Roman Krogulski

Roman Krogulski
Ilustracja
Pełne imię i nazwisko

Roman Jan Krogulski

Data i miejsce urodzenia

10 czerwca 1868
Rzeszów

Data i miejsce śmierci

4 grudnia 1936
Rzeszów

burmistrz i prezydent Rzeszowa
Okres

od 1913
do 1935

Przynależność polityczna

Polskie Stronnictwo Demokratyczne (1861–1918) od 1922 Unia Narodowo-Państwowa

poseł do austriackiej Rady Państwa

XII kadencja

Okres

od 14 maja 1912
do 28 października 1918

Przynależność polityczna

Polskie Stronnictwo Demokratyczne (1861–1918)

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920-1941) Medal Niepodległości

Roman Jan Krogulski (ur. 10 czerwca 1868 w Rzeszowie, zm. 4 grudnia 1936 tamże) – polski adwokat i samorządowiec, działacz społeczny, burmistrz i prezydent Rzeszowa (1913–1935).

Tablica upamiętniająca dr. Romana Krogulskiego i ks. Walentego Bala w miejscu ich zamieszkiwania przy ul. Lisa-Kuli 5 w Rzeszowie

Życiorys

Roman Jan Krogulski urodził się 10 czerwca 1868 w Rzeszowie[1], w rodzinie Romana Wawrzyńca (1832–1900), majstra szewskiego, i Marii z Raczków[1]. Był wujem Floriana Węglowskiego i Henryka Węglowskiego. Ukończył C. K. I Gimnazjum Miejskie w Rzeszowie[2] oraz studia prawa na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, otrzymując w 1892 tytuł doktora prawa. Prowadził własną kancelarię adwokacką w Rzeszowie przy ul. Zamkowej (obecnie Lisa-Kuli 5).

Od 1895 zasiadał w Radzie Miejskiej, pełniąc obowiązki wiceburmistrza (1903–1913), a następnie burmistrza (1913–1933). W 1933 został (przy okazji zmiany ustawy o samorządzie) pierwszym prezydentem Rzeszowa. Ustąpił z urzędu w 1935.

W latach 1906–1919 był prezesem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Rzeszowie. Przywódca Polskiego Stronnictwa Demokratycznego w Rzeszowie (1903–1918). Członek Wydziału Finansowego Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych[3]. Był posłem do austriackiej Rady Państwa XII kadencji (od 14 maja 1912 do 28 października 1918) wybrany zastępcą posła w okręgu wyborczym nr 21 (Rzeszów - Ropczyce - Sędziszów) - mandat poselski objął po rezygnacji Leona Bilińskiego. Należał do grupy posłów demokratycznych i był członkiem Koła Polskiego w Wiedniu[4]. Do najmniej do 1914 był członkiem Rady c. k. powiatu rzeszowskiego, wybrany z grup gminy miejskiej, pełnił funkcję zastępcy członka wydziału[5][6][7][8].

W 1914 jako przedstawiciel demokratów był członkiem sekcji zachodniej Naczelnego Komitetu Narodowego[9]. Przewodniczący przedstawicielstwa Polskiej Komisji Likwidacyjnej na miasto i powiat rzeszowski (1 listopada 1918 – 28 stycznia 1919[10].

Założyciel Unii Narodowo-Państwowej (1922)[11]. W dwudziestoleciu międzywojennym stał na czele struktur BBWR w mieście[12]. Członek zarządu Związku Miast Polskich w 1932[13].

Był egzekutorem testamentu dr. Henryka Hanasiewicza w zakresie powołania Szpitala im. Dzieciątka Jezus w Rzeszowie[14] oraz był członkiem kuratorium Przytułku Dzieciątka Jezus w Rzeszowie[15].

Roman Krogulski napisał dramat pt. Maskarada. Impromptu w 3 aktach (Kraków-Warszawa 1909) oraz powieść wierszowaną pt. Kamil Róg (Kraków 1922). 21 listopada 1933 otrzymał Honorowe Obywatelstwo Miasta Rzeszowa[16].

22 października 1898 w Sanoku poślubił Marię Katarzynę Nowak (ur. 1876), córkę Stanisława Nowaka, właściciela dóbr ziemskich i Julii z Gardulskich[1][17]. Jego szwagrem i przyjacielem był Paweł Biedka, także absolwent rzeszowskiego gimnazjum, również adwokat oraz burmistrz Sanoka[18]. Krogulscy mieli córkę, również Marię, która wyszła za mąż za lekarza, Walentego Klisiewicza.

Roman Krogulski pochowany został na Cmentarzu Pobitno w Rzeszowie (sektor XI-1-3).

Ordery i odznaczenia

  • Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)[19][20]
  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
  • Krzyż Walecznych
  • Medal Niepodległości (23 grudnia 1933)[21]

Upamiętnienie

Jego imieniem nazwano park na Lisiej Górze w Rzeszowie, gdyż doprowadził do uruchomienia tam stacji pomp i filtrów na Wisłoku. Ustanowiono też ulicę jego imienia w rzeszowskiej dzielnicy Staromieście.

