Ruda Kościelna
| wieś | |
 Kościół parafialny w Rudzie Kościelnej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) | 212[1] |
| Strefa numeracyjna | 15 |
| Kod pocztowy | 27-440[2] |
| Tablice rejestracyjne | TOS |
| SIMC | 0789766[3] |
Położenie na mapie gminy Ćmielów _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Ćmielów") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ostrowieckiego  | |
 50°56′49″N 21°32′57″E/50,946944 21,549167 | |
| Strona internetowa | |
Ruda Kościelna – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie ostrowieckim, w gminie Ćmielów[3][4]. Przez Rudę przepływa Kamienna.
Do 1954 roku istniała gmina Ruda Kościelna. W latach 1975–1998 Ruda Kościelna położona była w województwie tarnobrzeskim.
Historia
Ruda Kościelna należała kolejno do:
- Michowskich, którzy sprzedają Rudę Stanisławowi Ramuszowi z Trębanowa w roku 1593,
- Ostrogskich od 1609 roku,
Po śmierci ks. Ostrogskiego wszystkie jego dobra przeszły pod dom Zasławskich najpierw księcia Dominika, potem jego syna Aleksandra. Po książętach Zasławskich dziedziczył ks. Radziwiłł. Ten okres z historii Rudy jest mało znany, wiadomo jednak, że po Ostrogskich Jan Kuczewski herbu Poraj i jego żona Helena są dzierżawcami Rudy,
- Małachowskich od około roku 1869,
Jacek Małachowski dzierżawi Franciszkowi Ksaweremu Korwin-Kochanowskiemu Rudę dożywotnio co dzieje się do roku 1782, po nim dobra Rudzkie należą do:
- Bartłomieja Morze skarbnika drohickiego i jego żony Zofii do 1813 roku,
- następnie majątek nabył Ignacy Korwin-Kochanowski bratanek Franciszka Ksawerego Korwin-Kochanowskiego,
Ignacy Korwin-Kochanowski nie cieszył się długo majątkiem, po upływie dwóch lat od zakupu zmarł.
- 11 września 1815 roku kontraktem kupna sprzedaży kupił Rudę Joachim Karczewski,
- 29 września 1829 Rudę nabywa Cyrjak Karczewski,
- 30 czerwca 1859 Rudę nabywa Patrycy Karczewski,
- 14 lipca 1860 r. od Patrycego Karczewskiego nabyli Rudę Antoni Herniczek i jego dwaj szwagrowie: Teofil Nowakowski i Józef Targowski (dziad polityka Józefa Targowskiego).
23 czerwca 1862 r. Teofil Nowakowski i Antoni Herniczek sprzedali swe części swemu szwagrowi Józefowi Targowskiemu, który zamieszkał w Rudzie wraz z żoną – Anną z Herniczków h. Kotwicz.
- 2 lipca 1881 r. otrzymała Rudę w spadku Maria Tarnowska, córka Józefa Targowskiego i Anny z Herniczków, a żona Czesława Tarnowskiego, syna Antoniego. Dobra były wspólne zapisane na obydwoje.
Po śmierci Czesława Tarnowskiego, sędziego i jednocześnie gminnego w Ćmielowie, Ruda została własnością jego syna Józefa Tarnowskiego – ten umiera śmiercią tragiczną zabity przez bandytów w roku 1907. po jego śmierci Ruda zostaje własnością: 1) Tadeusza Dominika Tarnowskiego, 2) Zofji zamężnej za Stefanem Michałem Jaxa Maleszewskim, 3) Janiny zamężnej za Janem Bzuchowskim i 4) Kazimiery zamężnej za Ludwikiem Kiwerskim.”
- W 1907 r. nabył Rudę Kościelną książę Aleksander Drucki-Lubecki (wnuk Franciszka Ksawerego[5]) spłacając wszystkich spadkobierców.
- 17 maja 1931 r. po śmierci księcia Aleksandra sukcesję obejmuje córka księcia Maria Teresa Drucka-Lubecka primo voto Broel-Plater, secondo voto hr. Sobańska.
W 1945 na skutek reformy rolnej ziemia dóbr Rudzkich została rozparcelowana[6].
Zabytki
- Na niewielkim wzniesieniu w centrum wsi, w otoczeniu okazałych lip wznosi się zabytkowy drewniany kościół wybudowany w 1766 r. dzięki ówczesnemu dziedzicowi Franciszkowi Korwin-Kochanowskiemu[7] i konsekrowany w tym samym roku przez biskupa krakowskiego Kajetana Sołtyka pod wezwaniem Zaślubin Maryi Panny[8]. Świątynię otacza kamienny mur z murowaną dzwonnicą i dzwonem odlanym w Gdańsku, w roku konsekracji przez Ernesta Fryderyka Kocha.
- Kościół oraz ogrodzenie przykościelnego cmentarza zostały wpisane do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.603/1-2 z 18.03.1957, z 15.04.1967 i z 16.06.1977)[9].
- Cmentarz rzymskokatolicki z połowy XIX w. (nr rej.: A/604 z 10.06.1988)[9].
- W sąsiedztwie kościoła, w pięknym, starym parku znajduje się zespół dworski z XVII w., przebudowany w ubiegłym stuleciu. W dworku do niedawna mieściła się szkoła. Do zabudowań dworskich przylega gorzelnia z początku XX w., przykład budownictwa przemysłowego z początku minionego wieku, obecnie przekształcana w zajazd (własność prywatna).
- Dwór, park z otaczającym go murem oraz gorzelnia zostały wpisane do rejestru zabytków (nr rej.: A/605/1-4 z 11.12.1957, z 6.09.1983 i z 27.05.1986)[9].
Przypisy
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 8 [dostęp 2022-04-18]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1089 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ A. Boniecki, Herbarz Polski, t. XV, s. 20
- ↑ Monografia historyczna parafii Ruda kościelna nad Kamienną ks. Aleksandra Bastrzykowskiego -zasób Świętokrzyskiej Biblioteki cyfrowej str.49 do 53.
- ↑ Franciszek Korwin-Kochanowski z Kochanowa h. Ślepowron.
- ↑ PLAN ROZWOJU WSI RUDA KOŚCIELNA, Wstęp.
- ↑ a b c Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 44 [dostęp 2015-12-21].
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Świętokrzyskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 51.4 N
- S: 50.1N
- W: 19.6 E
- E: 22 E
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Ostrowiec County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 51.08 N
- S: 50.80 N
- W: 21.10 E
- E: 21.70 E
Autor: Jakub Hałun, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kościół Zaślubin NMP w Rudzie Kościelnej
Adres wydawniczy: Radom : [s.n.], 1907 (Radom : J. Trzebiński)
Opis fizyczny: 572 s., [1] k. tabl. ; 23 cm