Roman Odzierzyński

Roman Władysław Odzierzyński

generał brygady
Data i miejsce urodzenia	28 lutego 1892 Lwów, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	9 lipca 1975 Londyn, Wielka Brytania
Przebieg służby
Lata służby	1910–1945
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Jednostki	11 Grupa Artylerii 4 Dywizja Piechoty 4 Brygada Kadrowa Strzelców Armia Polska na Wschodzie 2 Korpus Polski
Stanowiska	dowódca pułku dowódca grupy komendant centrum dowódca artylerii dywizyjnej dowódca artylerii brygady dowódca artylerii armii dowódca artylerii korpusu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-ukraińska wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa
Odznaczenia

Roman Władysław Odzierzyński (ur. 28 lutego 1892 we Lwowie, zm. 9 lipca 1975 w Londynie) – generał brygady Wojska Polskiego, Prezes Rady Ministrów na Uchodźstwie w latach 1950–1954.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Antoniego i Leopoldyny z Obermannów. Ukończył gimnazjum oraz studia na Wydziale Prawa i Umiejętności Politycznych Uniwersytetu Franciszka Józefa we Lwowie. W niepodległej Polsce, już na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, uzyskał w 1919 stopień naukowy doktora praw.

Wcielony 1 października 1910 do armii austro-węgierskiej, ukończył Oficerską Szkołę Artylerii dla jednorocznych ochotników. 2 sierpnia 1914 został powołany do 11 pułku haubic polowych. Całą wojnę przebył, pełniąc funkcje oficera ogniowego i dowódcy baterii w 11 pułku haubic polowych, a później w 111 pułku artylerii polowej^[1]. W czasie służby w c. i k. armii awansował na kolejne stopnie w korpusie oficerów rezerwy artylerii: chorążego (1 marca 1913), podporucznika (1 listopada 1914) i porucznika (1 sierpnia 1916^[2]).

Od 1 listopada 1918 w Wojsku Polskim. Dowodził baterią w obronie Lwowa. Formalnie został przyjęty do Wojska Polskiego z byłej armii austro-węgierskiej 20 maja 1919 roku z zatwierdzeniem posiadanego stopnia porucznika ze starszeństwem z dniem 1 sierpnia 1916 roku, z zaliczeniem do I Rezerwy armii, z jednoczesnym powołaniem do czynnej służby na czas wojny aż do demobilizacji^[3]. Mianowany kapitanem 8 stycznia 1919. Podczas wojny polsko-bolszewickiej dowodził dywizjonem w 3 pułku artylerii polowej, Szkołą Podoficerską nr 5, dywizjonem w 17 i 14 pułku artylerii polowej oraz 17 dywizjonem artylerii ciężkiej. 15 lipca 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu majora, w artylerii, w grupie oficerów byłej armii austro-węgierskiej^[4].

31 marca 1924 roku został mianowany podpułkownikiem ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 roku i 22. lokatą w korpusie oficerów artylerii^[5]. W latach 1921–1928 pełnił kolejno funkcje dowódcy 17 Brygady Artylerii i 17 dac, zastępcy dowódcy 7 pułku artylerii ciężkiej, komendanta poligonu artyleryjskiego, dowódcy dywizjonu w 12. W sierpniu 1926 roku został wyznaczony na stanowisko zastępcy dowódcy 5 pułku artylerii polowej we Lwowie^[6]. W maju 1927 roku został przeniesiony do 6 pułku artylerii ciężkiej we Lwowie na stanowisko zastępcy dowódcy pułku^[7]. W marcu 1928 roku został przeniesiony do 21 pułku artylerii polowej w Bielsku na stanowisko dowódcy pułku^[8]. 24 grudnia 1929 został mianowany pułkownikiem ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 i 5. lokatą w korpusie oficerów artylerii^[9]. 19 czerwca 1933 został komendantem Szkoły Strzelania Artylerii w Toruniu^[10]. 14 listopada 1935 objął dowodzenie 11 Grupą Artylerii, przemianowaną w maju 1938 na Grupę Artylerii Przeciwlotniczej. Od 14 listopada 1938 pełnił funkcję komendanta Centrum Wyszkolenia Obrony Przeciwlotniczej i Przeciwgazowej w Trauguttowie.

Na tym stanowisku została go agresja Niemiec na Polskę. Po agresji ZSRR na Polskę z resztkami Centrum przekroczył 20 września 1939 granicę Rumunii. W styczniu 1940 przedostał się do Francji, gdzie objął dowodzenie artylerią 4 Dywizji Piechoty, a po zlikwidowaniu etatu dowódcy artylerii dywizji mianowany dowódcą 4 pułku artylerii lekkiej^[11]. Po ewakuacji do Wielkiej Brytanii był (od sierpnia 1940) dowódcą artylerii 4 Brygady Kadrowej Strzelców. Stamtąd, wraz z grupą 200 oficerów i podchorążych, został przewieziony do Iraku. We wrześniu 1942 objął dowodzenie Zgrupowaniem Artylerii Armii Polskiej na Wschodzie. 1 stycznia 1943 awansowany do stopnia generała brygady. Po reorganizacji wojsk w lipcu 1943 mianowany dowódcą artylerii 2 Korpusu Polskiego^[12].

Po wojnie, 4 listopada 1945 powrócił do Wielkiej Brytanii. 7 kwietnia 1949 prezydent RP na uchodźstwie August Zaleski mianował go ministrem obrony narodowej i powierzył mu kierownictwo Ministerstwem Spraw Wewnętrznych w rządzie Tadeusza Tomaszewskiego^[13]. 11 sierpnia 1950, w związku ze śmiercią dotychczasowego premiera, Tadeusza Tomaszewskiego Prezydent RP na Uchodźstwie, August Zaleski powierzył mu pełnienie obowiązków Prezesa Rady Ministrów oraz kierownictwo Ministerstwa Skarbu i Ministerstwa Sprawiedliwości do czasu powołania nowego rządu^[14]. 25 września 1950 prezydent RP na uchodźstwie August Zaleski mianował go Prezesem Rady Ministrów, ministrem obrony narodowej i kierownikiem Ministerstwa Sprawiedliwości oraz zwolnił z urzędu kierownika Ministerstwa Skarbu i Ministerstwa Spraw Wewnętrznych^[15]. 8 grudnia 1953 prezydent RP na uchodźstwie August Zaleski zwolnił go z urzędu Prezesa Rady Ministrów, ministra obrony narodowej i kierownictwa Ministerstwa Sprawiedliwości i Ministerstwa Skarbu oraz powierzył mu pełnienie obowiązków do czasu wyłonienia nowego rządu, co nastąpiło 18 stycznia 1954^[16]. W latach 1954–1955 był przewodniczącym Egzekutywy Zjednoczenia Narodowego, a w latach 1966–1968 – członkiem Rady Trzech. Od 1970 do 1972 był przewodniczącym Głównej Komisji Skarbu Narodowego^[17].

Zmarł 9 lipca 1975 w Londynie i został pochowany na cmentarzu Gunnersbury. Był żonaty z Anną z domu Stelmachowicz (1895–1983)^[18].

Ordery i odznaczenia

• Wielka Wstęga Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 16 lipca 1975)^[19]
• Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 46^[20]
• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 8540
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1933)^[21]
• Krzyż Walecznych (trzykrotnie)
• Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[22]
• Medal Niepodległości (9 listopada 1933)^[23]
• Komandorska Legia Zasługi (USA)
• Krzyż Komandorski Orderu Imperium Brytyjskiego
• Krzyż Wojenny za Męstwo Wojskowe (Włochy)
• Srebrny Medal Zasługi Wojskowej z mieczami na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej (dwukrotnie, Austro-Węgry)^[1]
• Brązowy Medal Zasługi Wojskowej z mieczami na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej (Austro-Węgry)^[1]
• Srebrny Medal Waleczności 2 klasy (Austro-Węgry))^[1]
• Krzyż Wojskowy Karola (Austro-Węgry)^[1]
• Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji 1912–1913 (Austro-Węgry)^[1]

Przypisy

Bibliografia

• Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wiedeń: 1918.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
• Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej z 1949, 1950, 1954 i 1988.
• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
• Maciej Szczurowski: Artyleria Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w II wojnie światowej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001. ISBN 83-7174-918-X.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.

Rząd Tadeusza Tomaszewskiego (1949–1950)

W dniu zaprzysiężenia	Tadeusz Tomaszewski Mieczysław Sokołowski Roman Odzierzyński Zygmunt Rusinek
Późniejsi członkowie rządu