Rudaczek szarouchy

Rudaczek szarouchy
	Selasphorus heloisa
	(Lesson & De Lattre, 1839)
	; Samiec
	; Samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	krótkonogie
Rodzina	kolibrowate
Podrodzina	kolibry
Plemię	Mellisugini
Rodzaj	Selasphorus
Gatunek	rudaczek szarouchy
Synonimy
	Atthis heloisa (Lesson & De Lattre, 1839); Ornismya Heloisa Lesson & De Lattre, 1839;
	Atthis heloisa (Lesson & De Lattre, 1839); Ornismya Heloisa Lesson & De Lattre, 1839;
Podgatunki
	S. h. margarethae (R. T. Moore, 1937); S. h. heloisa (Lesson & De Lattre, 1839);
	S. h. margarethae (R. T. Moore, 1937); S. h. heloisa (Lesson & De Lattre, 1839);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania

Rudaczek szarouchy^[4], trzmielak większy^[5] (Selasphorus heloisa) – gatunek małego ptaka z rodziny kolibrowatych (Trochilidae). Jest endemitem Meksyku. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Systematyka

Rudaczek szarouchy jest blisko spokrewniony z rudaczkiem lśniącym (S. ellioti), niekiedy łączono je w jeden gatunek^[2]; oba te taksony bywały też wydzielane do osobnego rodzaju Atthis^[2]^[4], jednak badania filogenetyczne wykazały, że rodzaj ten jest osadzony w Selasphorus^[6]. Wyróżnia się dwa podgatunki S. heloisa: nominatywny i S. h. margarethae^[2]^[6]. W 1898 roku opisano też takson morcomi na podstawie dwóch okazów samic odłowionych w 1896 roku w górach Huachuca w południowej Arizonie (południowo-zachodnie USA)^[7]; jest on obecnie zwykle traktowany jako synonim podgatunku nominatywnego^[2], choć nie wszyscy autorzy się z tym zgadzają^[7].

Morfologia

Rudaczek szarouchy osiąga całkowitą długość ciała od 7 do 7,5 centymetra^[8], a waży około 2,2 grama^[8]^[9], co czyni go jednym z najmniejszych ptaków świata^[10]. Dziób mierzy średnio 12,1 mm u samców i 12,4 mm u samic^[8], ogon średnio 20,7 mm u samców i 21,2 mm u samic^[8].

Wierzch część ciała metalicznie brązowo-zielona, złoto-brązowa^[8] bądź zielona^[10]. Spód ciała w większości biały^[8]. Białe plamy za i pod okiem. Boki ciała cynamonowe (u samicy kolor ten jest bardziej intensywny)^[8]. Samiec posiada na gardle kołnierz w kolorze magenta, a samica ma gardło białe z brązowymi prążkami^[11]. Ogon zaokrąglony, w czerwono-brązowe paski wraz z białymi końcówkami zewnętrznymi piór. Dziób krótki, matowo czarny^[8].

Zasięg występowania i środowisko

Poszczególne podgatunki zamieszkują^[6]:

S. h. margarethae – północno-zachodni i zachodni Meksyk
S. h. heloisa – północno-wschodni, środkowy i południowy Meksyk

Dwa okazy pozyskane w 1896 roku w Arizonie były jedynymi ptakami tego gatunku stwierdzonymi kiedykolwiek na terytorium USA^[7], prawdopodobnie były to osobniki zabłąkane^[2].

Rudaczek szarouchy zamieszkuje górskie lasy mgliste i wilgotne lasy sosnowo-dębowe^[8]^[12], a także przyległe obszary krzewiaste^[8]. Spotykany w przedziale wysokości od 1500 do 3000 m n.p.m.^[3] Gatunek uznawany jest za osiadły, choć przypuszcza się, że może podejmować migracje wysokościowe w zależności od pory roku^[12].

Pożywienie

Rudaczki szarouche żywią się głównie nektarem pochodzącym z kolorowych, pachnących, małych kwiatów drzew, roślin zielnych, krzewów i epifitów; dziennie potrafią odwiedzić nawet do 1500 kwiatów. Preferują kwiaty o największej zawartości sacharozy. Zjadają też nieco owadów i pająków, zwłaszcza w sezonie lęgowym^[10].

