Rozstrzelanie cesarza Maksymiliana

Rozstrzelanie cesarza Maksymiliana
L’Exécution de Maximilien
Autor	Édouard Manet
Data powstania	1868–1869
Medium	olej na płótnie
Wymiary	252 × 302 cm
	Miejsce przechowywania
Miejscowość	Mannheim
Lokalizacja	Kunsthalle Mannheim

Rozstrzelanie cesarza Maksymiliana (fr. L’Exécution de Maximilien) – obraz olejny autorstwa Édouarda Maneta namalowany w 1868–1869.

Obraz przedstawia rozstrzelanie cesarza Meksyku Maksymiliana I 19 czerwca 1867, które położyło kres francuskiej interwencji w Meksyku i próbie budowy w tym kraju katolickiego cesarstwa. Dodatkową inspiracją dla Maneta był obraz Goi Rozstrzelanie powstańców madryckich.

Manet rozpoczął prace nad obrazem natychmiast po tym, gdy do Paryża dotarła wiadomość o rozstrzelaniu Maksymiliana I. Malarz opierał się na relacjach ustnych oraz ilustracjach, jakie publikowała prasa francuska w związku z tym wydarzeniem. Łącznie wykonał trzy obrazy olejne, litografię i szkic olejny przedstawiające egzekucję. Mimo dużego materiału dokumentalnego, jakim dysponował Manet, przedstawiona scena nie oddaje wiernie wydarzenia historycznego (postać cesarza w ograniczonym stopniu przypomina Maksymiliana). Artysta uczynił również przedstawianą scenę maksymalnie statyczną. Pluton egzekucyjny znajduje się nienaturalnie blisko skazańców, dynamika postaci zarówno wykonujących wyrok, jak i ginących jest ograniczona, co odbiera scenie dramatyczny patos i odziera ją z wszelkiej brutalności. Większy ładunek emocjonalny zawarty został jedynie w przedstawionej na drugim planie grupie gapiów, oglądającej zza muru egzekucję, ukazanych w szarej tonacji barwnej i przez to wyraźnie odcinającej się od meksykańskiego krajobrazu z charakterystyczną roślinnością, jaki stanowi tło sceny.

Polityczne przesłanie obrazu, jak również republikańskie poglądy Maneta uniemożliwiły wystawienie dzieł natychmiast po ich wykonaniu, za rządów Napoleona III. Przyjaciele Maneta zabrali jeden z obrazów do Nowego Jorku, wystawiając go w tym mieście oraz Bostonie – tym samym stał się on jedynym dziełem poświęconym Maksymilianowi, jaki został wystawiony za życia malarza. W Stanach Zjednoczonych, mimo reklamy obrazu, nie wzbudził on większego zainteresowania. Dopiero w XX wieku dzieło zyskało wyższe oceny krytyków sztuki.

Nad tematem Manet pracował w latach 1868–1869. W tym czasie stworzył jedną litografię i cztery płótna, które obecnie znajdują się w Bostonie, w Kopenhadze i zachowane w kilku częściach w National Gallery w Londynie. Wersja ostateczna znajduje się w Mannheimie^[1].