Rozdoły (województwo lubelskie)

Artykuł

50°46′53.63″N 23°24′37.87″E

- błąd

0 m

WD

50°46'54"N, 23°24'38"E

- błąd

39 m

Odległość

4 m

Rozdoły
wieś
Ilustracja
(c) Przemysław Czopor, CC BY 3.0

Drewniany krzyż przydrożny
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

zamojski

Gmina

Sitno

Liczba ludności (2008)

281

Strefa numeracyjna

84

Kod pocztowy

22-424[1]

Tablice rejestracyjne

LZA

SIMC

0898171

Położenie na mapie gminy Sitno
Mapa konturowa gminy Sitno, u góry znajduje się punkt z opisem „Rozdoły”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Rozdoły”
Położenie na mapie powiatu zamojskiego
Mapa konturowa powiatu zamojskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Rozdoły”
Ziemia50°46′53,63″N 23°24′37,87″E/50,781564 23,410519

Rozdoły – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie zamojskim, w gminie Sitno.

Położenie

Rozdoły położone są w północno-wschodniej części gminy Sitno zajmując powierzchnię 612,09 ha. Podźródła (północna część wsi) położone w okolicach źródełek, z których bierze początek Marianka (dopływ Wolicy), znajdują się na terenie Działów Grabowieckich, częściowo w obrębie Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego.

W okresie międzywojennym teren współczesnej wsi administracyjnie należał do gminy Nowa Osada.

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie zamojskim.

Toponimia

Nazwa wsi powstała na początku XX wieku i jest nazwą topograficzną, związaną z ukształtowaniem terenu. Na terenie Rozdołów funkcjonuje kilka nazw lokalnych: Kolonia[a] (część południowo-wschodnia), Podzagajnik (część centralna), Podźródła (część północna), Krzaki[2].

Nazwa wsi w określonych granicach administracyjnych wymieniona została po raz pierwszy w 1952 roku.

Historia

Prehistoria

Najstarsze ślady pobytu człowieka na terenie dzisiejszej wsi związane są z kulturą trzciniecką.

Na zachodnim skraju wsi znajduje się cmentarzysko kurhanowe[b] składające się z 6–8[3] kopców o średnicach 2–5 m, a wysokościach do ok. 1 m. Jeden z kopców, zlokalizowany na polu prywatnym, jest niemal całkowicie zniwelowany. Nie przeprowadzono dotąd badań wykopaliskowych kurhanów.

Znaleziono również ślady osadnictwa (fragmenty naczyń glinianych i ceramiki) z okresu wczesnego średniowiecza.

XX wiek

Na mapie z 1910 roku obszar wsi porastał las. Na mapie z 1938 roku na obszarze dzisiejszego Podzagajnika zaznaczone zostało kilka zabudowań i napis Rozdoły jako nazwa lasu Ordynacji Zamojskiej. Na obszarze dzisiejszych Podźródeł widniał napis Rozdoły i skupisko kilku domów.

W okresie międzywojennym przybyli tu pierwsi osadnicy, którzy zakupili działki od Państwowego Banku Rolnego w Warszawie. W połowie lat 30. las Rozdoły został bowiem przejęty przez Bank od Ordynacji Zamojskiej. Wśród pierwszych mieszkańców Rozdołów były rodziny Milkowskich, Mazurów, Soboniów i Śmieciuszewskich.

W czasie II wojny światowej mieszkańcy zostali wysiedleni. Po wojnie na terenie wsi osiedlała się ludność głównie z terenów południowej Zamojszczyzny (gminy: Tereszpol, Łukowa, Aleksandrów).

Tuż po II wojnie światowej we wsi powstała szkoła podstawowa, której fundamenty wystawiono z kamienia pochodzącego z rozbiórki spichlerza w byłym majątku Grodeckich w Horyszowie Polskim. Szkołę otwarto pod koniec lat 50. Działała do 1979 roku, a następnie w latach 1987–1997.

(c) Przemysław Czopor, CC BY 3.0
Nowa remiza Ochotniczej Straży Pożarnej w Rozdołach.

W 1954 roku została powołana we wsi jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej stacjonująca w wybudowanej w 1958 roku drewnianej remizie. Nowa remiza powstała w latach 1993–1996.

W 1965 roku wieś została zelektryfikowana.

W 1971 roku na terenie wsi powstała sieć wodociągowa.

Demografia

  • czerwiec 2007 – 283 mieszkańców[3]
  • lipiec 2008 – 281 mieszkańców

Kultura i folklor

Miejscowość znana jest w regionie z kultywowania tradycji ludowych. Artystki ludowe z Rozdołów były laureatkami konkursów sztuki ludowej (Zofia Gilewska, Elżbieta Dudek, Wanda Jersak, Edyta Jersak[4], Agata Wierzbicka[4]). Rękodzieła Zofii Gilewskiej znajdują się w zbiorach Muzeum Zamojskiego.

