Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej

Rzeczpospolita
Polska
Godło II RP

Ten artykuł jest częścią serii:
Ustrój i polityka II RP

  • Wikiprojekt Polityka

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej – akt normatywny w II Rzeczypospolitej wydawany przez głowę państwa i kontrasygnowany przez Prezesa Rady Ministrów oraz właściwych ministrów[1].

Rodzaje

Można wyróżnić następujące rodzaje rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej w II Rzeczypospolitej:

  • rozporządzenie wykonawcze: wydawane w związku z art. 44 ust. 2 Ustawy z dnia 17 marca 1921 r. – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 1921 r. nr 44, poz. 267) "celem wykonania ustaw i z powołaniem się na upoważnienie ustawowe";
  • rozporządzenie z mocą ustawy: w latach 1926-1935 – w związku ze zmianami wprowadzonymi przez art. 5 Ustawy z dnia 2 sierpnia 1926 r. zmieniającej i uzupełniającej Konstytucję Rzeczypospolitej z dnia 17 marca 1921 r. (Dz.U. z 1926 r. nr 78, poz. 442) – wydawane na wniosek Rady Ministrów i przedkładane na najbliższym posiedzeniu Sejmowi do zatwierdzenia (art. 44 ust. 7 Konstytucji) w dwóch określonych sytuacjach:
    • „w razie nagłej konieczności państwowej” przy rozwiązanym Sejmie i Senacie w zakresie ustawodawstwa państwowego, z wyjątkiem spraw określonych w art. 3 ust. 4, art. 4-6, art. 8, art. 49 ust. 2, art. 50 i art. 59 Konstytucji oraz zmiany ustawy zasadniczej i ordynacji wyborczej (art. 44 ust. 5 Konstytucji),
    • na podstawie ustawy upoważniającej w czasie i w zakresie przez nią wskazanym, z wyjątkiem zmiany ustawy zasadniczej (art. 44 ust. 6 Konstytucji).
  • rozporządzenia w sprawie tymczasowego wprowadzenia w życie niektórych umów celnych lub handlowych w przypadkach niecierpiących zwłoki[2]

Obecnie Prezydent RP może wydać rozporządzenie na podstawie szczegółowego upoważnienia ustawowego i w celu wykonania ustawy[3]. Natomiast (co do zasady) nie posiada kompetencji do wydawania aktów o mocy równej ustawie.

Kontrola konstytucyjności rozporządzeń Prezydenta RP w II i III Rzeczypospolitej

  • Najwyższy Trybunał Administracyjny w Orzeczeniu z dnia 26 lutego 1929 r. (Dz.Urz. MSW z 1931 r. Nr 14, s. 483-485) orzekł, iż "przewidziane w art. 81 Konstytucji (...) ograniczenie sądów, w szczególności NTA, do badania ważności ustaw nie stosuje się do badania ważności rozporządzeń [Prezydenta Rzeczypospolitej] z mocą ustawy".
  • Sąd Najwyższy w Orzeczeniu z dnia 17 czerwca 1931 r., sygn. akt C. 29/31 (OSP 1931, poz. 433) stwierdził, że "rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej, wydane z mocą ustawy, nie podlegają co do swej ważności badaniu sądu, i to zarówno co do swej wewnętrznej treści, jak i warunków, uprawniających Prezydenta do wydania rozporządzenia".

Obecnie rozporządzenia Prezydenta RP mające moc ustawy z okresu II Rzeczypospolitej i współczesne rozporządzenia wykonawcze[4] podlegają kontroli Trybunału Konstytucyjnego. Ten pierwszy rodzaj aktów kontrolowany jest na zasadach obowiązujących dla ustaw[5].

Obowiązujące obecnie (w III RP) w polskim prawie rozporządzenia z mocą ustawy z okresu II RP

Obecnie obowiązujące rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z mocą ustawy z okresu II RP mogą być zmieniane lub uchylane tylko ustawą. Powyższe akty są źródłami powszechnie obowiązującego prawa.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Art. 44 ust. 4 Konstytucji marcowej.
  2. ↑ Art. 52 ust. 2 Konstytucji kwietniowej.
  3. ↑ Art. 142 ust. 1 Konstytucji III RP z 1997.
  4. ↑ Art. 188 pkt 3 Konstytucji III RP z 1997.
  5. ↑ Zgodnie z art. 34 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz.U. z 2019 r. poz. 2393) przez ustawę rozumie się także akty normatywne, o których mowa w art. 234 Konstytucji, oraz inne akty normatywne, wydane na podstawie przepisów obowiązujących przed wejściem w życie Konstytucji, które miały moc prawną równą mocy prawnej ustawy.

Media użyte na tej stronie

Godło II Rzeczypospolitej.png
Godło Rzeczypospolitej Polskiej ustalone Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach (Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980)