Rudnik nad Sanem

Rudnik nad Sanem
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	(c) Przemysław Czopor, CC BY 3.0; Rudnik nad Sanem – pałac Tarnowskich
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	niżański
Gmina	Rudnik nad Sanem
Prawa miejskie	1552
Burmistrz	Waldemar Grochowski
Powierzchnia	36,6 km²
Populacja (2022); • liczba ludności; • gęstość	; 6513; 178 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 15
Kod pocztowy	37-420
Tablice rejestracyjne	RNI
	Położenie na mapie gminy Rudnik nad Sanem Rudnik nad Sanem
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Rudnik nad Sanem
	Położenie na mapie województwa podkarpackiego Rudnik nad Sanem
	Położenie na mapie powiatu niżańskiego Rudnik nad Sanem
	50°26′35″N 22°14′53″E/50,443056 22,248056
TERC (TERYT)	1812064
SIMC	0980850
	Urząd miejskiRynek 40; 37-420 Rudnik nad Sanem
	Strona internetowa

Rudnik nad Sanem (do końca 1997 Rudnik^[2]) – miasto w województwie podkarpackim, w powiecie niżańskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Rudnik nad Sanem, położone u ujścia rzeki Rudna do Sanu.

Miejscowość jest siedzibą rzymskokatolickich parafii Trójcy Przenajświętszej oraz Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła należących do dekanatu Rudnik nad Sanem w diecezji sandomierskiej.

1 stycznia 2022 r. miasto miało 6513 mieszkańców^[1].

Rzeźba z wikliny Pałac Kultury i Nauki

Rudnik nad Sanem jest ośrodkiem wikliniarstwa w Polsce. Miasto jest lokalnym ośrodkiem usługowym. Funkcjonuje w nim różnorodny przemysł: wyroby wiklinowe i drewniane, chemiczny, konstrukcje stalowe.

Przez miasto przebiega droga krajowa nr 77 oraz linia kolejowa nr 68 łącząca Lublin z Przeworskiem ze stacją Rudnik.

Położenie

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 36,60 km²^[3].

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa tarnobrzeskiego.

Rudnik nad Sanem leży w dawnej ziemi sandomierskiej historycznej Małopolski, położony był w województwie sandomierskim^[4].

Historia

Pomnik Ferdynanda Hompescha

Rudnik otrzymał prawa miejskie w 1552 roku. Pod koniec XVI wieku w mieście znajdowały się karczma, dwa młyny, spichlerze usytuowane nad Sanem. W I połowie XVII wieku w mieście powstały cechy: szewski, piekarski i flisacki. Kres rozwoju miasta przyniosły wojny w II połowie XVII wieku. Henryk Sienkiewicz w swoim „Potopie” opisuje bohaterskiego rudniczanina o imieniu Michałko i potyczkę zaskoczonej straży przybocznej króla szwedzkiego Karola X Gustawa z oddziałem kasztelana Stefana Czarnieckiego, która rzeczywiście miała miejsce. W początkach XIX wieku w Rudniku istniały: tartak, garbarnia, karczmy, gorzelnia i dwa spichlerze. Pod koniec XIX wieku ludność miasta zajmowała się rolnictwem, koszykarstwem, rzemiosłem i drobnym handlem. W 1871 roku w Rudniku została założona poczta, a w 1876 roku – Ochotnicza Straż Pożarna. W 1890 wybudowano tartak parowy. W 1900 wybudowano linię kolejową, która wywarła duży wpływ na rozwój miasta.

Podczas I wojny światowej została tu rozegrana bitwa pod Rudnikiem, w wyniku której zabudowa miasta została zniszczona w 75%, a na skwerach, placach i w zbiorowych mogiłach zostało pochowanych 20-30 tys. żołnierzy obu walczących stron. W czasie II wojny światowej, gdy lwowskie oddziały Zgrupowania Zachodniego pod dowództwem kpt. Witolda Szredzkiego „Sulimy” po wykonaniu zadań bojowych planu „Burza”, ruszyły na pomoc powstańczej Warszawie, część tych oddziałów została otoczona, rozbrojona, a oficerowie zostali aresztowani przez oddziały sowieckie. Jednym z tych oddziałów była 6 kompania 26 pp AK, dowodzona przez kpt. Stefana Zakrzewskiego (prawdziwe nazwisko: Zenon Kubski) ps. „Lech”, która została zatrzymana w Rudniku 18 sierpnia 1944^[5].