Osobliwością Podźródeł jest dziewięć źródełek, z których początek bierze Marianka. Nad największym z nich, tzw. Źródłem Zjawienia lub Zjawieniem, na dębowych palach stała cerkiew drewniana wybudowana w 1886 roku na planie krzyża, a poświęcona przez prawosławnego biskupa Lublina, Flawiana. Impulsem do wybudowania świątyni było cudowne objawienie maryjne, które dokonało się 15 lipca 1882 roku na oczach wiejskiej dziewczyny, a kilkunastu dalszym osobom w dniach następnych. Odpust, który odbywał się 2 lipca (Matki Bożej Jagodnej) przyciągał pielgrzymki prawosławnych (najwięcej Ukraińców z pobliskich miejscowości: Cześników, Horyszowa i Sławęcina). Katolicy czerpali ze źródła wodę mającą uzdrawiać z chorób po wypiciu lub obmyciu.

W 1939 roku cerkiew została zniszczona. Po dawnej świątyni zostały tylko częściowo zachowane pale drewniane.

W 1999 roku łąkę, na której znajduje się źródło, zakupił Krzysztof Wróblewski z Sitna. Obok źródła ustawiono kapliczkę z płaskorzeźbą Matki Bożej, wykonaną przez jego ojca. Miejsce zostało poświęcone przez biskupa Jana Śrutwę 6 sierpnia 2001 roku i otoczone jest kultem miejscowym.

Miejscowość należy częściowo do Parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Horyszowie Polskim[5][6] oraz częściowo do Parafii Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny w Łaziskach[7].

Zabytki

  • Cmentarz z czasów I wojny światowej – Położony w lesie na wschodnim skraju wsi (Kolonia, na granicy ze Stanisławką). Założony w 1915 roku. Na powierzchni ok. 0,02 ha znajduje się 8 zbiorowych mogił ziemnych i 8 indywidualnych, w których spoczywa 52 żołnierzy armii rosyjskiej i 48 armii austriackiej. Cmentarz otoczony jest wałem ziemnym.
(c) Przemysław Czopor, CC BY 3.0
Przydrożna figura św. Jana Nepomucena w Rozdołach.
  • Figura św. Jana Nepomucena – Umiejscowiona przy szosie w kierunku Janówki (Podzagajnik). Rzeźba kamienna przedstawiająca Jana Nepomucena naturalnej wielkości stojącego na około dwumetrowym kamiennym cokole. Święty ubrany jest w strój kanonika, w prawej ręce trzyma krzyż. Według relacji ustnych mieszkańców figura została wykonana w 1939 roku, a jej fundatorem był mieszkaniec Jarosławca nazwiskiem Piłat. Do Rozdołów figurę przywieziono prawdopodobnie w 1942 roku.

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Część miejscowości niewymieniona w TERYT (Wyniki wyszukiwania – Kolonia. [w:] TERYT [on-line]. GUS. [dostęp 2014-04-05].).
  2. ↑ Nr rej. zabytków: ZAa/78 (Projekt Strategii Rozwoju Gminy Sitno. Biuletyn Informacji Publicznej • Urząd Gminy w Sitnie. s. 57. [dostęp 2014-04-06].).

Przypisy

  1. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1100 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  2. ↑ Wyniki wyszukiwania – Krzaki. [w:] TERYT [on-line]. GUS. [dostęp 2014-04-05].
  3. ↑ a b Projekt Strategii Rozwoju Gminy Sitno. Biuletyn Informacji Publicznej • Urząd Gminy w Sitnie. s. 7. [dostęp 2014-04-06].
  4. ↑ a b Kultura. Gmina Sitno. [dostęp 2014-04-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-08)].
  5. ↑ PARAFIA RZYMSKO-KATOLICKA P.W. PODWYŻSZENIA KRZYŻA ŚWIĘTEGO W HORYSZOWIE POLSKI. [w:] Parafia [on-line]. Gmina Sitno. [dostęp 2014-04-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-08)].
  6. ↑ Łaziska • parafia pw. • Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny. Diecezja Zamojsko-Lubaczowska. [dostęp 2014-04-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-07)].
  7. ↑ Horyszów Polski • parafia pw. • Podwyższenia Krzyża Świętego. Diecezja Zamojsko-Lubaczowska. [dostęp 2014-04-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-07)].

Bibliografia

Gmina Sitno

Herb gminy

Media użyte na tej stronie

Lublin Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lublin Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.35 N
  • S: 50.20 N
  • W: 21.52 E
  • E: 24.25 E
Sitno (gmina) location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map
POL gmina Sitno COA.svg
Herb gminy Sitno