Rolf Hochhuth

Rolf Hochhuth, 2009

(c) BlackIceNRW (WP/WC), CC BY 3.0

Rolf Hochhuth, 2005

Rolf Hochhuth (ur. 1 kwietnia 1931 w Eschwege, zm. 13 maja 2020 w Berlinie^[1]) – niemiecki dramaturg i powieściopisarz.

Życie i twórczość

Najbardziej znaną jego sztuką teatralną jest Namiestnik. Tragedia chrześcijańska wydana w 1963 r. Tytułowym namiestnikiem, poprzez kontekst, w którym umocowana jest treść dramatu, i inne występujące postacie, jest papież Pius XII. Poprowadzona przez autora narracja i dramaturgia jest wobec tego papieża negatywna i prowadząca do wniosku o co najmniej obojętności, jeśli nie o popieraniu nazistowskiego wyniszczania Żydów. Sztuka była chętnie wykorzystywana w PRL do antyreligijnej propagandy. Ale nie zawsze była przyjmowana entuzjastycznie. Znany warszawski krytyk teatralny, Jerzy Koenig po premierze Namiestnika w Teatrze Narodowym w kwietniu 1966 (reż. Kazimierz Dejmek) napisał, że nie jest to przykład ani literatury wielkiej ani teatru politycznego^[2].

Według ujawnionych w 2007 r. przez rumuńskiego generała Securitate, Iona Mihaia Pacepę, informacji, dramaturg był inspirowany do napisania sztuki przez wieletniego pracownika radzieckich służb specjalnych, gen. Iwana Iwanowicza Agajanca, specjalizującego się m.in. w dezinformacji. W ramach operacji KGB pod nazwą Seat-12 miał on dostarczyć Hochhuthowi w 1963 r. materiały obciążające papieża, według Pacepy sfabrykowane przy pomocy Securitate. W wywiadzie telefonicznym przeprowadzonym przez „Dziennik” w lutym 2007 r. dramaturg uchylił się od odpowiedzi na pytanie, czy kontaktował się z Agajancem, i przerwał rozmowę^[3]. Inni historycy i badacze tematu nie zgadzają się z sugestiami Iona Pacepy^[4]. Dramat ten wystawiany na wielu scenach europejskich i amerykańskich spotkał się z szeroką dyskusją i szeregiem kontrowersji.

Inną głośna i kontrowersyjną sztuką Hochhutha byli Soldaten, w której sugeruje, że Winston Churchill był bezpośrednio zaangażowany w morderstwo generała Władysława Sikorskiego w wypadku samolotowym na Gibraltarze. W sztuce tej obciąża też Churchilla odpowiedzialnością za masowe naloty dywanowe na miasta niemieckie i śmierć tysięcy mieszkańców tych miast. Żołnierzy wystawiały m.in. sceny Berlina, Londynu i Toronto.

Rolf Hochhuth za swoją twórczość literacką nagrodzony był w 1980 Lessing-Preis (Hamburg), a w 1990 w Bazylei nagrodą Jacob-Burckhardt-Preis. Andrzej Wajda w 1983 r. sfilmował powieść Hochhutha Miłość w Niemczech.

Dzieła

• 1963 Namiestnik (niem. Der Stellvertreter. Ein christliches Trauerspiel)
• 1964 Die Berliner Antigone
• 1967 Soldaten, Nekrolog auf Genf
• 1970 Guerillas
• 1971 Die Hebamme
• 1971 Krieg und Klassenkrieg
• 1974 Inselkomödie
• 1974 Zwischenspiel in Baden-Baden
• 1976 Tod eines Jägers
• 1979 Juristen
• 1980 Ärztinnen
• 1982 Räuber-Rede: drei deutsche Vorwürfe: Schiller, Lessing, Geschwister Scholl
• 1982 Spitzen des Eisbergs: Betrachtungen, Dialoge, Essays, Skizzen
• 1983 Eine Liebe in Deutschland
• 1984 Judith
• 1985 Atlantik-Novelle: Erzählungen
• 1987 Täter und Denker: Profile und Probleme von Cäsar bis Jünger
• 1987 War hier Europa?: Reden, Gedichte, Essays
• 1987 Alan Turing: Erzählung
• 1988 Jede Zeit baut Pyramiden
• 1989 Unbefleckte Empfängnis
• 1990 Sommer 14
• 1991 Menzel: Maler des Lichts
• 1991 Panik im Mai
• 1991 Von Syrakus aus gesehen, gedacht, erzählt
• 1992 Tell gegen Hitler: historische Studien
• 1993 Wessis in Weimar
• 1994 Julia oder der Weg zur Macht
• 1996 Und Brecht sah das Tragische nicht: Plädoyers, Polemiken, Profile
• 1996 Effis Nacht
• 1996 Wellen: Artgenossen, Zeitgenossen, Hausgenossen
• 2000 Hitlers Dr. Faust
• 2000 Das Recht auf Arbeit
• 2001 Anekdoten und Balladen
• 2001 Einsprüche!: zur Geschichte, Politik und Literatur
• 2001 Die Geburt der Tragödie aus dem Krieg: Frankfurter Poetik-Vorlesungen
• 2002 Gasherd und Klistiere oder Die Urgroßmutter der Diätköchin
• 2003 Nachtmusik
• 2004 McKinsey kommt
• 2004 Nietzsches Spazierstock
• 2005 Familienbande
• 2005 Livia und Julia
• 2006 Heil Hitler

Polskie przekłady

• Lekarki, przekł. i słowo wstęp. M. Ganczar. Warszawa: ADiT 2016.
• Namiestnik, przekł. D. Żmij-Zielińska, w: Jesienny wieczór i inne dramaty. Kraków, Warszawa: Dział Wydawnictw Instytutu Książki 2013.
• Miłość w Niemczech, przekł. E. Wachowiak. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1984.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona internetowa. rolf-hochhuth.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-01-21)].
• Bibliografia wszystkich dzieł
• Biografia Rolfa Hochhutha
• Komentarz gazety Zeit w sprawie skandalu Irvinga
• Komentarz gazety Die Welt w sprawie skandalu Irwinga
• Adam Gaik w obszernym wywiadzie z Rolfem Hochhuthem