Urodzeni w Rudniku nad Sanem

Jerzy Ochmański (1933–1996) – historyk, profesor nauk humanistycznych
Czesław Wala (1936 - 2020) - ksiądz, działacz społeczny, budowniczy Sanktuarium Maryjnego w Kałkowie
Lidia Bogaczówna (ur. 1957) – polska aktorka teatralna i filmowa

Demografia

Piramida wieku mieszkańców Rudnika nad Sanem w 2014 roku^[6].

Zabytki

budynek młyna i elektrowni (obecnie kaszarnia) z 1920 r.
budynek dawnego leśnictwa z końca XVIII wieku
cmentarz wojenny z I wojny światowej
kościół parafialny św. Trójcy z lat 1927–1928 według projektu Jana Bagieńskiego^[7]^[8]
barokowa figura św. Jana Nepomucena
zespół pałacowy Tarnowskich
budynek szkoły ludowej z 1890 r., obecnie Centrum Wikliniarstwa

Expo 2005

Podczas wystawy światowej Expo 2005 rudniccy rzemieślnicy zostali rozsławieni w świecie wykonaniem wiklinowej elewacji polskiego pawilonu^[9].

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie: Gelnica (Słowacja)

Galeria

Rudnik nad Sanem
(c) Zbigniew Czernik / Wikimedia PL, licencja: CC-BY-3.0
Kwateria myśliwska
(c) Przemysław Czopor, CC BY 3.0
Stara leśniczówka
Cmentarz I WŚ – pomnik
(c) Przemysław Czopor, CC BY 3.0
Pałac Tarnowskich, park
Budynek dworca kolejowego
Urząd Miasta
Nadleśnictwo
Zabytkowy młyn i elektrownia wodna
(c) Przemysław Czopor, CC BY 3.0
Rynek, strona zachodnia
Kościół św. Trójcy
(c) Przemysław Czopor, CC BY 3.0
Hala sportowa MOSiR

Zobacz też

Stary cmentarz żydowski w Rudniku nad Sanem
Nowy cmentarz żydowski w Rudniku nad Sanem

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku, Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .
↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 października 1997 r. w sprawie zmiany granic, nazw i siedzib władz niektórych gmin oraz nadania statusu miasta niektórym miejscowościom w województwach: bielskim, olsztyńskim, piotrkowskim, rzeszowskim, tarnobrzeskim, tarnowskim i włocławskim. (Dz.U. z 1997 r. nr 130, poz. 847.
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.
↑ „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, r. XLV, red. Marian Zwiercan. Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1995, s. 118.
↑ O mieście Rudnik nad Sanem – historia.. [dostęp 2012-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-06)].
↑ Rudnik nad Sanem w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Rozstrzygnięcie konkursu na kościół w Rudniku nad Sanem, „Architekt” (zeszyt 4), 1923 .
↑ Strona parafii
↑ Wikliniarskie zagłębie.

Linki zewnętrzne

Rudnik 2(4), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 933 .
Rudnik nad Sanem i okolice
Plan miasta. tvkdiana.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-07-11)].

[gus2022-1] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku, Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .

[2] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 października 1997 r. w sprawie zmiany granic, nazw i siedzib władz niektórych gmin oraz nadania statusu miasta niektórym miejscowościom w województwach: bielskim, olsztyńskim, piotrkowskim, rzeszowskim, tarnobrzeskim, tarnowskim i włocławskim. (Dz.U. z 1997 r. nr 130, poz. 847.

[3] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.

[4] „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, r. XLV, red. Marian Zwiercan. Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1995, s. 118.

[5] O mieście Rudnik nad Sanem – historia.. [dostęp 2012-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-06)].

