Rozłożek czerniejący

Rozłożek czerniejący
Plecha Rhizopus stolonifer
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	Mucoromycota
Klasa	Mucoromycetes
Rząd	pleśniakowce
Rodzina	Rhizopodaceae
Rodzaj	rozłożek
Gatunek	rozłożek czerniejący
Nazwa systematyczna
Rhizopus stolonifer (Ehrenb.) Vuill. Revue Mycol., Toulouse 24: 54 (1902)

Rozłożek czerniejący (Rhizopus stolonifer (Ehrenb.) Vuill.) – gatunek grzybów należący do typu pleśniakowców (Mucorales)^[1]. Pospolicie występuje w glebie, na owocach, warzywach i na produktach spożywczych powodując ich pleśnienie^[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Rhizopus, Rhizopodaceae, Mucorales, Incertae sedis, Mucoromycetes, Mucoromycotina, Mucoromycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1753 r. Karol Linneusz, ale utożsamiał go z pleśniakiem białym (Mucor mucedo). Jako odrębny gatunek zdiagnozował go w 1818 r. Christian Gottfried Ehrenberg, nadając mu nazwę Mucor stolonifer. Ten sam autor w 1821 r, przeniósł go do rodzaju Rhizopus, jako Rhizopus nigricans. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1902 r. Jean Paul Vuillemin.

Niektóre synonimy nazwy naukowej^[3]:

Morfologia

Tworzy nitkowate i kosmate plechy. Początkowo są białe, potem widoczne są na nich w postaci kropek liczne brązowo-czarne zarodnie (sporangia). Szybko rozprzestrzenia się na podłożu wypuszczając długie strzępki zwane stolonami. Wyrastają z nich chwytniki przerastające podłoże. Chwytniki są bezbarwne, lub ubarwione w odcieniach od białawego do ciemnobrązowego. Zarodnie wyrastają na prostych sporangioforach o długości 1,5–3 mm i grubości do 35 μm. Sporangiofory są jasnobrązowe i mają gładkie ściany bez przegród. Wyrastają w grupach po 3–5. Zarodnie mają średnicę 100-350 μm. Są kuliste lub o kształcie zbliżonym do kulistego, z nieco spłaszczoną podstawą. Początkowo są białe, potem czernieją od zarodników. Kolumelle o rozmiarach 63–224 × 70–140 μm, jasnobrązowoszare. Po uwolnieniu zarodników przyjmują parasolowaty kształt. Występują apofizy. Powstające w zarodniach sporangiospory mają długość 5 (8)× 20 (26) μm, kształt nieregularny, okrągły lub owalny, kanciasty, wypełnione są jednorodną brązowo-czarną treścią i silnie prążkowane. Zygospory mają rozmiar 103–180 (220) μm, są kuliste, brązowoczarne, grubościenne i mają brodawkowaną powierzchnię. Strzępki, między którymi powstaje zygota (zygofory) mają szerokość 62–118 μm, zazwyczaj są nierównej wielkości i nieco ziarniste^[4].

Plecha Rhizopus stolonifer przestaje rosnąć w temperaturze powyżej 37° C^[4].

Znaczenie

Gatunek kosmopolityczny rozprzestrzeniony na całym świecie. Występuje w glebie, na owocach, warzywach i na produktach spożywczych, powodując ich mokrą zgniliznę. Szczególnie dotkliwe szkody wyrządza w magazynach brzoskwiń i truskawek. Zasadniczo jest saprotrofem odżywiającym się martwą materią organiczną, ale czasami także łagodnym pasożytem, występuje bowiem na niektórych owocach jeszcze w trakcie ich dojrzewania na roślinie^[4].

Rhizopus stolonifer na brzoskwini

Zdjęcie mikroskopowe

Morfologia

Zygospora i kiełkująca zygospora

Przypisy