Rozbicie więzienia w Opatowie

Rozbicie więzienia w Opatowie – akcja przeprowadzona przez oddział partyzancki „Jędrusie” 12 marca 1943 roku; akcja miała na celu uwolnienie więźniów przetrzymywanych w więzieniu w Opatowie, przetrzymywanych tam więźniów miano wkrótce przewieźć do Ostrowca Świętokrzyskiego[1].

Historia

11 marca 1943 roku Niemcy po przegranej bitwie stalingradzkiej przeprowadzili w całej Polsce masowe aresztowania. Wielu spośród aresztowanych na ziemi opatowskiej stanowili członkowie oddziału „Jędrusie”. Decyzję o uwolnieniu aresztowanych w więzieniu w Opatowie podjął Antoni Żółkiewski ps. „Lin”[2], a odpowiedzialna za wykonanie rozkazu została Komenda Obwodu AK Opatów. Komendant tego obwodu zwrócił się po pomoc do „Jędrusiów”. Przywódca „Jędrusiów” Józef Wiącek ps. „Sowa” po rozmowie z komendantem placówki AK z Iwanisk, porucznikiem Chodurskim, podjął błyskawiczną decyzję o uwolnieniu aresztowanych[3]. Członkowie „Jędrusiów” mieli stanowić grupę uderzeniową, zaś żołnierze z miejscowej placówki AK mieli ubezpieczać akcję i osłaniać wycofujących się więźniów. Ostatecznie musiano jednak zrezygnować z ubezpieczenia od strony budynku, gdzie mieściły się żandarmeria, punkt obserwacyjno-lotniczy i koszary[3]. Bramę więzienia wysadzili Józef Wiącek ps. „Sowa” i Zbigniew Kabata ps. „Bobo”. Brama została wysadzona dopiero w czasie drugiego wybuchu, pierwszy tylko naruszył zawiasy. Strażnicy więzienni poddali się i z cel wypuszczono więźniów (część uwolnionych dołączyła do „Jędrusiów”). W czasie akcji wykonano wyrok na volksdeutschu Winnickim (komendant AK wydał na niego wyrok śmierci), zastępcy Landrata w Opatowie[4][5]. W wyniku akcji uwolniono około 80 osób. 29 marca 1943 roku oddział „Jędrusiów” przeprowadził akcję rozbicia więzienia w Mielcu[3], w wyniku której uwolniono 180 osób[6].

Upamiętnienie

  • Przy bramie więziennej w Opatowie znajduje się tablica pamiątkowa upamiętniająca rozbicie więzienia w Opatowie[3].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Rafał Staszewski, Tygodnik Nadwiślański – Rocznica spektakularnej akcji Jędrusiów, 18 marca 2021, s. 21.
  2. ↑ Opatów: 76 lat temu oddział „Jędrusie” uwolnił więźniów., Radio Leliwa, 12 marca 2019 [dostęp 2021-03-22] (pol.).
  3. ↑ a b c d 70. rocznica rozbicia więzienia w Opatowie, Mielczanie, 12 marca 2013 [dostęp 2021-03-22] (pol.).
  4. ↑ 12 marca 1943 r. Oddział partyzancki „Jędrusie” rozbił więzienie w Opatowie i uwolnił 80 więźniów, nowahistoria.interia.pl [dostęp 2021-03-22] (pol.).
  5. ↑ Opatów. Rocznica brawurowego rozbicia niemieckiego więzienia przez oddział „Jędrusiów”, Nove Miasto, 12 marca 2021 [dostęp 2021-03-22] (pol.).
  6. ↑ 29 marca. W 1943 roku oddział podziemia rozbił więzienie w Mielcu, uwalniając 180 osób, TwojaHistoria.pl [dostęp 2022-08-16] (pol.).