Rozejm w Compiègne (1940)

Rozejm w Compiègne

(c) Bundesarchiv, Bild 146-1982-089-18 / CC-BY-SA 3.0 Generał Wilhelm Keitel przekazuje generałowi Charles’owi Huntzigerowi dokument z treścią rozejmu
Data	22 czerwca 1940
Miejsce	wagon salonowy w lesie Compiègne
Przyczyna	kampania francuska 1940
Terytorium	Francja
Strony traktatu
III Rzesza  Francja
Przywódcy
Wilhelm Keitel Charles Huntziger

Rozejm w Compiègne – układ o zawieszeniu broni między Niemcami a Francją podpisany 22 czerwca 1940 o godzinie 18:50 w lesie Compiègne^[1].

Historia

Układ został podpisany przez szefa sztabu Oberkommando der Wehrmacht, generała pułkownika Wilhelma Keitela^[1], posiadającego upoważnienie Führera Rzeszy Niemieckiej i Wodza Naczelnego niemieckich sił zbrojnych oraz generała armii Charlesa Huntzigera^[1], przewodniczącego delegacji wyposażonego w należyte pełnomocnictwa rządu francuskiego.

W składzie delegacji francuskiej znajdowali się: ambasador Leon Noël, wiceadmirał eskadry Maurice Le Luc, generał lotnictwa Jean Bergeret i generał korpusu armijnego Georges Parisot.

Na żądanie Adolfa Hitlera układ został podpisany w tym samym miejscu i w tym samym wagonie salonowym (wagon z Compiègne), w którym 11 listopada 1918 Cesarstwo Niemieckie podpisało zawieszenie broni kończące I wojnę światową. Wspomniany wagon został później przewieziony do Berlina jako zdobycz wojenna, a w 1944 został przebazowany do Crawinkel, a następnie zniszczony przez bombardowanie lub SS^[2]. Rama wagonu prawdopodobnie przetrwała pożar i wagon został odbudowany pod koniec lat czterdziestych jako wagon roboczy. Został ponownie przebudowany w 1970 i używany jako wagon zakładowy w Weichenwerk Gotha. Był nazywany kanapą ze względu na jego miękkie zawieszenie. Jedynym wskazaniem pochodzenia były odlane litery na maźnicach wagonu. Po wypadku został zezłomowany w 1986.

Układ wszedł w życie w dniu 25 czerwca 1940, po zawarciu porozumienia między rządem francuskim a rządem włoskim w sprawie przerwania działań wojennych^[1] (Włoska inwazja na Francję 1940).

Rząd francuski przeniósł się do Vichy. Niemcy zdobyli ekwipunek mogący wyposażyć 55 dywizji. Alzacja i Lotaryngia zostały de facto choć nieoficjalnie anektowane do III Rzeszy, poddane niemieckiej administracji cywilnej oraz objęte zaciągiem do Wehrmachtu.

Postanowienia

• Na mocy art. 2 północna i zachodnia część Francji wraz z całym francuskim wybrzeżem Atlantyku, znalazła się pod okupacją niemiecką (obszar na północ i zachód od linii Genewa – Dole – Tours – Mont-de-Marsan, patrz mapa), aż do granicy z Hiszpanią^[1].
• III Rzesza pozostawiła lokalne władze francuskie w „strefie okupowanej” (fr. Zone occupée), jednakże w art. 3. ustalono, że Wehrmacht ma „prawa okupanta”, co znaczyło, że lokalne władze powinny współpracować z Niemcami we „właściwy sposób”^[1].
• Pozostała część Francji (gdzie wkrótce ukonstytuowało się Państwo Francuskie) oraz terytoria zamorskie nie były okupowane.
• Francja mogła posiadać zgodnie z art. 4 jedynie siły wojskowe niezbędne do zapewnienia porządku wewnętrznego^[1]. Na tej mocy powstała następnie Armia Rozejmowa (fr. Armée d’armistice), liczącą do 100 tys. ludzi (8 dywizji i 4 pułki kawalerii) we Francji metropolitalnej, bez czołgów, broni przeciwpancernej i przeciwlotniczej oraz artylerii powyżej kalibru 75 mm, oraz ponad 200 tys. w koloniach (Algieria, Maroko, Tunezja, Francuska Afryka Zachodnia, Syria i Liban, Indochiny Francuskie i in.), wyposażonych w czołgi, artylerię dużego kalibru oraz broń przeciwpancerną i przeciwlotniczą.
• Art. 5 stanowił, że Francja ma wydać Niemcom cały sprzęt wojenny armii lądowej, a w art. 18 zobowiązała się do utrzymywania okupacyjnej armii niemieckiej^[1].
• Dodatkowo w art. 8 strona niemiecka zobowiązała rząd francuski do zabezpieczenia i rozbrojenia floty, zapewniając jednocześnie, że nie zostanie ona wcielona do Kriegsmarine^[1]. Francja pozostawała zatem w posiadaniu jednej z czołowych co do siły flot wojennych świata^[3][4], posiadającej bazę częściowo w Tulonie, częściowo w portach Afryki francuskiej (Al-Marsa al-Kabir koło Oranu, Dakar). Warunek rozbrojenia okrętów nie został wykonany i nie był egzekwowany wobec podjętej już na początku lipca 1940 próby brytyjskiej przejęcia siłą francuskiej marynarki wojennej, lub jej internowania (Operacja Catapult).
• Na mocy art. 20 w niemieckiej niewoli pozostało około 1,5 mln żołnierzy francuskich. Mieli oni stanowić siłę roboczą Niemiec do czasu zawarcia ostatecznego układu pokojowego.

Galeria

• 

  Adolf Hitler wraz z oficerami przed pomnikiem Ferdinanda Focha

• 

  (c) Bundesarchiv, Bild 146-1971-015-30 / Hoffmann, Heinrich / CC-BY-SA 3.0

  Delegacja francuska przed wejściem do wagonu

• 

  Wilhelm Keitel w przerwie rozmów o zawieszenie broni przed wagonem, gdzie toczyły się rozmowy

• 

  (c) Bundesarchiv, B 145 Bild-P50284 / Weinrother, Carl / CC-BY-SA 3.0

  Generał Charles Huntziger podpisujący w imieniu Francji dokument zawieszenia broni z Niemcami

• 

  Mapa Francji 1940–1944

• 

  Informacje o rozejmie w piśmie gadzinowym z 23 czerwca 1940 w Generalnym Gubernatorstwie

Przypisy

Bibliografia

• Steven Lehrer’s Compiègne site (ang.)
• Armistice Agreement Between Germany and France, 22 June 1940 (ang.)
• Armistice signé à Rethondes le 22 juin 1940 (fr.)
• Waffenstillstandsvertrag vom 22. Juni 1940 (niem.)
• William Shirer, The Rise and Fall of the Third Reich, Simon & Schuster, Inc., New York, 1960, 1990, 2004.
• United States Department of State, Publication No. 6312, Documents on German Foreign Policy 1918-1945, Series D, IX, 671-676. Washington, DC: Government Printing Office, 1956.

Linki zewnętrzne

• Die Deutsche Wochenschau: Rozejm w Compiègne 1940 w serwisie YouTube (niem.)