Roman Gostkowski

Roman Gostkowski

Data urodzenia	2 września 1837
Data i miejsce śmierci	2 marca 1912 Lwów
Miejsce spoczynku	Cmentarz Łyczakowski we Lwowie
Zawód, zajęcie	inżynier kolejnictwa

Roman Gostkowski herbu Gozdawa, baron (ur. 2 września 1837 w Trzyciężu k. Siedlec, zm. 2 marca 1912 we Lwowie) – polski inżynier kolejnictwa, profesor i rektor Politechniki Lwowskiej. Autor teorii ruchu kolejowego.

Życiorys

Dzieciństwo spędził w Wiedniu, wychowywany przez rodzinę swoich krewnych Matuschków^[1]. Ukończył szkołę średnią i Politechnikę w Wiedniu (1958)^[2]. Od 1860 r. pracował jako inżynier kolejowy na kolejach austriackich^[2]. Od 1865 pracował jako inżynier na kolei Iwowsko-czerniowieckiej a następnie od 1872 na Kolei Arcyksięcia Albrechta Rudolfa^[2]. W latach 1878-1884 jako starszy inżynier był kierownikiem biura ruchu we Lwowie tejże kolei^[1]. W 1874 roku obronił pracę habilitacyjną i został pierwszym w Austro-Węgrzech docentem ruchu kolejowego a od 1882 profesorem na Politechnice Lwowskiej^[2]. W 1877 należał do grupy inżynierów, którzy zainicjowali powstanie Polskiego Towarzystwa Politechnicznego we Lwowie, był jego pierwszym przewodniczącym (1877-1884, 1893-1895). Od 1888 miał historycznie pierwszy tytuł członka honorowego Polskiego Towarzystwa Politechnicznego we Lwowie^[3][4]. W ciągu dwudziestoletniej działalności w Towarzystwie wygłosił 43 odczyty, niektóre o nowatorskiej wówczas tematyce, miał np. wykład o telefonach. Zorganizował też koncert telefoniczny, transmitujący muzykę ze Lwowa do Żółkwi (1881)^[1]. Prowadził także odczyty w Towarzystwie Politechnicznym w Pradze i Towarzystwie Austriackich Inżynierów i Architektów w Wiedniu. W latach 1884-1890 przebywał w Wiedniu, gdzie był dyrektorem oddziału technicznego Dyrekcji Kolei Państwowych^[2]. Po powrocie do Lwowa stanął na czele utworzonej specjalnie dla niego Katedry Ruchu Kolejowego Politechniki Lwowskiej (1890-1908)^[2]. Od 1897 przez rok był rektorem Politechniki Lwowskiej. Pracował do przejścia na emeryturę w 1908, a następnie aż do śmierci pracował naukowo. Był radnym miasta Lwowa i członkiem trybunału patentowego^[2]. Spoczywa na Cmentarzu Łyczakowskim.

Dorobek naukowy

Do dorobku Romana Gostkowskiego należą sześćdziesiąt trzy prace naukowe w tym liczne felietony i artykuły fachowe. Współpracował z wieloma czasopismami naukowymi m.in. z "Przeglądem Technicznym", "Zeitschrift für Elektrotechnik", "The Electrician"," Eine Bremsstudie" "Dźwignią".

Wybrane publikacje

• O związku zachodzącym między silą przewozową lokomotywy a działaniem pary (1878),
• Prawa ruchu pociągów po torach ułożonych na wzniesieniach i łukach (1878),
• Prawa ruchu pociągów po torach prostych i poziomych na drogach żelaznych (1878),
• Obliczanie siły parowozów i ciężaru pociągów (1878),
• Prawa ruchu pociągów po torach dróg żelaznych ułożonych na spadkach (1879),
• O ruchu pociągów po torach dróg żelaznych ułożonych na wzniesieniach (1879)
• Doświadczenia nad oporem ruchu pociągów (1879)
• Oświetlenie pociągów kolejowych (1879),
• Rys historyczny rozwoju dróg żelaznych (1880),
• O zastosowaniu gazu ziemnego do ogrzewania (1881).
• "Teoria ruchu kolejowego" (1883)
• O przewietrzaniu i ogrzewaniu parowozów na drogach żelaznych (1883).
• Elektryczność w zastosowaniu do przewozu na kolejach żelaznych (1884)
• O zastąpieniu pary elektrycznością (1884)
• "Das Bremsen der Zuge auf Eisenbahnen" (1886)
• "Beheizung und Beleuchtung der Wagen" (1899)
• Przesyłka siły za pomocą prądów elektrycznych (1883),
• Znaczenie ropy opałowej dla kolei galicyjskich (1903),

Rodzina

Urodził się ur. 2 września 1837 (miejsce urodzin jest czasem błędnie podawana m.in. według wspomnienia pośmiertnego o nim, w Przycieżu w Galicji, według J. Sipajłła – w Siedlcach, według biogramu z 1888 – w Męcinie^[3]), jako syn barona Bazylego Gostkowskiego (1803-1866) i Julianny z Bronowieckich. Miał liczne rodzeństwo: siostry - Sydonię (z męża Gerżabkową), Bronisławę (primo voto Potocką, secundo voto Minkusiewiczową), Julię (z męża Szalay) i braci Mieczysława, Zygmunta i Władysława^[1]. Od 1866 był mężem Wandy z Dylewskich. Mieli synów Leona (ur. 1869), Stanisława (ur. 1874) oraz córki: Helenę (1867-1950, żonę Włodzimierza Kozickiego), Zofię (1873-1958, żonę Jędrzeja Moraczewskiego), Wandę (1877-1912 żonę Kazimierza Brudzewskiego)^[5].

Przypisy

Bibliografia

• Roman Gostkowski, wspomnienie pośmiertne. „Czasopismo Techniczne”. 13, s. 173–175, 15 maja 1912.
• Julian Samujłło. Gostkowski Roman (1837–1912). [w:] Polski Słownik Biograficzny. T. VIII, 1959–1960, s. 360–361.
• Stanisław Nicieja. Ogród snu i pamięci. Dzieje Cmentarza Łyczakowskiego we Lwowie i ludzi tam spoczywających w latach 1786-2010. Opole 2010, s. 312. ISBN 978-83-61915-13-3.
• Kamila Cybulska, Roman Gostkowski - uczony europejskiej miary, [w:] Znani i nieznani dziewiętnastowiecznego Lwowa. Studia i materiały, t. 5. red. Lidia Michalska-Bracha, Małgorzata Przeniosło, Kielce 2014, s. 65-86

Linki zewnętrzne

• Publikacje Romana Gostkowskiego w serwisie Polona.pl