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje rudaczka szarouchego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji, według szacunków organizacji Partners in Flight z 2008 roku, mieści się w przedziale 50–500 tysięcy osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny^[3].

Przypisy

↑ Selasphorus heloisa, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Bumblebee Hummingbird (Atthis heloisa). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-16)]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Selasphorus heloisa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Mellisugini Gray,GR, 1848 (wersja: 2021-01-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-04-17].
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 157, 1999.
↑ ^a ^b ^c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hummingbirds. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-04-17]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Christopher W. Swarth. The Bumblebee Hummingbirds (Atthis heloisa) of Ramsey Canyon Revisited. „Western Birds”. 49 (4), s. 270–276, 2018. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Arizmendi, M. d. C., C. I. Rodríguez-Flores, C. A. Soberanes-González, and T. S. Schulenberg: Bumblebee Hummingbird (Atthis heloisa), version 1.0. [w:] Neotropical Birds Online (T. S. Schulenberg, Editor) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2013. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-05-08)]. (ang.).
↑ John B. Dunning, Jr. (red.): CRC Handbook of Avian Body Masses. CRC Press, 1992, s. 118. ISBN 0-8493-4258-9.
↑ ^a ^b ^c Bumblebee Hummingbirds. [w:] BeautyOfBirds.com [on-line]. Avianweb LLC. [dostęp 2021-04-17]. (ang.).
↑ Selasphorus heloisa (trzmielak wiekszy), [w:] Avibase [online] [dostęp 2021-04-16] .
↑ ^a ^b Rubén Ortega-Álvarez, Esteban Berrones Benítez, Israel Medina Mena, Leonel Valdez Cano, Leonel Bautista Bautista, Rafael Calderón-Parra. Notes on the breeding behavior of the Bumblebee Hummingbird (Atthis heloisa), an endemic species of Mexico: nest, courtship displays, and altitudinal movements. „The Wilson Journal of Ornithology”. 130 (3), s. 800-805, 2018. DOI: 10.1676/17-067.1. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Selasphorus heloisa, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[ibc-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Bumblebee Hummingbird (Atthis heloisa). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-16)]. (ang.).

[iucn-3] Selasphorus heloisa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Mellisugini Gray,GR, 1848 (wersja: 2021-01-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-04-17].

[mc-5] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 157, 1999.

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hummingbirds. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-04-17]. (ang.).

[swarth-7] Christopher W. Swarth. The Bumblebee Hummingbirds (Atthis heloisa) of Ramsey Canyon Revisited. „Western Birds”. 49 (4), s. 270–276, 2018. (ang.).

[nb-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Arizmendi, M. d. C., C. I. Rodríguez-Flores, C. A. Soberanes-González, and T. S. Schulenberg: Bumblebee Hummingbird (Atthis heloisa), version 1.0. [w:] Neotropical Birds Online (T. S. Schulenberg, Editor) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2013. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-05-08)]. (ang.).

[mass-9] John B. Dunning, Jr. (red.): CRC Handbook of Avian Body Masses. CRC Press, 1992, s. 118. ISBN 0-8493-4258-9.

[bob-10] Bumblebee Hummingbirds. [w:] BeautyOfBirds.com [on-line]. Avianweb LLC. [dostęp 2021-04-17]. (ang.).

[11] Selasphorus heloisa (trzmielak wiekszy), [w:] Avibase [online] [dostęp 2021-04-16] .

[ortega-12] Rubén Ortega-Álvarez, Esteban Berrones Benítez, Israel Medina Mena, Leonel Valdez Cano, Leonel Bautista Bautista, Rafael Calderón-Parra. Notes on the breeding behavior of the Bumblebee Hummingbird (Atthis heloisa), an endemic species of Mexico: nest, courtship displays, and altitudinal movements. „The Wilson Journal of Ornithology”. 130 (3), s. 800-805, 2018. DOI: 10.1676/17-067.1. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne