Roman Henryk Pawłowski

Roman Henryk Pawłowski
Henryk Orłowski, Orłowski, Orłow
podchorąży
Data i miejsce urodzenia

9 sierpnia 1925
Bydgoszcz

Data i miejsce śmierci

3 lutego 1949
Warszawa, więzienie mokotowskie, Polska

Przebieg służby
Lata służby

od 1943 (Armia Krajowa)

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa

Odznaczenia
Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk Medal "Za wyzwolenie Warszawy"

Roman Henryk Pawłowski ps. „Henryk Orłowski”, „Orłowski”, „Orłow”, (ur. 9 sierpnia 1925 w Bydgoszczy, zm. 3 lutego 1949 w Warszawie) – podchorąży, żołnierz AK.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Syn Leona i Teofili z Wolnikowskich. Mieszkał w Szczecinie. W 1926 rodzina przeniosła się do Warszawy. Tu ukończył szkołę powszechną, małą maturę złożył na tajnych kompletach. We wrześniu 1939 uciekł z domu i brał udział w obronie stolicy. W okresie okupacji niemieckiej handlował papierosami, w 1943 przy granicy polsko-węgierskiej wstąpił do oddziału AK podległego 26. pp AK. Walczył w stopniu plut. pchor. jako dowódca drużyny. Został ranny pod Samborem. Nosił wówczas ps. „Henryk Orłowski”, „Orłowski”, „Orłow”.

Okres powojenny

Grób Romana Henryka Pawłowskiego ps. „Henryk Orłowski” oraz symboliczny grób mjr Zygmunta Szendzielarza ps. „Łupaszka” w Panteonie – Mauzoleum Wyklętych-Niezłomnych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

W lipcu 1944 oddział AK, w którym walczył, przymusowo wcielono do Armii Czerwonej. Po dwu miesiącach zwolniono go i skierowano do szkoły lotniczej w Kraśniku. W listopadzie 1944 za „sianie wrogiej propagandy” wśród żołnierzy wywieziony do obozu w Lubartowie, a następnie zesłany w głąb ZSRR. Pracował w kopalni węgla. Wrócił do Polski w lipcu 1946. W Warszawie nie odnalazł matki, krótko przebywał w Szczecinie, trudniąc się handlem. We wrześniu 1946 przedostał się do angielskiej strefy okupacyjnej Niemiec, został przyjęty do obozu polskiego w Maczkowie. Od lutego 1946 do maja 1947 był osobistym łącznikiem Jerzego Rübenbauera z Delegatury MSW rządu londyńskiego. Uzupełniał wykształcenie gimnazjalne. Mówiono o nim „Długi”, ale nie był to pseudonim, lecz przezwisko związane ze wzrostem (miał 182 cm). W czerwcu lub lipcu 1947 przyjechał nielegalnie do Polski, był w Krakowie, Jeleniej Górze i Szczecinie. W październiku, również nielegalnie, wrócił do Niemiec. W listopadzie 1947 ponownie, w okolicach Szczecina, przeszedł do Polski.

Aresztowanie, proces, śmierć

Aresztowany w styczniu 1948, po dwóch tygodniach zwolniony z PUBP Szczecin. Ponownie aresztowany 25 lutego 1948 i oskarżony o działalność szpiegowską na rzecz rządu londyńskiego. 18 października 1948 WSR w Warszawie Sr.1162/48 pod przewodnictwem kpt. Zbigniewa Furtaka skazał go w procesie S.4352 na podstawie art. 86 § 1,2 KKWP na karę śmierci [1]. 7 stycznia 1949 NSW utrzymał ten wyrok w mocy. Pawłowski swoją prośbę o łaskę zakończył słowami: „Mam 23 lata. Chciałbym żyć”. Prezydent Bierut nie skorzystał z prawa łaski. Pawłowski został stracony 3 lutego 1949.

Mogiła symboliczna znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie w Kwaterze "na Łączce". Latem 2012 w tejże kwaterze odnaleziono szczątki Romana Henryka Pawłowskiego, o czym Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie i Instytut Pamięci Narodowej powiadomiły 22 sierpnia 2013. Identyfikację szczątków odnalezionych na kwaterze "Ł" przeprowadza PUM w Szczecinie w ramach Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów.

Odznaczenia

Odznaczony Medalem za Odrę, Nysę, Bałtyk oraz radzieckim Medalem "Za wyzwolenie Warszawy".

Przypisy

  1. "Księga najwyższego wymiaru kary" w Krzysztof Szwagrzyk: Zbrodnie w majestacie prawa 1944-1955. Wyd. ABC Future, Warszawa, 2000.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Ribbon Medal For The Liberation Of Warsaw.png
Ribbon bar Medal For the Liberation of Warsaw
Roman Henryk Pawłowski (grób), Zygmunt Szendzielarz (grób symboliczny ) 02.jpg
Autor: Mateusz Opasiński, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Romana Henryka Pawłowskiego ps. „Henryk Orłowski” oraz symboliczny grób mjr Zygmunta Szendzielarza ps. „Łupaszka” w Panteonie – Mauzoleum Wyklętych-Niezłomnych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie