Roman Martini

Roman Martini

Data i miejsce urodzenia	1909 Szczakowa
Data i miejsce śmierci	30/31 marca 1946 Kraków
Przyczyna śmierci	zabójstwo
Miejsce spoczynku	Cmentarz Rakowicki w Krakowie
Zawód, zajęcie	prawnik
Narodowość	polska
Tytuł naukowy	doktor
Edukacja	Państwowe Gimnazjum V im. Jana Kochanowskiego w Krakowie
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Stanowisko	prokurator
Małżeństwo	Stanisława
Dzieci	Małgorzata
Odznaczenia

Roman Martini (ur. 1909 w Szczakowej, zm. 30/31 marca 1946 w Krakowie) – doktor praw, prokurator.

Życiorys

Roman Martini urodził się w 1909 w Szczakowej^[1]. Był synem nadinspektora i naczelnika głównego urzędu cłowego w Szczakowej^[1]. Miał brata.

W 1909 zdał egzamin dojrzałości w Państwowego Gimnazjum V im. Jana Kochanowskiego w Krakowie^[1]. W 1931 ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego^[1]. Równolegle kształcił się w szkole nauk politycznych UJ^[1]. W 1934 uzyskał tytuł doktora praw na podstawie pracy pt. Zarys urbanizacji i procesu koncentracji miejskiej Polski w dziesięcioleciu 1921–1930. W okresie II Rzeczypospolitej w 1938 został mianowany podprokuratorem Sądu Okręgowego w Kielcach^[1].

Po wybuchu II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej, w tym podczas obrony Modlina, za co został odznaczony przez Dowództwo Grupy Operacyjnej „Modlin” Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari oraz Krzyżem Walecznych^[1][2]. Po kapitulacji został wzięty przez Niemców do niewoli i osadzony w Oflagu II C Woldenberg, gdzie przebywał do stycznia 1945^[1].

Tuż po powrocie na ziemie polskie zgłosił się do służby w wymiarze sprawiedliwości i został przydzielony do Sądu Specjalnego w Krakowie na stanowisko wiceprokuratora^[1][3][4]. Zajmował się zbrodniami niemieckimi z okresu wojny na ziemiach polskich^[1]. Od czerwca 1945 roku prowadził śledztwo przeciwko Ferdynandowi Goetlowi, Janowi Emilowi Skiwskiemu, Marianowi Wodzińskiemu i Franciszkowi Urbanowi Prochownikowi pod zarzutem ich kolaboracji z Niemcami, a w szczególności udziału w przedsięwzięciach propagandy hitlerowskiej mającej na celu rozpowszechnienie wśród społeczeństwa polskiego wiedzy o zbrodni sowieckiej w Katyniu^[5].

Kamienica przy ulicy Krupniczej 10 w Krakowie (pośrodku)

W styczniu 1946 poślubił Stanisławę, wdowę po Stanisławie Schlammie, matkę dwójki dzieci, od 1945 właścicielkę kawiarni „Fregata” przy ulicy Grodzkiej w Krakowie. W tym czasie postanowił zmienić rodzaj i miejsce pracy, decydując się na przenosiny do Katowic i otwarcie kancelarii prawniczej. Swoich planów nie zdążył zrealizować. W nocy 30/31 marca 1946 z soboty na niedzielę został zamordowany w najmowanym pokoju mieszkania przy ulicy Krupniczej 10^[3]. Ciało nosiło ślady ran dźganych. Według relacji prasowej tuż po zdarzeniu ciało nosiło ślady w postaci rany głowy, skutkujące pęknięciem czaszki^[3]. Wkrótce po morderstwie aresztowani zostali 17-letnia Jolanta Słapa (Maklakiewiczówna; uczennica szkoły dramatycznej) i jej narzeczony, 20-letni Stanisław Lubicz-Wróblewski (maturzysta)^[6]. Wyjaśnili, że Słapianka, będąca znajomą dr. Martiniego, umówiła rozmowę z nim, a Wróblewskiemu podsunęła pomysł dokonania morderstwa i rabunku^[6]. Podczas rozmowy uderzył Martiniego ciężkim kluczem instalatorskim, ogłuszając go, po czym zakneblował mu usta i wielokrotnie dźgnął go nożem^[6]. Następnie oboje zabrali z mieszkania ubrania, pierścionki, złoty zegarek, złotą bransoletkę, zaś pozostawili tamże ww. klucz instalatorski^[6]. Według śledczych w dotarciu do sprawców pomógł znaleziony w mieszkaniu album z fotografiami znajomych Martiniego, których kolejno sprawdzano i rewidowano ich domy^[6]. Słapianka przyznała się do popełnienia morderstwa podczas rewizji w swoim mieszkaniu przy ulicy Śląskiej, gdzie znaleziono część zrabowanych przedmiotów^[6]. Inne później ujawniono w mieszkaniu Wróblewskiego, który również przyznał się do zbrodni^[6]. W procesie sądowym oboje zostali oskarżeni o popełnienie morderstwa. Wróblewski został w 1947 powtórnie aresztowany i wówczas skazany na karę śmierci i stracony (w wyjaśnieniach podał, że zabójstwo Martiniego było zemstą za uwiedzenie narzeczonej)^[7]. Sama Jolanta Słapa została skazana na karę 15 lat pozbawienia wolności. W związku ze sprawą morderstwa osoba Romana Martiniego była przedmiotem pogłosek, w którym przypisywano mu niemoralne prowadzenie się, romanse, przechowywanie kosztowności.

Roman Martini został pochowany w grobowcu rodziny Nowickich na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie 4 kwietnia 1946^[1][8]. Po śmierci Romana Martiniego jego żona urodziła córkę Małgorzatę.

Niepotwierdzona historia

Aktualne opracowanie NCK zdecydowanie wyklucza prawdziwość plotek o związku śmierci Martiniego ze zbrodnią katyńską^[9][10]. Według niepotwierdzonych informacji, zabójstwo Romana Martiniego mogło zostać zainscenizowane. Podczas swojej pracy miał odnaleźć tajny raport z 10 czerwca 1940 autorstwa kierownika zarządu NKWD obwód Mińsk, Tartakowa, potwierdzający likwidację trzech polskich obozów jenieckich, Kozielsk, Ostaszków i Starobielsk, na wiosnę 1940 (tzw. „raport Tartakowa”). Informacje o powiązaniu śmierci Martiniego ze sprawą katyńską docierały anonimowo do jego żony Stanisławy, która w okresie PRL była inwigilowana przez komunistyczne służby bezpieczeństwa; ponadto w powojennych audycjach „Głosu Ameryki” R. Martini był wskazywany wśród ustalających sprawców zbrodni katyńskiej. Według innej wersji Roman Martini miał zginąć w upozorowanej sprawie kryminalnej za to, że usiłował wskazać na sprawstwo zbrodni katyńskiej dokonane przez Sowietów^[11].

Przypisy

Bibliografia

• JózefJ. Bratko JózefJ., Dlaczego zginąłeś, prokuratorze?, Kraków: Stowarzyszenie Twórcze. Krakowski Klub Artystyczno-Literacki, 1998, ISBN 83-85816-70-4, OCLC 751000554 .
• Nie dajcie pogrzebać prawdy. Relacja Stanisławy Martini. W: Stanisław Maria Jankowski, Edward Miszczak: Powrót do Katynia. Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1990, s. 112-120. ISBN 83-03-03194-5.
• Dramat prokuratora Martiniego. pamietamkatyn1940.pl. [dostęp 2015-01-11].