Roman Starzyński

Roman Starzyński

major dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia	11 kwietnia 1890 Warszawa, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	5 lipca 1938 Warszawa, Polska
Przebieg służby
Lata służby	1914–1930
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	5 Pułk Piechoty 36 Pułk Piechoty
Stanowiska	dowódca batalionu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia

Grób Romana Starzyńskiego na Powązkach

Roman Leon Starzyński (ur. 11 kwietnia 1890 w Warszawie, zm. 5 lipca 1938 tamże) – major dyplomowany piechoty Wojska Polskiego^[1][2], działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Był synem Alfonsa Karola i Jadwigi z Lipskich oraz starszym bratem Mieczysława i Stefana. W 1896 roku wraz z rodziną przeniósł się do Łowicza i zamieszkał w kamienicy przy ul. Zduńskiej 34. Razem z braćmi uczęszczał do tamtejszej szkoły realnej i w 1905 roku wziął udział w strajku szkolnym za co został relegowany. W 1908 ukończył gimnazjum polskie w Warszawie. Studiował polonistykę, romanistykę i historię na Uniwersytecie Jagiellońskim, na którym został absolwentem Wydziału Filozoficznego w 1913. Obronił pracę doktorską na temat „Stosunek Niemcewicza do historii narodowej”. Był założycielem i działaczem Związku Młodzieży Niepodległościowej (Filarecja). Żonaty ze stryjeczną siostrą Haliną ze Starzyńskich, z którą miał syna Krzysztofa.

W 1914 roku razem z braćmi zgłosił się na ochotnika do I Brygady Legionów Polskich. Został oficerem 5 pułku piechoty w składzie I Brygady i III Brygady. W 1917 roku po kryzysie przysięgowym internowany został w Forcie Beniaminów.

2 stycznia 1920 roku razem z Mieczysławem rozpoczął studia w Wojennej Szkole Sztabu Generalnego. W połowie kwietnia 1920 roku skierowany został na front celem odbycia praktyki sztabowej. W okresie od stycznia do września 1921 roku kontynuował naukę w Wyższej Szkole Wojennej. Po ukończeniu nauki otrzymał tytuł oficera Sztabu Generalnego i przydział do Oddziału I Sztabu Generalnego^[3]. Z dniem 15 stycznia 1925 roku został przeniesiony do 36 pułku piechoty Legii Akademickiej w Warszawie na stanowisko dowódcy batalionu^[4]. W tym samym roku został przydzielony do Oddziału IV Sztabu Generalnego^[5]. W 1928 roku pełnił służbę w Biurze Ogólno Organizacyjnym Ministerstwa Spraw Wojskowych^[6]. Z dniem 31 października 1929 roku został przeniesiony w stan nieczynny^[7]. Z dniem 31 lipca 1930 roku przeniesiony został w stan spoczynku^[8]. W 1934 roku w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 40. lokatą na liście starszeństwa oficerów stanu spoczynku piechoty pozostawał na ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III z przydziałem mobilizacyjnym do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr I^[9].

W październiku 1929 roku został dyrektorem Polskiej Agencji Telegraficznej. W lipcu 1933 roku dyrektorem Gabinetu Ministra Poczty i Telegrafów, a potem dyrektorem naczelnym Spółki Akcyjnej Polskie Radio. Równocześnie, w latach 1936–1938 był przewodniczącym Komisji Budżetowej Międzynarodowej Unii Radiofonicznej. W 1935 był prezesem Zarządu Głównego Pocztowego Przysposobienia Wojskowego^[10].

W 1937 roku wydał swoje wspomnienia z okresu legionowego Cztery lata wojny w służbie Komendanta. Przeżycia wojenne 1914–1918^[11].

Zmarł 5 lipca 1938^[12]. Bezpośrednią przyczyną był atak serca. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie^[13][14] (kwatera 139-6-18,19)^[15]. W kondukcie pogrzebowym uczestniczył m.in. gen Kazimierz Jędrzej Sawicki-Sawa (niósł trumnę)^[16].

Awanse

• chorąży – 5 maja 1915
• podporucznik – 1 listopada 1916
• porucznik
• kapitan
• major – 31 marca 1924 ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 105. lokatą w korpusie oficerów zawodowych piechoty (brat Mieczysław awansował z lokatą 115.)

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 6648 – 17 maja 1922^[17]
• Krzyż Niepodległości (12 marca 1931)^[18][19]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1937)^[20]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)^[21]
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie)^[1][2]
• Złoty Krzyż Zasługi (9 listopada 1931)^[22]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[1][2]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[1][2]
• Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia^[23]
• Odznaka „Za wierną służbę”^[2]
• Wielki Oficer Orderu św. Sawy (Jugosławia)^[1][2]
• Komandor Orderu Nilu (Egipt)^[1][2]

Przypisy

Bibliografia

• Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917), Warszawa 1917, s. 19.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Lista oficerów Sztabu Generalnego (stan z dnia 31 grudnia 1925 roku). Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1926.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
• Zgon dyrektora Polskiego Radia ś p. Romana Starzyńskiego. „Gazeta Lwowska”. 149, s. 3, 6 lipca 1938. 
• Roman Starzyński. Nekrolog. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 151 z 8 lipca 1938. 
• [foto z pogrzebu R. Starzyńskiego]; [w:] „Łódź w Ilustracji”, z 17 lipca 1938, nr 29, s. 3 (przemawia dyr. Socha Lipiński w imieniu Związku Legionistów i Koła Piątaków).
• Piotr Stawecki, O dominacji wojskowych w państwowym aparacie cywilnym w Polsce w latach 1926–1939, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 3 (35), Warszawa 1965, s. 328–346.
• Wojciech Starzyński, Trzej bracia Starzyńscy w służbie II Rzeczypospolitej, referat z okazji ogłoszenia roku 2004 w Warszawie rokiem Prezydenta STEFANA STARZYŃSKIEGO [1]

Linki zewnętrzne

• Żołnierze Niepodległości : Starzyński Roman Leon. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2022-08-17].
• Roman Starzyński – publikacje w bibliotece Polona