Roman Maciejewski

Roman Maciejewski

Data i miejsce urodzenia	28 lutego 1910 Berlin
Pochodzenie	polskie
Data i miejsce śmierci	30 kwietnia 1998 Göteborg
Instrumenty	fortepian
Gatunki	muzyka poważna, muzyka współczesna
Zawód	kompozytor, pianista

Roman Maciejewski (ur. 28 lutego 1910 w Berlinie, zm. 30 kwietnia 1998 w Göteborgu) – polski kompozytor.

Życiorys

Kształcił się w konserwatorium Juliusa Sterna w Berlinie, u Stanisława Wiechowicza i Kazimierza Sikorskiego w konserwatorium poznańskim, następnie kontynuował studia u Kazimierza Sikorskiego w konserwatorium warszawskim. W młodości wysoko ceniony przez Karola Szymanowskiego, otrzymał stypendium na studia u Nadii Boulanger w Paryżu, dokąd wyjechał w 1934 roku. W Paryżu zawarł znajomości z twórcami takimi, jak Darius Milhaud, Igor Strawinski, Francis Poulenc, Arthur Honegger, zaprzyjaźnił się także z Arturem Rubinsteinem, który zaprosił Maciejewskiego do Kalifornii w roku 1951^[1]. Od czasu wyjazdu na paryskie stypendium przebywał za granicą: we Francji do 1938 roku, w Wielkiej Brytanii 1938–1939, w Szwecji 1939–1951, w Stanach Zjednoczonych 1951–1977 i ponownie w Szwecji 1977–1998.

Początkowo tworzył w nawiązaniu do późnego stylu Karola Szymanowskiego (m.in. mazurki na fortepian, Pieśni kurpiowskie na chór). Tragedia II wojny światowej (w latach wojny co tydzień grał Chopina w szwedzkim radiu z intencją pokrzepiania rodaków w Polsce^[1]), a także silne przeżycia osobiste podczas pierwszego pobytu w Szwecji spowodowały głęboką zmianę osobowości kompozytora, co miało niebagatelny wpływ na jego twórczość. Od tej pory całe życie poświęcił idei stworzenia swego opus magnum – wielkiej mszy żałobnej dedykowanej ofiarom wojen i zbrodni wszech czasów. W ten właśnie sposób w latach 1945–1959 powstała Missa pro defunctis. Requiem, którego partytura ważyła 25 kg. Premiera dzieła miała miejsce w 1960 w Warszawie na IV edycji festiwalu Warszawska Jesień. Utwór spotkał się w kraju z chłodnym przyjęciem, gdyż swoją estetyką muzyczną rozmijał się z ówczesnymi awangardowymi trendami, a jego przesłanie zostało zignorowane, przychylniej zareagowali na niego Amerykanie – w roku 1975 odbyło się jego triumfalne wykonanie w sali Los Angeles Music Center^[1]; odkryty na nowo w latach 90. XX w. zyskał uznanie i należne mu miejsce pośród największych dzieł oratoryjno-kantatowych w muzyce polskiej.

Upamiętnienia

• Od 2006 roku jego imieniem jest nazwana ulica w Warszawie na Tarchominie. W maju 2020 roku została tam zamontowana tablica pamiątkowa w ramach Miejskiego Systemu Informacji w Warszawie.

Roman Maciejewski plate

• W Poznaniu jednemu z parków patronuje Roman Maciejewski. Znajduje się tam również jego popiersie. Park usytuowany jest u zbiegu Alei Niepodległości i ulicy Towarowej, w bliskim sąsiedztwie poznańskiej Akademii Muzycznej^[2].
• Roman Maciejewski. Kompozytor pokolenia zgubionego, PTPN, Poznań, 2008
• Roman Maciejewski. Twórca charyzmatyczny, praca zbiorowa, Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. Ignacego Jana Paderewskiego, Poznań, 2010^[3]
• W maju 2012 powstał film dokumentalny Bracia w reżyserii Moniki Adamczewskiej o trzech braciach Maciejewskich: Romanie, Zygmuncie i Wojciechu^[4].
• 25 kwietnia 2013 ukazała się w serii Biografie Sławnych Ludzi powieść Marka Sołtysika pt. Roman Maciejewski. Dwa życia jednego artysty (256 s.), Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, 2013 ISBN 978-83-06-03347-2.
• 6 czerwca 2014 w Lesznie odsłonięto ławeczkę Romana Maciejewskiego^[5].
• W 1993 roku powstał film dokumentalny Outsider, czyli portret Romana Maciejewskiego, kompozytora osobnego w reżyserii Stefana Szlachtycza^[6].
• Roman Maciejewski jest patronem Państwowej Szkoły Muzycznej I i II st. w Lesznie^[7].
• Kompozytor jest patronem Leszczyńskiego Towarzystwa Muzycznego, które organizuje m.in. Leszczyński Festiwal Muzyczny im. Romana Maciejewskiego^[8].

Ważniejsze utwory

• ok. 60 mazurków na fortepian
• Pieśni kurpiowskie na chór a cappella (1929)
• Pieśni Bilitis d.sł. Pierre Louÿsa w przekł. Leopolda Staffa, na sopran i ork. (1932)
• Koncert na 2 fortepiany (1936)
• Kołysanka i Allegro concertante na fortepian i orkiestrę (1944)
• Missa pro defunctis. Requiem na 4 głosy solowe, chór i orkiestrę (1945-59)
• Nokturn na flet, czelestę i gitarę (1952)
• Missa brevis na chór i organy (1964)
• Msza Zmartwychwstania na chór i organy (1966)
• ponadto utwory kameralne, fortepianowe i in.
• muzyka teatralna do sztuk w reżyserii Ingmara Bergmana

Przypisy

Bibliografia

• Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995, s. 516. ISBN 83-01-11390-1. (pol.)
• Roman Maciejewski w serwisie Culture.pl
• Roman Maciejewski (pol.). polmic.pl. [dostęp 2011-06-22].

Linki zewnętrzne

• Strona o Romanie Maciejewskim. romanmaciejewski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-20)].
• Marek Sołtysik: Roman Maciejewski. Dwa życia jednego artysty (2013) w bibliotece Polona