Romuald Balawelder

Romuald Balawelder
Romuald Niewiadomski, R. Niewiadomski
Ilustracja
Romuald Balawelder - portret z 1914 roku
Data i miejsce urodzenia

7 lutego 1893
Lwów

Data i miejsce śmierci

24 maja 1975
Legionowo

Zawód, zajęcie

pedagog, publicysta, geograf, dyrektor gimnazjum

Alma Mater

Uniwersytet Lwowski
Uniwersytet Wiedeński

Odznaczenia
Medal NiepodległościKrzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Romuald Balawelder, pseud. Romuald Niewiadomski[1] (ur. 7 lutego 1893 we Lwowie[2], zm. 24 maja 1975 w Legionowie) – polski filozof, literat, pedagog, geograf i podróżnik, autor oryginalnego systemu filozoficznego. Współzałożyciel Gimnazjum w Tomaszowie Lubelskim[3] oraz gimnazjum w Legionowie[4].

Portret Romualda Balaweldera z 1914 roku
Ulica w dzielnicy Kabylskiej Algieru - fotografia Romualda Balaweldera

Życiorys

Nauka

Romuald Balawelder urodził się 7 lutego 1893 roku we Lwowie jako syn Walentego Balawaldera[5], urzędnika magistratu we Lwowie [6] oraz Stefanii z Niewiadomskich.

W roku 1911 ukończył Gimnazjum we Lwowie[7]. W roku 1911 rozpoczął studia polonistyczne i filozoficzne na Uniwersytecie we Lwowie[8].

Studia przerwał mu wybuch I wojny światowej oraz służba wojskowa w Legionach Polskich Józefa Piłsudskiego[8]. W 1915 roku, w Wiedniu został zwolniony z wojska na skutek odniesionych ran oraz przebytej choroby[9]. Za służbę w Legionach został odznaczony pamiątkowym Krzyżem Legionów[10].

Studia kontynuował na Uniwersytecie Wiedeńskim na kierunku geografia, z powodu braku kierunku polonistycznego[8]. Ukończył je w 1916 roku.

Praca pedagogiczna

W Wiedniu podjął pracę w zawodzie nauczyciela oraz został egzaminatorem komisji nostryfikacyjnej dla Polaków emigrantów, którzy ukończyli studia zagraniczne[10]. W 1916 roku napisał rozprawę doktorską: Konfederacja Spytka z Melsztyna[11].

W 1917 roku został oddelegowany przez Związek Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych we Lwowie do objęcia stanowiska dyrektora Gimnazjum w Tomaszowie Lubelskim, które piastował w pierwszym roku funkcjonowania szkoły 1917/1918[12].

Po wyjeździe z Tomaszowa w 1918 roku rozpoczął pracę w gimnazjum w Siedlcach[11]. W 1919 roku rozpoczął pracę w Gimnazjum im. M. Reja w Warszawie, gdzie pracował do 1937 roku jako nauczyciel geografii oraz wychowawca[3][13]. Był organizatorem oraz opiekunem gimnazjalnego Koła Geograficznego[3].

Po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej, latem 1920 roku zgłosił się na ochotnika do wojska[14].

Podróże

Po wojnie, zaczęto rozważać przeprowadzenie zorganizowanej polskiej akcji osadniczej do portugalskiej Angoli, w Afryce Zachodniej. Po utworzeniu pierwszych polskich placówek dyplomatycznych w Afryce polskimi kwestiami oświatowymi na tych terenach zajmowała się delegatura Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego[15]. Ministerstwo zaproponowało Balawelderowi objęcie stanowiska kierowniczego w resorcie oświaty w prowincji Angoli, co zaowocowało próbą zorganizowania przez niego grupy kolonistów-współpracowników[10].

W latach 1920–1935 Balawelder podróżował po Europie. W latach 1924 oraz 1929 odbył podróże do Afryki Północnej[10]. W tym okresie pracował także w Zarządzie Głównym Związku Nauczycielstwa Polskiego[10]. Za całokształt tej działalności odznaczono go Krzyżem Orderu Polonia Restituta[16][10].

Praca w Legionowie

W 1941 roku przeprowadził się do Legionowa. Tam, po uzyskaniu zgody warszawskiego kuratorium w 1945 roku współzałożył gimnazjum[4], obecnie Liceum im. Marii Konopnickiej w Legionowie[16]. Przewlekła choroba serca uniemożliwiła mu dalsza pracą pedagogiczną, pod koniec 1947 roku podał się do dymisji[10].

W latach 1940–1973 stworzył 19 brulionów o nazwie: "Szkice filozoficzno-naukowe”. Dzieło to Balawelder pozostawił w rękopisie, zrażony odmową opublikowania jednego z wcześniejszych utworów. Szkice stanowią oryginalne studium interdyscyplinarne o charakterze systemu filozoficznego, syntezę kosmologii i antropologii filozoficznej w duchu uniwersalizmu[17].

Zmarł 24 maja 1975 roku w Legionowie i tam został pochowany[16].

