Ross Macdonald

Ross Macdonald, wł. Kenneth Millar (ur. 13 grudnia 1915 w Los Gatos, zm. 11 lipca 1983 w Santa Barbara) – amerykański pisarz pochodzenia kanadyjskiego, autor powieści kryminalnych; twórca postaci prywatnego detektywa Lew Archera.

Życie i twórczość

Urodził się jako Kenneth Millar w Kalifornii, choć wychowywał się w Kanadzie, skąd pochodzili jego rodzice. W 1938 ożenił się z Margaret Sturm, koleżanką z liceum, później również autorką kryminałów. Podczas II wojny światowej służył w armii amerykańskiej, a po jej zakończeniu osiadł w Santa Barbara w Kalifornii.

Wczesne powieści publikował pod własnym nazwiskiem, pisywał także do magazynów kryminalnych. Używał pseudonimów: John Macdonald, John Ross Macdonald i Ross Macdonald, by zapobiec myleniu z twórczością swej żony.

Pierwszą powieścią, w której pojawia się jego główny literacki bohater – Lew Archer, jest Ruchomy cel (1949). Łącznie cykl utworów z jego postacią liczy 18 tytułów, dzięki czemu pisarz bywa porównywany z mistrzem czarnego kryminału Raymondem Chandlerem.

Na podstawie powieści Macdonalda powstały filmy: Ruchomy cel (Harper) w 1966 oraz Zdradliwa toń (The Drowning Pool) w 1975, z Paulem Newmanem w roli głównej.

Miejscem akcji jego powieści bywają nieistniejące miejscowości, np. Santa Teresa i Pacific Point.

Cykl poweściowy z L. Archerem

Powieści

• Ruchomy cel (The Moving Target, 1949), tłum. Zofia Zinserling
• Zdradliwa toń (The Drowning Pool, 1950), tłum. Marek Fedyszak
• The Way Some People Die (1951)
• Uśmiech śmierci (The Ivory Grin, 1952), tłum. Wiesław Horabik
• Odszukać ofiarę (Find a Victim, 1954), tłum. Piotr Cieplak
• Okrutne wybrzeże (The Barbarous Coast, 1956), tłum. Grzegorz Kołodziejczyk
• Potępieni (The Doomsters 1958), tłum. Dorota Wieczorek i Zbigniew Grabowski
• Sprawa Galtona (The Galton Case, 1959), tłum. Wacław Niepokólczycki
• Kobiety Wycherly’ego (The Wycherly Woman, 1961), tłum. Michał Ronikier
• Pasiasty karawan (The Zebra-Striped Hearse, 1962), tłum. Jadwiga Olędzka
• Chłód (The Chill, 1964), tłum. Paweł Korombel
• Z tamtej strony dolara (The Far Side of the Dollar, 1965), tłum. Kalina Wojciechowska
• Lewe pieniądze (Black Money, 1966), tłum. Krzysztof Zarzecki
• Śmiertelny wróg (The Instant Enemy, 1968), tłum. Zygmunt Halka
• Pożegnalne spojrzenie (The Goodbye Look, 1969), tłum. Robert Ginalski
• Człowiek pogrzebany (The Underground Man, 1971), tłum. Krzysztof Zarzecki
• Śpiąca królewna (Sleeping Beauty 1973), tłum. Robert Ginalski
• Błękitny młoteczek (The Blue Hammer 1976), tłum. Michał Ronikier

Zbiory opowiadań

• Nazywam się Archer (The Name Is Archer, 1955), tłum. Anna Tanalska-Dulęba, Kazimierz Piotrowski
• Nazywam się Archer 1 – zawiera: Szukać kobiety (Find the woman), Zaginiona dziewczyna (Gone girl), Dama z brodą (The bearded lady)
• Nazywam się Archer 2 – zawiera: Samobójstwo (The Suicide), Zawiniła blondynka (Guilt-Edged Blonde), Pogoń za cieniem (Wild Goose Chase)
• Lew Archer: Private Investigator (1977) – zbiór złożony z The Name is Archer i dwóch innych opowiadań
• Strangers in Town (2001) – zbiór złożony z opowiadania tytułowego, The Angry Man oraz jednego opowiadania z Joe Rogersem

Inne publikacje

Powieści

Napisane pod nazwiskiem Kenneth Millar

• Mroczny tunel (The Dark Tunnel, 1944), tłum. Zygmunt Halka
• Trouble Follows Me (1946)
• Blue City (1947)
• Troista droga (The Three Roads, 1948), tłum. Jerzy Jarosław Malinowski

Napisane pod nazwiskiem John Ross Macdonald

• Spotkamy się w kostnicy (Meet Me at the Morgue, 1953), tłum. Robert Piotrowski

Napisane pod nazwiskiem Ross Macdonald

• The Ferguson Affair (1960)

Ekranizacje

• Ruchomy cel (Harper, 1966), reż. Jack Smight – ekranizacja powieści Ruchomy cel (The Moving Target, 1949)
• The Underground Man (1974), reż. Paul Wendkos – ekranizacja powieści Człowiek pogrzebany (The Underground Man, 1971)
• Archer (1975) – sześcioodcinkowy serial telewizyjny
• Zdradliwa toń lub Basen topielców (The Drowning Pool, 1975), reż. Stuart Rosenberg – ekranizacja powieści Zdradliwa toń (The Drowning Pool, 1950)
• Double Negative (1980), reż. George Bloomfield – ekranizacja powieści Troista droga (The Three Roads, 1948)
• Smutne miasto (Blue City, 1986), reż. Michelle Manning – ekranizacja powieści Blue City (1947)
• Zachowania mordercy lub Piętno mordercy lub Sprawa Fergusona (Criminal Behavior, 1992), reż. Michael Miller – ekranizacja powieści The Ferguson Affair (1960)
• Le loup de la côte Ouest (2002), reż. Hugo Santiago – ekranizacja opowiadania Zawiniła blondynka (Guilt-Edged Blonde)