Rosenkrantz i Guildenstern nie żyją (film)

Rosencrantz i Guildenstern nie żyją
Rosencrantz & Guildenstern Are Dead
Gatunek

dramat, komedia

Data premiery

1990
1994 (Polska)

Kraj produkcji

USA
Wielka Brytania

Język

angielski

Czas trwania

117 min

Reżyseria

Tom Stoppard

Scenariusz

Tom Stoppard

Główne role

Gary Oldman
Tim Roth
Richard Dreyfuss

Muzyka

Stanley Myers

Zdjęcia

Peter Biziou

Scenografia

Vaughan Edwards

Kostiumy

Andreane Neofitou

Produkcja

Emanuel Azenberg
Michael Brandman

Nagrody
*Złoty Lew na 47. MFF w Wenecji (1990)
*Fantasporto za reżyserię (1991)
i inne

Rosencrantz i Guildenstern nie żyją (ang. Rosencrantz & Guildenstern Are Dead) – film z 1990 roku w reżyserii Toma Stopparda, nakręcony na podstawie sztuki jego autorstwa o tym samym tytule.

Fabuła i interpretacje

W filmie opowiedziana jest historia dwóch drugoplanowych postaci z tragedii Williama Szekspira Hamlet: Rozenkrantza i Guildensterna. Autor tworzy wariację na temat sztuki Szekspira dopisując biografie postaciom o marginalnym znaczeniu. Najważniejsze punkty dramatu ukazane są we fragmentach i wpisane w życiorysy Rozenkrantza i Guildensterna. Sceny z oryginału są prezentowane w różnoraki sposób, z użyciem środków wyrazu zaczerpniętych z pantomimy, teatru cieni, czy kukiełek. Reżyser wyszedł z założenia, że odbiorca dobrze zna dzieło Szekspira i potrafi swobodnie łączyć ukazane w ten zróżnicowany i nie powiązany ze sobą sposób elementy. Dzieło analizowane było z różnych pozycji: teatru absurdu, tradycji egzystencjalnej, becketowskiej (np. Czekając na Godota), pirandellowskiej (np. Sześć postaci scenicznych w poszukiwaniu autora), jak również porównywano je do poematu Pieśń miłosna J. Alfreda Prufrocka autorstwa T. S. Eliota[1].

Dzieło jest przede wszystkim dramatem słowa, co powoduje, że dekoracje są skromne. Praca kamery jest zróżnicowana, zdarzają się m.in. sceny zwolnione lub przyspieszone[1].

Tytułowa para to osoby wzajemnie się uzupełniające, mylona wzajemnie przez otoczenie, skazana na siebie. Obaj nie są czasem pewni, kto jest kim, co może nasuwać podejrzenie, że stanowią jedną osobę, a ich dialogi, to rozmowy wewnętrzne. Próbowano ich interpretować jako lewą i prawą półkulę mózgową (Rozenkrantz reprezentowałby w tej wykładni półkulę prawą). Ciągle ocierają się o prawdę o świecie, ale nie mogą jej poznać do końca. Świat jest dla nich niejasnym zbiorem przypadków, bez powiązań przyczynowo-skutkowych. Wiją się w tym świecie odnajdując się w sytuacjach, których zupełnie nie kontrolują. Ich główne zadanie, czyli wykrycie przyczyny przemiany Hamleta, nie ma znaczenia, na nic nie wpływa, wszystko jest już zapisane wcześniej (świadczą o tym latające często kartki z tekstem scenariusza lub sztuki). Podjęcie decyzji o działaniu przynosi szkodę. Mimo, że bohaterowie chcieli pomóc Hamletowi, to ostatecznie przyprowadzają go do śmierci. Dobro zamienia się łatwo w zło, dobre chęci w klęskę. Do końca nie zyskują pełnej świadomości swych działań i motywacji, a podróż kończą kwestią: "Następnym razem rozegramy to lepiej"[1].

Rozenkrantz i Guildenstern kręcą się w kadrach bez skrystalizowanych wskazówek, wiecznie czekając na jakieś wskazówki lub wyjaśnienia. Cały ich świat, to świat pytań. Ich imiona, tłumaczone jako Różany Wieniec i Złota Gwiazda, nawiązują do średniowiecznych kół wolnomularskich, posiadaczy wiedzy tajemnej. Rozenkrantz to alternatywa dla nazwiska Christian Rosencreutz, który był symboliczną postacią gnostycznej szkoły różokrzyżowców[1].

Nagroda

Jest to pierwszy i jedyny film wyreżyserowany przez Stopparda. Obraz przyniósł mu główną nagrodę Złotego Lwa na 47. MFF w Wenecji.

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c d Maria Magdalena Gierat, Uwięzieni w rzeczywistości. O filmie Rosencrantz i Guildenstern nie żyją, [w:] Marek Hendrykowski, Andrzej Szpulak, Konkurs dla Młodych Krytyków Filmowych im. Krzysztofa Mętraka, Młoda krytyka filmowa : antologia tekstów Konkursu im. Krzysztofa Mętraka, wyd. Wyd. 1, Poznań: Wydawn. Naukowe UAM, 2003, s. 27-35, ISBN 83-232-1298-8, OCLC 53964432 [dostęp 2022-06-11].

Linki zewnętrzne