Odznaczenia

  • Krzyż Orderu Polonia Restituta [10][16]
  • Medal Niepodległości [18]
  • Krzyż Legionów [10]

Publikacje

Wybrane publikacje Romualda Balaweldera, w kolejności powstania[19]:

  • Piękna zabawa czyli teatr świata. Z pamiętnika przybłędy na świecie, Warszawa 1919 (traktat filozoficzny)
  • Walerian Łukasiński, Warszawa 1925
  • Tajemnice Mahrebu, Wrażenia z podróży do Algierii, Warszawa 1928
  • Tajemnice Mahrebu, Wrażenia z podróży do Północnej Afryki, Warszawa 1931
  • Dusza Północy. Z podróży "Polonią" na fjordy Norwegii i Nordkap, Warszawa 1932
  • Żołnierz nieznany, Warszawa 1933 (o Józefie Piłsudskim)
  • W stolicy Norwegii, 1934
  • Zwariowana rzeczywistość, Warszawa 1934
  • Wielka Brytania oblana jest morzem, Warszawa 1938
  • Polska ma dostęp do morza. Wisłą do Bałtyku, Warszawa 1939
  • Szkice filozoficzno-naukowe (maszynopis)

Przypisy

  1. ↑ Jankowski 1994 ↓, s. 22.
  2. ↑ Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 20.
  3. ↑ a b c Konarski (red) 1993 ↓, s. 208.
  4. ↑ a b Głuchowski 2014 ↓, s. 123.
  5. ↑ Głuchowski 2014 ↓, s. 121.
  6. ↑ Namiestnictwo Galicji we Lwowie 1888 ↓, s. 265.
  7. ↑ Głuchowski 2016 ↓, s. 284.
  8. ↑ a b c Konarski (red) 1993 ↓, s. 207.
  9. ↑ Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku 2007 ↓.
  10. ↑ a b c d e f g h i Głuchowski 2016 ↓, s. 285.
  11. ↑ a b Głuchowski 2014 ↓, s. 122.
  12. ↑ Czyż 2017 ↓, s. 116.
  13. ↑ Zagórski (red) 1924 ↓, s. 134.
  14. ↑ Konarski (red) 1993 ↓, s. 29.
  15. ↑ Wróbel 2012 ↓, s. 22.
  16. ↑ a b c d Konarski (red) 1993 ↓, s. 209.
  17. ↑ Głuchowski 2016 ↓, s. 286.
  18. ↑ Mościcki i Składkowski 1937 ↓, s. 3.
  19. ↑ Wilgat (red) 1986 ↓, s. 437-438.

Bibliografia

  • Robert Czyż. Dyrektorzy i profesorowie Państwowego Gimnazjum Koedukacyjnego im. Bartosza Głowackiego w Tomaszowie Lubelskim w okresie międzywojennym, na podstawie wspomnień i materiałów źródłowych – część 1. „Rocznik Tomaszowski”. 6, s. 111–132, 2017. Tomaszowskie Towarzystwo Regionalne im. doktora Janusza Petera w Tomaszowie Lubelskim. ISSN 0209-0414. 
  • Gerard Głuchowski. Romuald Balawelder (1893–1975). „Rocznik Legionowski”. 7, s. 121-123, 2014. Legionowo. 
  • Gerard Głuchowski, Romuald Balawelder – filozof, poeta, "Rocznik Legionowski", X, 2017, s. 277-287
  • Gerard Głuchowski, Philosophia perennis Romualda Balaweldera, współzałożyciela liceum w Legionowie, "Rocznik Legionowski", XI, 2018, s. 42-55
  • Gerard Głuchowski. Philosophia perennis Romualda Balaweldera. „Galicja. Studia i materiały”. 2, s. 284-295, 2016. ISSN 2450-5854. 
  • Edmund Jankowski (red): Słownik Pseudonimów Pisarzy Polskich. Wrocław, Warszawa, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1994. ISBN 83-04-04110-3.
  • Stanisław Konarski (red): Szkoła im. Mikołaja Reja w Warszawie. Warszawa: Koło Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. M. Reja, 1993, s. 207-209.
  • Ignacy Mościcki, Sławoj Składkowski. Zarządzenie 128 z 23 kwietnia 1937. „Monitor Polski”. 93, 1937. Warszawa. 
  • Janina Wilgat (red): Bibliografia Polska 1901-39. Wrocław, Warszawa, Kraków, Lódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1986, s. 437-438. ISBN 83-04-01899-3.
  • Janusz Wróbel. Polskie Dominum w Afryce?. „Biuletyn IPN: pamięc.pl”. 7, s. 19-24, 2012. Instytut Pamięci Narodowej. ISSN 0209-0414. 
  • Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku: Wykaz Legionistów Polskich 1914-1918. 2007-07-14. [dostęp 2019-05-19].Sprawdź autora:1.
  • Namiestnictwo Galicji we Lwowie: Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskim. Lwów: C. K. Namiestnictwo, 1888.Sprawdź autora:1.
  • Zygmunt Zagórski (red): Spis Nauczycieli. Lwów, Warszawa: Książnica Polska, 1924.

Media użyte na tej stronie

Portret Romualda Balaweldera z 1914 roku.jpg
Portret Romualda Balaweldera z 1914 roku, wykonany przez Zakład Fotograficzny "Rivoli" we Lwowie. Znajduje się domenie publicznej, dostępny w zbiorach Biblioteki Narodowej (uid: 42514519)
Romuald-Balawelder---portert.jpg
Autor: Boom2019, Licencja: CC0
Portret Romualda Balaweldera, wykadrowany z oryginalnego zdjęcia z 1914 roku, wykonanego w Zakładzie Fotograficznym “Rivoli” we Lwowie. Oryginał znajduje się w domenie publicznej i jest dostępny w Bibliotece Narodowej (uid: 42514519).
Dzielnica-Algieru---Romuald-Balawelder.jpg
Ulica w dzielnicy Kabylskiej Algieru - fotografia Romualda Balaweldera, opublikowana w artykule Kartki z podróży do Afryki w lipcu 1928 roku.