Rozszczepka pospolita
 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek | rozszczepka pospolita |
| Nazwa systematyczna | |
| Schizophyllum commune Fr. Observ. mycol. (Havniae) 1: 103 (1815) | |
Rozszczepka pospolita (Schizophyllum commune Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny rozszczepkowatych (Schizophyllaceae)[1][2].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Schizophyllaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Ma 23 synonimy naukowe. Niektóre z nich[3]:
- Agaricus alneus L. 1755
- Agaricus alneus Reichard 1780
- Agaricus multifidus Batsch 1786
- Apus alneus (L.) Gray 1821
- Daedalea commune (Fr.) P. Kumm. 1871
- Merulius alneus (L.) J.F. Gmel. 1792
- Merulius alneus (Reichard) Schumach. 1803
- Merulius communis (Fr.) Spirin & Zmitr. 2004
- Schizophyllum alneum (L.) J. Schröt. 1888
- Schizophyllum alneum (Reichard) Kuntze 1898
- Schizophyllum alneus (L.) Kuntze (1898)
- Schizophyllum commune var. multifidum (Batsch) Cooke 1892
- Schizophyllum multifidum (Batsch) Fr. 1875
Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako olszówka pospolita, kosmatek, dwójlistek towarzyski[4].
Morfologia
Średnica 1–4 cm, kształt kolisty, półkolisty, wachlarzowaty lub muszelkowaty. Do podłoża przyrasta bokiem. Trzonu brak. Powierzchnia filcowata o kolorze od białawego do szarego[5]. Pokryta jest szczecinkami i jest promieniście pofałdowana lub bruzdowana. Czasami posiada odcień beżowy lub różowy. Zdarza się też, że pomiędzy szczecinkami osiedlają się glony nadające kapeluszowi zielony kolor[2].
Szary do bladoczerwonobrązowego i w grupie owocników przypomina podłużnie rozszczepione blaszki, co jest charakterystyczną cechą rodzaju rozszczepka[6]. Podczas suchej pogody zwijają się, w ten sposób chroniąc zarodniki przed wyschnięciem[2].
U młodych okazów mięsisty, ale szybko staje się łykowaty i skórzasty[5]. Podczas wilgotnej pogody jednak staje się giętki i elastyczny[2].
Biały. Zarodniki bezbarwne, eliptyczne, o gładkiej powierzchni. Rozmiar 3–4 × 1–1,5 μm[5].
Występowanie i siedlisko
Gatunek pospolity na całym świecie[7]. Również w Polsce jest bardzo pospolity[4].
Unika siedlisk wilgotnych i występuje głównie w miejscach dobrze nasłonecznionych. Rośnie na martwym drewnie drzew liściastych i iglastych, a także na zranionych miejscach żywych drzew. Rozwija się przez cały rok. Można go spotkać na pniach i pniakach drzew, na suchych gałęziach, na starym, składowanym drewnie. Często występuje razem z porostami i wrośniakiem szorstkim (Trametes hirsuta)[6].
Znaczenie
Saprotrof i pasożyt. Wywołuje białą zgniliznę drewna. Czasami wyrządza szkody w rolnictwie, poraża bowiem zafoliowane bale siana i kiszonki. Czasami (rzadko) atakuje również ludzi. Obecność grzybni tego gatunku stwierdzono np. w drogach oddechowych u ludzi o osłabionym układzie odpornościowym[6].
W Europie jest uważana za grzyb niejadalny. Jednak na opracowanej dla FAO liście jest wymieniona jako grzyb jadalny w następujących państwach świata: Benin, Chiny (z Hongkongiem), Demokratyczna Republika Konga, Etiopia, Ghana, Gwatemala, Indie, Laos, Madagaskar, Malawi, Meksyk, Mozambik, Nigeria, Peru, Republika Środkowoafrykańska, Zambia[8].
Zawiera schizophylan – substancję o właściwościach imunostymulujących i przeciwnowotworowych[9].
Gatunki podobne
Podobna jest ciżmówka zmienna (Crepidotis variabilis). Rozróżnić ją można jednak łatwo po nierozszczepionych blaszkach. Ma brązowe zarodniki i rośnie w bardziej wilgotnych siedliskach[6].
Przypisy
- ↑ a b Index Fungorum (ang.). [dostęp 2013-09-15].
- ↑ a b c d Grzybland. Rozszczepka pospolita. [dostęp 2012-01-10].
- ↑ Species Fungorum (ang.). [dostęp 2013-09-20].
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b c d Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2016-01-10].
- ↑ Eric Boa: Wild edible fungi : A global overview of their use and importance to people. FAO, 2004, seria: Non-wood Forest Products 17. ISBN 92-5-105157-7.
- ↑ Andrzej Szczepkowski. Grzyby nadrzewne w innym świetle – użytkowanie owocników. Studia i Materiały CEPL w Rogowie. R. 14. Zeszyt 32 / 3 / 2012
Media użyte na tej stronie
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Hagen Graebner (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY-SA 2.5
Spaltblättling, Schizophyllum commune an Laubholz (Pappel) aufgenommen am 28.01.2007 in der Rheinaue bei Ingelheim von Dr. Hagen Graebner