Przypisy

  1. ↑ a b c Księga małżeństw parafii rzymskokatolickiej w Sanoku (1888–1905). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. s. 131 (poz. 50).
  2. ↑ Edward Zając, Mecenas z tytułem doktora, Tygodnik Sanocki, nr 6 (587) z 7 lutego 2003, s. 6.
  3. ↑ Wanda Kiedrzyńska, Powstanie i organizacja Polskiego Skarbu Wojskowego 1912–1914, [w:] „Niepodległość”, t. XIII zeszyt 1 (33), 1936, s. 94.
  4. ↑ Józef Buszko, Polacy w parlamencie wiedeńskim – 1848–1918, Warszawa 1996, s. 433.
  5. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1911. Lwów: 1911, s. 406, 407.
  6. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1912. Lwów: 1912, s. 408.
  7. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1913. Lwów: 1913, s. 460.
  8. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów: 1914, s. 466, 467.
  9. ↑ Konstanty Srokowski, N.K.N. Zarys historii Naczelnego Komitetu Narodowego, Kraków 1923, s. 146.
  10. ↑ Marek Przeniosło, Polska Komisja Likwidacyjna 1918-1919, Kielce 2010, s. 25, 49, 54, 71, 328. 374 ISBN 978-83-7133-428-3
  11. ↑ Deklaracja programowa. [Inc.:] Polska jako naród ani na chwilę nie przestawała istnieć [...] : 28 czerwca 1922 r. / [Unia Narodowo-Państwowa]
  12. ↑ Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem, „Encyklopedia...”, s. 34
  13. ↑ Samorząd Miejski : organ Związku Miast Polskich 1932 z. 8, s. 475.
  14. ↑ Szpital im. Dzieciątka Jezus w Rzeszowie (1922–1933 – leczenie kalek). „Gazeta Rzeszowska”, s. 1-2, Nr 50 z 10 grudnia 1933. 
  15. ↑ Prawda o Przytułku Dzieciątka Jezus. „Zew Rzeszowa”, s. 88, Nr 11 z 1 czerwca 1935. 
  16. ↑ Uczczenie zasług prezydenta m. Rzeszowa. „Gazeta Lwowska”, s. 7, Nr 325 z 25 listopada 1933. 
  17. ↑ Kronika. Z życia towarzyskiego. „Głos Rzeszowski”. Nr 42, s. 2, 16 października 1898. 
  18. ↑ Kronika. Zmarli. „Gazeta Rzeszowska”, s. 4, Nr 20 z 11 maja 1930. 
  19. ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 631 „za zasługi na polu pracy społecznej, gospodarczej i oświatowej oraz za pracę około rozwoju miasta i powiatu rzeszowskiego”.
  20. ↑ Kronika. Odznaczenie. „Gazeta Rzeszowska”, s. 3, Nr 39 z 18 listopada 1928. 
  21. ↑ M.P. z 1934 r. nr 6, poz. 12 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.

Bibliografia

  • Polski słownik biograficzny, tom XV, Wrocław 1970.
  • Grzegorczyk Lesław, Ludzie-legendy Rzeszowa [w:] tegoż, Ludzie starego Rzeszowa, Rzeszów 1999.
  • Gacek Jerzy, Roman Krogulski [w:] Encyklopedia Rzeszowa, red. Zdzisław Budzyński, RS Druk, Rzeszów 2004, s. 257.
  • Krogulski Mariusz Lesław, Spuścizna minionych pokoleń, Tuchów 2005.
  • Krogulski Mariusz Lesław, Krogulscy. Linia tuchowska (1727–1930), Warszawa 2020.

Linki zewnętrzne

Prezydenci i zarządcy Rzeszowa
Miasto prywatne
(1354–1815)
Polska pod zaborami
(1795–1918)
Burmistrzowie
Naczelnicy miasta
Burmistrzowie
II Rzeczpospolita
(1918–1939)
II wojna światowa
(1939–1944)
  • ks. Michał Tokarski (tymczasowo)
  • Maksymilian Rybicki (tymczasowo)
Polska Rzeczpospolita Ludowa
(1944–1989)
Prezydenci
Przewodniczący MRN
Prezydenci
III Rzeczpospolita
(od 1989)

Herb Rzeszowa

Media użyte na tej stronie

POL Krzyż Walecznych (1920) BAR.svg
Baretka: Krzyż Walecznych (1920).
Roman Krogulski.jpg
Autor: Jan Melko, Licencja: CC0
Roman Krogulski - adwokat, działacz społeczny, burmistrz i prezydent Rzeszowa (1913–1935).
51 Leopolda Lisa-Kuli Street in Rzeszow (2022), plaque to Roman Krogulski and Walenty Bal.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Budynek przy ul. Leopolda Lisa-Kuli 5/1 w Rzeszowie (2022). Tablica upamiętniająca dr. Romana Krogulskiego i ks. Walentego Bala