Ruđer Josip Bošković

Ruđer Josip Bošković
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

18 maja 1711
Dubrownik, Republika Raguzy

Data i miejsce śmierci

13 lutego 1787
Mediolan, Księstwo Mediolanu

Miejsce pochówku?
Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Inkardynacja

Towarzystwo Jezusowe

Śluby zakonne

Ruđer (Rudjer) Josip Bošković SJ, wł. Ruggiero Giuseppe Boscovich (ur. 18 maja 1711 w Dubrowniku, zm. 13 lutego 1787 w Mediolanie[1]) – chorwacki polihistor pochodzący z Raguzy (wówczas niezależne państwo, obecnie Dubrownik w Chorwacji) i pracujący głównie we Włoszech, znany jako prekursor geometrii nieeuklidesowej i przez to pośrednio teorii względności, członek zagraniczny Akademii Stanisława w Nancy od 1761 roku[2].

Życiorys

Młodość

Philosophiae naturalis theoria, 1758

Boscovich urodził się w Dubrowniku jako siódme dziecko Paoli Bettera, z bogatej rodziny handlowców Bettera, i ojca Mikołaja Boszkowicia, handlowca rodem z Orahowego Dołu. Szkołę podstawową ukończył w Dubrowniku, a w wieku lat 15 wyjechał do Rzymu, gdzie wstąpił do jezuickiego Collegium Romanum. Studiował tam astronomię, matematykę i teologię. W 1728 wstąpił do zakonu jezuitów. W 1736 opublikował rozprawę o plamach na Słońcu, które opisał jako zakłócenia fotosfery, występujące w cyklu 11-letnim.

Życie i praca we Włoszech

W 1732 roku ukończył filozofię, a niedługo potem również teologię, po czym przyjął święcenia kapłańskie. W 1740 został profesorem matematyki w Collegium Romanum. Został naukowym doradcą Watykanu. Tworzył obserwatorium astronomiczne, zakładał istnienie innych układów planetarnych. W 1764 przeniósł się na uniwersytet w Pawii, a w 1770 do Mediolanu.

Podróże

Jeździł po Europie, prowadził wykopaliska w Hisarlık. Dotarł do Wielkiej Brytanii, gdzie w 1760 został członkiem Towarzystwa Królewskiego. Prowadził korespondencję z Samuelem Johnsonem i Wolterem. W 1769 roku miał kierować wyprawą do Kalifornii, żeby obserwować przejście Wenus na tle tarczy słonecznej, ale ofertę wycofano z powodu nieprzychylnego nastawienia Hiszpanów do jezuitów. Kiedy w 1773 roku zakon został rozwiązany, astronom przyjął zaproszenie króla Francji Ludwika XV i osiadł w Paryżu, gdzie kierował instytutem instrumentów optycznych. W 1783 wrócił do Włoch, gdzie w prowincji Vicenza zajmował się edycją swoich prac. Umarł w wieku 76 lat w Mediolanie.

Filozofia i filologia

Był zwolennikiem atomizmu i dynamizmu w filozofii przyrody. Napisał wiele wierszy okolicznościowych oraz poemat De Solis at Lunae defectibus (O zaćmieniach Słońca oraz Księżyca, 1760).

Przypisy

  1. Bošković Rudjer Josip, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-12-16].
  2. Małgorzata Durbas, Akademia Stanisława w Nancy (1750–1766), Kraków 2013, s. 385.

Bibliografia

  • Emanuel Rostworowski, Historia powszechna: Wiek XVIII, Warszawa 2004.
  • Nowa encyklopedia powszechna PWN, t. 1, Warszawa 1995.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Boscovich - Philosophiae naturalis theoria redacta ad unicam legem virium in natura existentium, 1758 - 4699554.tif
Philosophiae naturalis theoria redacta ad unicam legem virium in natura existentium. Auctore P. Rogerio Josepho Boscovich Societatis Jesu publico matheseos professore in Collegio romano anno 1758. - Prostat Viennae Austriae : in officina Libraria Kaliwodiana, [s.d.]. - [28], 322, [4], 16, [1] p., IV c. di tav. : ill. ; 4º. - Fregio xilografico sul frontespizio. - Frontalini, iniziali ornate e finalini xilografici. - Errore nella numerazione della pagina 71 .