Rowan Atkinson

Rowan Atkinson

(c) Eva Rinaldi, CC BY-SA 2.0 Rowan Atkinson na premierze filmu Johnny English Reaktywacja, 4 września 2011
Imię i nazwisko	Rowan Sebastian Atkinson
Data i miejsce urodzenia	6 stycznia 1955 Consett
Zawód	aktor, komik
Współmałżonek	Sunetra Sastry (1990–2015)
Lata aktywności	od 1978
Odznaczenia

Rowan Sebastian Atkinson (ur. 6 stycznia 1955 w Consett^[1]) – brytyjski aktor, komik i scenarzysta, występował w roli Jasia Fasoli, którą zagrał w serialu BBC, oraz w dwóch pełnometrażowych filmach kinowych. Wystąpił także m.in. w rolach tytułowych w serialu Czarna Żmija oraz w filmach Johnny English, Johnny English Reaktywacja i Johnny English: Nokaut.

Życiorys

Pochodzenie i wykształcenie

Jest najmłodszym z czwórki dzieci przedsiębiorcy z branży rolnej^[2], jego starszy brat Rodney Atkinson jest ekonomistą. Rowan Atkinson jako dziecko jąkał się. Z pomocą specjalistów udało mu się przezwyciężyć ten problem, ale jeszcze przez wiele lat szczególne trudności sprawiało mu wymawianie głoski „B” i nawet jako dorosły miał tendencję do jej przesadnego artykułowania, co potrafił zamienić w jeden z charakterystycznych elementów swoich wielu monologów i skeczy. Uzyskał licencjat w zakresie elektrotechniki na University of Newcastle, a następnie został magistrem nauk ścisłych na Oxford University^[3].

Początki kariery

Rowan Atkinson w ubraniu Jasia Fasoli podczas promocji filmu Bean, sierpień 1997

Podczas studiów w Oksfordzie działał w uczelnianych grupach teatralnych i kabaretach, gdzie poznał Richarda Curtisa i Howarda Goodalla, z którymi współpracował następnie przez całą swą karierę. Wśród szerszej publiczności zaistniał po raz pierwszy za sprawą swych występów kabaretowych na festiwalu w Edynburgu. Po ukończeniu studiów stał się zawodowym komikiem, występując w całym kraju z programem zawierającym jego monologi, pantomimy oraz skecze odgrywane z towarzyszeniem Angusa Deaytona. (Wiele lat później, w roku 1991, ponownie zaprezentowali najciekawsze z nich podczas specjalnych występów w Bostonie, które zostały zarejestrowane i wydane na VHS, a potem także DVD, jako Rowan Atkinson Live). W 1976 po raz pierwszy spróbował swoich sił w telewizji, występując w nagranym dla ITV pilocie autorskiego serialu Rowan Atkinson presents... Canned Laughter, który ostatecznie nie wszedł jednak do stałej produkcji.

Lata 80.

Rowan Atkinson w ubraniu Jasia Fasoli podczas promocji filmu Wakacje Jasia Fasoli w Brukseli, 2007

Na dobre zagościł na małym ekranie trzy lata później, gdy znalazł się wśród głównych wykonawców i zarazem autorów tekstów do emitowanego na BBC Two programu satyrycznego Not the Nine O’Clock News^[3]. W 1981 otrzymał za swoje występy nagrodę BAFTA. Gdy produkcja programu została zakończona po czterech seriach, w 1983 napisał wraz z Curtisem pierwszą serię Czarnej Żmii, gdzie zagrał też tytułową rolę. Serial początkowo spotkał się z chłodnymi opiniami krytyków i umiarkowanym zainteresowaniem publiczności. BBC uznało te wyniki za niewspółmierne do wysokiego budżetu produkcji i chciało zrezygnować z jej kontynuowania. Wtedy też serial przeszedł głębokie przeobrażenia – zrezygnowano z plenerów, zupełnie przemodelowano osobowości głównych bohaterów (Czarna Żmija stał się cynicznym kunktatorem, a jego sługa Baldrick poczciwym idiotą), zaś Atkinson zrezygnował z roli współscenarzysty, oddając ją Benowi Eltonowi. Po takich modyfikacjach, serial stał się jednym z największych hitów brytyjskiej telewizji lat 80., zaś Atkinson w 1990 otrzymał swoją drugą nagrodę BAFTA za rolę w jego czwartej i ostatniej serii.

