Ruch (czasopismo)

• Artykuł wstępny; fragmenty:

– Ciągły postęp i ruch na drodze wiodącej do niepodległości Polski jest hasłem, które na czele wypisujemy.

– Powstanie, ażeby było skuteczne, musi stanąć na gruncie narodowym. […] …postawiwszy sobie za zadanie oswobodzenie Narodu, powinno go koniecznie oswobodzić w granicach przedrozbiorowych, w granicach owej do dziś dnia nierozerwanej w duchu Polski, złożonej z trzech Narodów, Polski, Litwy, i Rusi.

– Prócz nurtu narodowego […] powstanie Polski rozwija chorągiew wolności człowieka i równości praw dla wszystkich.

• „Doniesienia” – potępienie zdrajców

• Artykuł redakcyjny – o potrzebie utworzenia Rządu Narodowego (w kraju lub za granicą); fragment:

– Sądzimy, że nie ma Polaka […], który by rozbiory albo też traktat Wiedeński 1815 roku uważał za prawną podstawę władzy najezdników nad nami. […] …pod władzami najezdniczemi jesteśmy w bezrządzie.

• SZWECYA – o rocznicy Bitwy pod Połtawą (obchody w Szwecji, związek ze sprawą niepodległości Polski}
• „Doniesienia”, m.in. o działaniach Rady miejskiej i nadchodzących nabożeństwach żałobnych

• Artykuł redakcyjny, w którym m.in.:

– …tam jest życie i wielkość gdzie siła moralna z równą mocą rozwija się obok siły materjalnej, a obie pracują na wolność, niezależność Narodu […] …siła Twoja, Narodzie, ma być i jest twoim własnym dorobkiem. Inaczej – gdybyś miał siłę z zewnątrz, z łaski, będziesz ją miał pozorną, a nie rzeczywistą. Nie oglądaj się więc na żadne pomoce gabinetów i rządów.

• „Doniesienia”, m.in.:

– informacja, podawana za krakowskim „Czasem”): według rządowych wykazów od 1 stycznia b.r. do 20 lipca aresztowanych w Ratuszu było 14853 osób,

– apel o wpłacanie podatku narodowego (Ci tylko mogą go zbierać, którzy posiadać będą formalne upoważnienie od władzy narodowej).

• Artykuł redakcyjny poświęcony tematyce uwłaszczenia, w którym m.in.:

– Szerząc braterstwo między klasami społeczeństwa narodowego, wpływać będziemy aby reform stosunków włościańskich załatwić pomyślnie dla sprawy powstania, i doprowadzić włościan do zupełnego uwłaszczenia przez Rząd Polski, który z ogólnych źródeł państwa obmyśli fundusze na wynagrodzenie właścicieli za ustąpione czynsze.

• „Doniesienia”, m.in.:

– Carewicz Konstanty i Margrabia Wielopolski wprowadzenie swoich reform rozpoczęli od reformy tajnej policyi. […] Ostrożność większa z ludźmi w mowie i postępowaniu jest konieczną…

– 3 Sierpnia wszczęła się w Mokotowie pomiędzy chłopami a pijanym żołdactwem bójka…

– Donoszą nam z Węgrowa…

• Artykuł redakcyjny zawierający informację o powieszeniu na stokach Cytadeli Ludwika Jaroszyńskiego i jego dwóch towarzyszy (Ludwik Ryll i Jan Rzońca)
• Informacja o utworzeniu Organizacji Narodowej, mającej za zadanie przygotowanie kraju do powstania powszechnego, w tym tekst pt. „Cel i zasady organizacji” (9 punktów)
• „Doniesienia”, m.in.:

– Reformy Wielopolskiego coraz bardziej wchodzą w życie…

– Należy się strzedz następujących szpiegów…

• Centralny Komitet Narodowy wzywa do natychmiastowego rozwiązania wszystkich Rad miejskich i powiatowych (5 października)
• Oświadczenie, że wszystkie odezwy, upoważnienia i nominacje, wydawane przez Komitet Centralny i Organizację Narodową, będą oznaczane urzędowymi pieczęciami (inne należy uznawać za podstęp i zdradę sprawy Narodowej)
• Tekst redakcyjny, zawierający krytykę prób prowadzenia negocjacji z carem; fragment:

– Niechże więc wszyscy, którzy się w obec swego własnego sumienia i całego świata, synami tej Ojczyzny nazywają, surowo, bezstronnie i porzuciwszy wykręty, jakie nam zawsze samolubstwo i tchórzostwo podsuwają, rozbiorą, czy droga legalizmu, którą nam Moskwa za pośrednictwem Carewicza ofiaruje, przedstawia jakie widoki wygranej dla nas.

