec rozbił szybę kamieniem.
  • cel (Goal): Mama położyła talerz na stole.

Do rozwoju koncepcji roli semantycznej walnie przyczynił się Charles J. Fillmore pracą The Case for Case[1].

Zobacz też

  • Etykietowanie ról semantycznych

Przypisy

  1. ↑ Charles Fillmore: The Case for Case. W: Emmon Bach: Universals in linguistic theory. Robert T. Harms (red.). Londyn: Holt, Rinehart & Winston, 1972, s. 1–88.

Bibliografia

  • Wiesław Babik: Słownik encyklopedyczny informacji, języków i systemów informacyjno-wyszukiwawczych. Warszawa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, 2002, s. 234, seria: Nauka, Dydaktyka, Praktyka. ISBN 83-87629-84-7.