Jaś Fasola

Najważniejszym przedsięwzięciem Atkinsona w latach 90. – i zarazem głównym źródłem jego trwającej do dziś międzynarodowej rozpoznawalności – był cykl produkcji, w których wcielał się w postać dobrotliwego, ale wyjątkowo niesfornego Jasia Fasoli. Grając tę rolę, prawie w ogóle nie mówił, skupiając się na środkach wyrazu określanych jako physical comedy (komedia fizyczna), gdzie aktor gra głównie swoim ciałem i mimiką. Jaś Fasola zadebiutował na antenie ITV pierwszego dnia roku 1990. Do końca roku 1995 nagrano 15 półgodzinnych filmów telewizyjnych z jego udziałem, emitowanych w ITV nieregularnie, najczęściej po 2-3 w roku. W 1997 zrealizowano film pełnometrażowy Jaś Fasola: Nadciąga totalny kataklizm, w którym tytułowy bohater udaje się do Stanów Zjednoczonych. Dziesięć lat później Atkinson powrócił do swej najsłynniejszej roli, występując w drugim obrazie kinowym pt. Wakacje Jasia Fasoli. W promujących film wywiadach podkreślał, iż ze względu na swój wiek coraz mniej czuje się na siłach, aby grać tak plastyczną postać, i dlatego jest to najprawdopodobniej jego pożegnanie ze swym bohaterem.

1995–2010

W latach 1995–1996 w serialu Cienka niebieska linia wcielał się w postać pełnego kompleksów oficera policji, inspektora Fowlera. W latach 90. zagrał także kilka ról filmowych, m.in. postać księdza udzielającego tytułowych ślubów w Czterech weselach i pogrzebie. Użyczył także głosu dzioborożcowi Zazu w oryginalnej wersji językowej Króla Lwa.

(c) Jack Pearce, CC BY 2.0

Rowan Atkinson, 2007

Kino stało się głównym polem aktywności zawodowej Atkinsona począwszy od przełomu XX i XXI wieku. Do najbardziej znanych filmów z jego udziałem należały Wyścig szczurów, Scooby-Doo i To właśnie miłość. W 2003 zagrał rolę tytułową w parodiującej przygody Jamesa Bonda produkcji Johnny English. Z kolei w roku 2005 wystąpił w filmie Wszystko zostaje w rodzinie, gdzie odszedł nieco od swego czysto błazeńskiego wizerunku. Obraz ten zawiera m.in. sekwencję, gdzie Atkinson – zupełnie poważnym tonem – czyta fragment Pieśni nad pieśniami.

W 2008 ogłosił, że wraca na scenę, aby zagrać rolę Fagina w musicalu Oliver Twist na londyńskim West Endzie. Pierwsze przedstawienie odbyło się w grudniu 2008 roku, zaś po raz ostatni Atkinson wystąpił w tej produkcji w połowie lipca 2009 roku.

Lata 2010.

Na początku roku 2010 wytwórnia Universal Pictures podjęła decyzję o kontynuacji filmu Johnny English ponownie obsadzając Rowana Atkinsona w roli agenta specjalnego Jej Królewskiej Mości. Ponadto aktor pełni też rolę producenta wykonawczego filmu. Premiera filmu miała miejsce jesienią 2011 roku^[4]. W 2012 Atkinson wystąpił podczas ceremonii otwarcia igrzysk olimpijskich w Londynie, gdzie wykonał komediową etiudę aktorską jako wyjątkowo niesforny członek London Symphony Orchestra, a także pojawił się w krótkiej parodii filmu Rydwany ognia. W wywiadzie dla The Daily Telegraph w listopadzie 2012 przyznał, że był to jego ostatni występ w roli Jasia Fasoli^[5]. Mimo tej deklaracji w kolejnych latach powracał do tej postaci w krótkich filmach reklamowych i charytatywnych, zaś w 2017 wystąpił jako Fasola w przeznaczonym wyłącznie na rynek chiński filmie Huan Le Xi Ju Ren.

Działalność charytatywna

Atkinson był jednym z inicjatorów powstania Comic Relief, organizacji charytatywnej założonej przez ludzi ze środowiska brytyjskiej komedii. Wciąż bierze czynny udział w jej działalności, będąc jedną z gwiazd organizowanego co dwa lata specjalnego maratonu telewizyjnego, stanowiącego ukoronowanie tzw. Dnia Czerwonego Nosa, czyli wielkiej zbiórki pieniędzy prowadzonej przez Comic Relief. Na potrzeby tego maratonu powstał zarówno odcinek specjalny Czarnej Żmii (Cavalier Years, rozgrywający się w czasach Cromwella), jak i kilka dodatkowych odsłon Jasia Fasoli, takich jak parodia popularnego programu telewizyjnego Randka w ciemno, w której to właśnie Fasola wygrywa wycieczkę z dopiero co poznaną kobietą.

Życie prywatne

Rodzina

(c) Standish77 z angielskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0

Rowan Atkinson, czerwiec 2009

W latach 1990–2015 żoną Atkinsona była Sunetra Sastry, którą poznał, gdy pracowała dla BBC jako makijażystka. Mają dwoje dzieci; Benjamina i Lily. W lutym 2014 para rozstała się, zaś w listopadzie 2015 londyński sąd, po rozprawie trwającej niewiele ponad minutę, orzekł rozwód Atkinsona i Sastry^[6]. Według doniesień prasowych powodem rozpadu małżeństwa było wejście Atkinsona w nowy związek ze znacznie od niego młodszą aktorką Louise Ford^[6]. Para doczekała się dziecka w grudniu 2017.

Pasja do samochodów

Dzięki ogromnej popularności i zyskowności Jasia Fasoli (za sam pierwszy film otrzymał gażę wysokości 11 milionów funtów), Atkinson stał się jednym z najzamożniejszych europejskich komików. W roku 2005 jego majątek szacowany był na ok. 60 milionów funtów^[7]. Wielką pasją Atkinsona są samochody. Posiada prawo jazdy na ciężarówki, zaś w swojej posiadłości w hrabstwie Oxfordshire utrzymuje kolekcję samochodów sportowych. Jego ulubioną marką jest Aston Martin, ale posiada również pojazdy takich marek jak Bugatti, Lancia, McLaren czy MG. W 1999 wywołał małą sensację, gdy prowadząc swojego wartego 600 tysięcy funtów McLarena spowodował kolizję z kobietą prowadzącą starego Rovera za 600 funtów. W wypadku nikt nie ucierpiał^[8]. 4 sierpnia 2011 Rowan Atkinson miał drugi wypadek w swoim McLarenie F1. Aktor jadąc drogą A605 w Haddon w pobliżu Peterborough okręcił się samochodem kilkukrotnie, uderzył w drzewa i latarnię, a następnie jego auto lekko się zapaliło. Rowanowi udało się wydostać z F1 samodzielnie, a później trafił do szpitala w Peterborough z obrażeniami ramienia^[9].

Odznaczenia

W czerwcu 2013 otrzymał Komandorię Orderu Imperium Brytyjskiego (CBE), przyznany w uznaniu zasług dla sztuki dramatycznej oraz działalności charytatywnej^[10].

Filmografia

Filmy

• 1980 Peter Cook & Co
• 1981 Fundamental Frolics
• 1982 The Secret Policeman’s Other Ball
• 1982 Dead on Time
• 1983 Nigdy nie mów nigdy (film 1983)
• 1986 Comic Relief II (1986)
• 1987 The Grand Knockout Tournament
• 1988 The Appointments of Dennis Jennings
• 1989 Dryblas
• 1989 Hysteria II
• 1990 Czarownice
• 1991 Bernard and the Genie
• 1993 Hot Shots! 2
• 1994 Cztery wesela i pogrzeb
• 1994 Król Lew
• 1995 Full Throttle
• 1997 Jaś Fasola: Nadciąga totalny kataklizm
• 1999 Comic Relief: Doctor Who and the Curse of Fatal Death
• 2000 Maybe Baby
• 2001 Wyścig szczurów
• 2002 Scooby-Doo
• 2003 To właśnie miłość
• 2003 Johnny English
• 2005 Wszystko zostaje w rodzinie
• 2007 Wakacje Jasia Fasoli
• 2011 Johnny English Reaktywacja
• 2018 Johnny English: Nokaut

Seriale

• 1979: To nie są wiadomości o dziewiątej
• 1983: Czarna Żmija. Konia za królestwo
• 1986: Czarna Żmija. Głupek renesansu
• 1987: Czarna Żmija. Rozważny i romantyczny
• 1990-1995: Jaś Fasola
• 1989: Czarna Żmija. Jak spędziłem I wojnę światową
• 1995-1996: Cienka niebieska linia
• 2002-2016: Jaś Fasola (serial animowany)
• od 2016: Maigret
• 2022: Człowiek kontra pszczoła

Scenariusze

• 1979: Jaś Fasola i inni
• 1983: Czarna Żmija
• 1990: Jaś Fasola
• 1993: The Driven Man

Reżyseria

• 1986: Comic Relief II

Przypisy

Bibliografia

• Rowan Atkinson w bazie IMDb (ang.)
• Rowan Atkinson Information Gateway
• Rowan Atkinson w bazie Filmweb