• „Doniesienia”, m.in.:

– Doszły do Centralnego Komitetu Narodowego wiadomości, że niektóre osoby poważają się nieprawnie zbierać składki…

– W Zarządzie pocztowym utworzona została specyalna Komisya do czytania listów pocztą wyprawianych…

• Dekret Centralnego Narodowego Komitetu o podatku narodowym
• Komentarz redakcji na temat drogi do wolności, w tym m.in.:

– Kto chce być wolnym, musi zacząć od uwolnienia drugich, kto chce być silnym, musi z temi uwolnionemi zjednoczyć się prawdziwą bezinteresowną przyjaźnią. Niedość jest więc porzucić dawne swoje przywileje, wyrzec się monopolów aby stanowić Naród jednolity, trzeba koniecznie w miejsce tych barbarzyńskich więzów znaleźć inne spójnie, aby społeczeństwo się nie rozsypało, trzeba je związać miłością braterską i poświęceniem. […] Solidarność Narodów jest drugim stopniem rozwoju […], ale o niej później pomówimy.

• Artykuł redakcyjny, odnoszący się do informacji z Nr 244 „Dziennika Powszechnego” (związanego z Aleksandrem Wielopolskim) o utworzeniu Centralnego Komitetu Rewolucyjnego pod kierownictwem gen. Ludwika Mierosławskiego, w tym m.in.:

– …wątpimy mocno by Jł. L. Mierosławski wiedząc aż nadto dobrze o kierunku i doniosłości prac krajowych konspiracyjnych pod przewodnictwem Komi. Cent. Naro. prowadzonych, chciał tworzyć jeszcze jedno jakieś odrębne ciało spiskowe pod swojem przewodnictwem […] Po mężu przynajmniej, który z natury wojskowego stanowiska swego wspierać się winien na sile i tej szukać, niespodziewamy się błędu podobnego.

• Odezwy od Duchowieństwa Polskiego, m.in. o rozwiązanie rad powiatowych, zgodnie z rozporządzeniem CKN z Nr 6 „Ruchu”
• wykaz numerów „kwitów sznurowych” podatku narodowego

• Informacja o poddaniu się Rady Naczelnej Galicyjskiej pod przewodnictwo Komitetu Centralnego Narodowego
• Komentarz redakcyjny nt. sprzeczności między programami Delegacji miejskiej i komitetu Towarzystwa Rolniczego z jednej strony i Partii Ruchu – z drugiej
• „Doniesienia”, m.in.:

– informacja o odezwie rosyjskiego wojska, stacjonującego w Polsce (przekazanej Namiestnikowi),

– ostrzeżenie przed szpiegami i osobami nielegalnie pobierającymi podatek narodowy,

• numery kwitów podatku narodowego.

• informacja o prawdopodobnie prowokacyjnych podpaleniach, z próbami obciążenia K.C.N odpowiedzialnością za te incydenty
• komentarz redakcyjny, rozpoczynający się od słów: Jedność, zgoda, karność dają siłę…; w tekście znajdują się m.in. zdania dotyczące ludzi, którzy:

– …nie mogąc prostą drogą zaszkodzić organizacji, używają dzisiaj broni potwarzy i fałszu. Wielopolski, który celom moskiewskim daje pozory polskie, obrzuca razem ze swoimi przyjaciołmi organizację i jej władze zarzutami socjalizmu, zbrodni, nieporządku, wyzyskiwania grosza publicznego i t.p. mała zaś inna koterja, miejsce dla swoich potwarzy znalazła w dzienniku francuzkim, umieszczając w nim zarzut, podpisany jakoby przez jenerała Mierosławskiego, że K.C.N. wyrzeka się Litwy i Rusi dla mniemanej pomocy rewolucjonistów rosyjskich.

Poinformowano też o zarzutach ze strony innych osób, np. zwolenników legalizmu, i o decyzji:

– W takim położeniu rzeczy C.N.K. uważa swój obowiązek oświadczyć, że odtąd władzę swoją wykonywać będzie ze sprężystością i energją konieczną w obecnem położeniu i w tym celu postanowił, zgodnie z ustawą surowo karać wszystkie zamachy na jedność i całość organizacji…

Odnosząc się do zarzutu dotyczącego spraw Litwy i Rusi napisano:

– Ci, którzy wykrzykują na całe gardło, że chcemy wyrzec się Litwy i Rusi, nie rozumiejąc rzeczy, odpychają kraje te od Polski swoimi chętkami przewagi…

• „Doniesienia” – apel, by… ludzie dobrej woli przestali owczym pędem za głosem Bóg wie jakich ludzi chodzić drogami przeciwnemi celowi wyswobodzenia ojczyzny.

• Od redakcji m.in. o moskiewskich próbach podkopania jedności Polaków z pomocą Biskupów (m.in. Zygmunta Szczęsnego Felińskiego),
• numery kwitów podatku narodowego,
• „Wiadomości bieżące” – o plotkach i fałszywych pogłoskach, krążących po Warszawie, i ich szkodliwości.