[populacja2016-6] Rudnik nad Sanem w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[7] Rozstrzygnięcie konkursu na kościół w Rudniku nad Sanem, „Architekt” (zeszyt 4), 1923 .

[8] Strona parafii

[9] Wikliniarskie zagłębie.

[a-10] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f podczas okupacji 1939–45 jednostka włączona do Landkreis Jaroslau (dystrykt krakowski, GG)

[b-11] zas okupacji 1939–45 jednostka włączona do Landkreis Kraśnik (dystrykt lubelski, GG)

[b-12] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f 1939–41 w ZSRR

[c-13] w 1939 gmina częściowo przecięta granicą GG–ZSRR

[a-14] ursywą opisano jednostki utworzone przez władze hitlerowskie

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[A]

[B]

[A]

[B]

[C]

Miasta na prawach powiatu	Krosno Przemyśl Rzeszów Tarnobrzeg
Miasta powiatowe	Brzozów Dębica Jarosław Jasło Kolbuszowa Lesko Leżajsk Lubaczów Łańcut Mielec Nisko Przeworsk Ropczyce Sanok Stalowa Wola Strzyżów Ustrzyki Dolne
Miasta gminne	Baranów Sandomierski Błażowa Boguchwała Brzostek Cieszanów Dubiecko Dukla Dynów Głogów Małopolski Iwonicz-Zdrój Jedlicze Kańczuga Kołaczyce Narol Nowa Dęba Nowa Sarzyna Oleszyce Pilzno Pruchnik Przecław Radomyśl Wielki Radymno Rudnik nad Sanem Rymanów Sędziszów Małopolski Sieniawa Sokołów Małopolski Tyczyn Ulanów Zagórz Zaklików

Miasto	Rudnik nad Sanem
Wsie	Kopki Przędzel
Integralne części wsi	Błonie Borowina Chałupki Górka Kąty Kolonia Komorniki Małki Nowe Osiedle Olszyna Podborze Spalona Buda Wygoda Zagrody Zagumnie Zakościele Zakościele-Górka Zastawie

Przynależność wojewódzka	woj. lwowskie (1920–39) woj. rzeszowskie (1945–73)
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)	Nisko (od 1933) Rudnik (od 1934)
Miasteczka (1920–34)	Rudnik (→) Ulanów
Gminy miejskie (1920–39^ab i 1945–73 →)	Nisko^[A] Rudnik^[A] Stalowa Wola (1945–53 →) Ulanów (do 1934 i od 1958)
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–39^ab, 1945–54 i 1973 →)	Bojanów (od 1951) Jarocin^[B] Jeżowe^[A] Kamień^[A] Nisko^[A] Pysznica (1973) Rudnik^[A] Stany (do 1939, 1945–50 i 1952–54) Ulanów (1973) Ulanów I^[B] (do 1954) Ulanów II^[B] (do 1954)
Gromady (1954–72)	Bieliny (1954–72) Bojanów (1954–72) Cholewiana Góra (1954–61) Dąbrówka (1954–59) Domostawa (1954–72) Groble (1954–61) Jarocin (1954–72) Jastkowice (← 1961–72) Jata (1954–61) Jeżowe (1954–72) Kamień (1954–72) Kłyżów (1954–61) Kopki (1954–72) Kurzyna Średnia (1954–72) Łętownia (1954–55 →) Łowisko (1954–61) Nart Nowy (1954–72) Nowosielec (1954–72) Przędzel (1954–72) Przyszów (1954–68) Pysznica (1954–72) Racławice (1954–61) Stany (1954–72) Tarnogóra (1954–55 →) Ulanów (1954–57) Wólka Bielińska (1954–61) Wólka Tanewska (1954–72) Zarzecze (1954–72)

Przynależność wojewódzka	województwo rzeszowskie
Miasta (← 1973–75)	Nisko Rudnik Ulanów
Gminy wiejskie zbiorowe (← 1973–75)	Bojanów Jarocin Jeżowe Kamień Nisko Pysznica Rudnik Ulanów

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne