Roman Rybarski

Roman Rybarski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

3 sierpnia 1887
Zator, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

6 marca 1942
Auschwitz-Birkenau, Polska pod okupacją III Rzeszy

Poseł na Sejm RP II kadencji (II RP)

Poseł na Sejm RP III kadencji (II RP)

Okres

od 4 marca 1928
do 10 lipca 1935

Przynależność polityczna

Stronnictwo Narodowe

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Portret Romana Rybarskiego pędzla Bolesława Barbackiego (1936)

Roman Franciszek Rybarski (ur. 3 sierpnia 1887 w Zatorze, zm. 6 marca 1942 w Auschwitz-Birkenau) – polski ekonomista i polityk narodowej demokracji, poseł na Sejm II RP (1928–1935), dyrektor Departamentu Skarbu Delegatury Rządu na Generalne Gubernatorstwo na początku 1941 roku[1], więzień i ofiara niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau.

Życiorys

Od 1906 studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie związał się z ruchem narodowym, działał w Związku Młodzieży Polskiej. Był członkiem Ligi Narodowej w 1910 roku[2]. Od 1916 wydawał miesięcznik Rok Polski o tematyce społeczno-gospodarczej. W 1917 został profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 1919–1921 pełnił różne funkcje (podsekretarz stanu, wiceminister) w ministerstwach gospodarczych, następnie porzucił działalność polityczną dla pracy naukowej, w latach 1920–1923 na Politechnice Warszawskiej, a następnie na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie objął Katedrę Skarbowości. W 1923 na zlecenie Władysława Grabskiego przygotowywał projekt statutu Banku Emisyjnego, a w 1924 redagował ostateczny projekt ustawy o Banku Polskim i po jego powołaniu wszedł w skład pierwszej Rady Banku. Po zamachu majowym powrócił do aktywnej polityki. Wszedł do władz Obozu Wielkiej Polski, a od 1928 do 1935 zasiadał w Sejmie (II i III kadencji), gdzie pełnił funkcję prezesa klubu Stronnictwa Narodowego. Po uchwaleniu Konstytucji kwietniowej wraz z całym stronnictwem zbojkotował wybory parlamentarne i dalszą działalność polityczną prowadził poza parlamentem. Po kampanii wrześniowej uczestniczył w tworzeniu struktur Polskiego Państwa Podziemnego jako dyrektor departamentu skarbu.

Aresztowany przez Gestapo w maju 1941, osadzony na Pawiaku[3]. 23 lipca 1941 roku został wywieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz[4]. W transporcie liczącym 350 innych więźniów znajdowało się również wielu wybitnych Polaków jak jedenastokrotny mistrz Polski w biegach długodystansowych Józef Noji, rektor Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego Witold Staniszkis, polityk PPS Adam Kuryłowicz, publicysta Piotr Kownacki[4][5]. W Auschwitz Rybarski był jednym z organizatorów ruchu oporu. Zmarł 5 lub 6 marca 1942. W literaturze i źródłach podaje się dwie przyczyny zgonu: z powodu choroby (angina bądź dyzenteria), albo rozstrzelanie, za uczestnictwo w obozowym ruchu oporu[6].

Poglądy gospodarcze

Był zdecydowanym zwolennikiem umiarkowanego liberalizmu. Głosił konieczność: stałości prawa gospodarczego i niskich podatków, nienaruszalność własności prywatnej, szkodliwość: przymusowych ubezpieczeń społecznych, monopoli i koncesji. Uznawał 3 formy wspierania gospodarki przez państwo. Były to uwzględnienie interesów prywatnych z interesem publicznym, tworzenie ogólnych warunków rozwoju gospodarczego oraz popieranie korzystnych dla ogółu inicjatyw prywatnych oraz uzupełnienie działalności gospodarczej prywatnej. Odnośnie do kredytów opowiadał się za odpaństwowieniem kredytu, oddanie go w ręce prywatne, lecz oparte na zasadach opłacalności. W kwestiach kredytów zagranicznych postulował branie kredytów długoterminowych, dające szanse na realizację przez państwo nowych pomysłów produkcyjnych. Wpłynęłoby to na zmniejszenie stopy procentowej, spadek kosztów produkcji i eksportu. Obcy kapitał powinien zasilać w pierwszej kolejności branże zwiększające zdolność konkurencyjną i wpływającą na bilans handlu. Zabronione miały być pożyczki na wysoki procent, jawny czy ukryty. Uznaje się go za przedstawiciela krakowskiej szkoły ekonomicznej, która łączyła dedukcyjny model nauki w badaniach ekonomicznych wraz z badaniami historycznymi[7].

Kontrowersje

W 1938 r. odmówił podpisania indeksów studentom III roku Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, którzy protestując przeciwko wprowadzonemu gettu ławkowemu słuchali jego wykładów na stojąco. Jego zachowanie było przedmiotem interwencji żydowskiego posła Emila Sommersteina w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego[8].

Odznaczenia

Wybrane prace

Przypisy

  1. ↑ Waldemar Grabowski, Polska Tajna Administracja Cywilna 1940–1945. Warszawa 2003, s. 111.
  2. ↑ Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907), Londyn 1964, s. 582–583.
  3. ↑ Leon Wanat: Za murami Pawiaka. Warszawa: Książka i Wiedza, 1972, s. 547.
  4. ↑ a b Władysław Bartoszewski, Warszawski pierścień śmierci 1939–1944, Warszawa 1970, wyd. Interpress s. 137–138.
  5. ↑ Regina Domańska, Pawiak więzienie Gestapo. Kronika 1939–1944. Warszawa 1978, Wyd. Książka i Wiedza s. 102, 164.
  6. ↑ Przemysław Bibik, Polscy narodowcy jako ofiary KL Auschwitz, Warszawa 2016, Wyd. Biblioteczka Myśli Polskiej, s. 83–85.
  7. ↑ Karol Skorek, Przedstawiciele krakowskiej szkoły ekonomicznej wobec przerostów etatyzmu, „Cywilizacja o nauce, moralności, sztuce i religii” (41/2012), Fundacja Servire Veritati Instytut Edukacji Narodowej, 2012, s. 53-55, ISSN 1643-3637.
  8. ↑ Szymon Rudnicki: Żydzi w parlamencie II Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2015, s. 471. ISBN 978-83-7666-363-0.
  9. ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 20.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Roman Rybarski.jpg
Roman Rybarski - Polish politician of interwar period
Roman Rybarski - Bolesław Barbacki.jpg
prof. Roman Rybarski, 1936

wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego

olej, płótno, 65 x 50 cm