• Tekst Manifestu 22 stycznia,
• Dekret w sprawie uwłaszczenia (22 stycznia),
• Dekret w sprawie obowiązku służby wojskowej (22 stycznia),
• Nominacja Mariana Langiewicza generałem (17 lutego)

• Komitet Centralny Narodowy jako tymczasowy Rząd Narodowy; Do Braci Litwinów! Warszawa, 29 stycznia 1863 r.
• Komitet Centralny Narodowy jako tymczasowy Rząd Narodowy; Do Braci Rusinów! Warszawa, 5 lutego 1863 r.
• Komitet Centralny Narodowy jako tymczasowy Rząd Narodowy; Do Polaków w zaborze Austyackim i Pruskim! Warszawa, 7 lutego 1862 r.
• Odezwa Jenerała M. Langiewicza do wojska; Towarzysze broni! Staszów, 18 lutego 1863 r.
• Mianowanie Jenerała Józefa Wysockiego naczelnym dowódcą sił zbrojnych na lewym brzegu Wisły, 17 lutego 1863 r.
• Numery kwitów podatku narodowego.
• Na meetingu w Genui adres Włochów do Polaków. Do BRACI POLAKÓW! Pozdrowienia szlachetnym i silnym! Warszawa, 2 marca 1863 r.

• Komitet Centralny Narodowy jako tymczasowy Rząd Narodowy

– Ogłaszając odezwę Jenerała Langiewicza, którą oznajmia Krajowi, że objął władzę najwyższą Dyktatora, zawiadamia, że dotychczasową swoją władzę składa w Jego ręce, i wzywa cały Naród do posłuszeństwa Dyktatorowi. W części Kraju zajętej przez nieprzyjaciela, z upoważnienie Dyktatora, rozkazy i rozporządzenia wydawać będzie Komissya wykonawcza.

• ODEZWA. Główna kwatera Goszcza, dnia 10 marca 1863 r., Jenerał Maryjan Langieicz, Dyktator
• Rozwinięcie odezwy; Główna kwatera Sosnówka, d. 10 marca 1863 r. W Imieniu Narodu Maryan Langiewicz. Dyktator
• Komitet Centralny Narodowy jako tymczasowy Rząd Narodowy – nakaz dla Naczelników wojskowych niezwłocznego wykonywania postanowień Dekretu uwłaszczeniowego z dnia 22 stycznia 1863, Warszawa 9 marca 1863 r.
• Decyzja o przekształceniu Komitetu prowincyonalnego Litewskiego w Wydział zarządzający prowincjami Litwy oraz odezwa Wydziału, zakończona słowami:

– Rodacy! sprawa wyzwolenia Ojczyzny rozpoczęta. Zwycięztwa pewne, bo z nami Bóg. BOŻE ZBAW POLSKĘ, Wilno, 11 marca (27 lutego) 1863 r.

• Komitet Centralny Narodowy jako Rząd Narodowy

– Oznajmia całemu Narodowi, że skutek aresztowania Dyktatora Maryana Landiewicza przez Rząd Austryacki, Władzę Najwyższą Narodową na nowo w swoje ręce obejmuje.

Informuje też, że jakiekolwiek dążenia do przejęcia tej władzy (zwłaszcza przez dyktatorów)

– uważać będzie jako zbrodnię stanu, Warszawa, 27 marca 1863 r.

• Oświadczenie dotyczące zasad realizacji Dekretu o uwłaszczeniu Włościan z 22 stycznia 1863 r., Warszawa, 31 marca 1863 r.
• Dekret o ustanowieniu podatku od dochodów tytułem Ofiary Narodowej, Warszawa, 8 kwietnia 1863n r.
• Dekret w sprawie zasad wprowadzania w życie ww. Dekretu z 8 kwietnia, m.in.:

– Zabrania się wszystkim przyjmowanie udziału, wprost lub pośrednio, w licytacjach zarządzanych przez rząd moskiewski, a mających na celu sprzedaż zajętych przedmiotów, na zaspokojenie nieprawnie przez nieprzyjaciela ustanowionych i wymaganych podatków., Warszawa, 9 kwietnia 1863 r.

• Instrukcja skarbowa, Warszawa, 10 kwietnia 1863 r.
• Rozporządzenia, oświadczenia, odezwy, m.in.:

– rozporządzenie w sprawie rozwiązania – do czasu zakończenia walki – wszystkich Towarzystw politycznych, działających bez wiedzy i zgody TRN, i podejmowania innych działań, wchodzących w zakres kompetencji rządu

– Apel Do Polaków w moskiewskiej służbie (9 kwietnia) oraz rozporządzenie sprawie Obywateli Kongresówki, Litwy i Rusi, dotychczas służących w wojskach moskiewskich (10 kwietnia),

– oświadczenie, że Naczelnik Wojskowy Województwa Krakowskiego, Kurowski, dobrze zasłużył się Ojczyźnie.

• komentarz do informacji „Dziennika powszechnego” nt. ogłoszenia amnestii przez Aleksandra II (12 kwietnia 1863); fragment: W kim tylko bije prawdziwie polskie serce […] amnestyę odrzuci z wzgardą i z całym narodem zawoła: precz a carskimi łaskami, chwyciliśmy za oręż; oręż jedynie spór nasz z Moskwą rozstrzygnie.
• odezwa Wydziału zarządzającego Prowincyami Litwy, Wilno, 19 (31) marca 1863 r.
• odezwa Do Narodu, w tym m.in. zdanie: Doświadczenie pokazało, że dyktatura nie jest odpowiednią do okoliczności w jakich się znajdujemy; że świętej sprawy niepodległości Narodu nie można czynić zawisłą od zmiennych wypadków na polu bitew…Warszawa, 16 kwietnia 1863 r.
• Dekret związany z wydaniem carskiego ukazu z 27 (16) marca w sprawie sekwestru majątków osób biorących udział w powstaniu na terenach Zabużańskich i Zaniemeńskich, który pozbawił majątku kilkaset tysięcy rodzin, Warszawa, 29 kwietnia 1863 r.
• Dekret w sprawie Juristycium, Warszawa, 3 maja 1863 r.
• Wydział Wojny Rządu Narodowego – postanowienie dotyczące taktyki walki, Warszawa, 4 maja 1863 r.
• Zalecenia RN w sprawie listów, których przejęcie przez przeciwnika może stanowić zagrożenie dla sprawy Polski lub pojedynczych osób, Warszawa, 4 maja 1863 r.
• Ostrzeżenie RN przed działaniami nieuprawnionych osób, żądających ofiar pieniężnych i dokonujących rekwizycji (podejmowanie takich działań będzie karane śmiercią), Warszawa, 4 maja 1863 r.
• Dekret m.in. w sprawie zmiany nazwy „Komitet Centralny jako tymczasowy Rząd Narodowy” na „Rząd Narodowy” i wprowadzenia pieczęci z herbami trzech części, składających jednę i nierozdzieloną Polskę: Orła, Pogoni i Michała Archanioła na jednej tarczy, z koroną Jagiellońską umieszczone oraz z napisem wokół: „Rząd Narodowy” (na górze) i „Wolność, Równość, Niepodległość” (na dole), Warszawa, 10 maja 1863 r.

Na stromie 4 zamieszczono nekrolog Stefana Bobrowskiego, naczelnika Warszawy i nadzwyczajnego Komisarza Centralnego Komitetu, który zginął w pojedynku z „osobą stojącą pod zarzutem”, której nie podał ręki. Opisano sylwetkę zmarłego oraz niektóre okoliczności, w których do pojedynku doszło, bezpośrednio związane z walką stronnictw politycznych i upadkiem dyktatury Mariana Langiewicza.

• dekret w sprawie zakazu opuszczania granic Polski i zmian miejsca zamieszkania bez zezwolenia Rządu Narodowego (pod karą pozbawienia praw obywatelskich) oraz wezwania do powrotu z zagranicy (Warszawa, 14 maja 1863 r.),
• wezwanie Polaków do samodzielnych starań o broń dla siebie i swoich bliskich (Warszawa, 30 maja 1863 r.),
• dekret o utworzeniu Trybunałów Rewolucyjnych (Warszawa, 2 czerwca 1863 r.),
• informacja, że Stanisław Janowski i Stanisław Hebda, urzędnicy Komisji Skarbu, przelali na rozkaz rządu sumę 24 012 992 zł polskich i 20 groszy z Kasy Głównej do Kasy Rządu Narodowego (RN potwierdza, że obaj urzędnicy, zasłużeni dla sprawy polskiej, dostali polecenie wyjazdu za granicę ze specjalną misją (Warszawa, 15 czerwca 1863 r.),
• postanowienie, że Polacy, którzy dotychczas nie opuścili służby w wojsku moskiewskim, zostają pozbawieni praw politycznych i cywilnych i czci obywatelskiej (Warszawa, 21 czerwca 1863 r.),
• dekret o zamknięciu ruchu Kolei Warszawsko-Petersburskiej w granicach Polski oraz konsekwencjach nie podporządkowania się dekretom (21–22 czerwca),

Na stronie 4 zamieszczono również odezwę Wydziału zarządzającego Prowincyami Litwy do Rodaków oraz dekret w sprawie powołania Nieustającej Rady Bezpieczeństwa (Wilno, 13n(25) maja 1863 r.).