Rudno (województwo śląskie)
| Artykuł | 50°20′55″N 18°27′42″E |
|---|---|
| - błąd | 39 m |
| WD | 50°20'N, 18°27'E, 50°24'N, 18°26'E |
| - błąd | 2323 m |
| Odległość | 1997 m |
| wieś | |
 (c) I, Pimke, CC-BY-SA-3.0 Rudno – Kościół św. Mikołaja Biskupa Dobroci | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Sołectwo | Rudno |
| Liczba ludności (2008) | 1 064 |
| Strefa numeracyjna | 032 |
| Kod pocztowy | 44-160[1] |
| Tablice rejestracyjne | SGL |
| SIMC | 0221215 |
Położenie na mapie gminy Rudziniec _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Rudziniec") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gliwickiego  | |
 50°20′55″N 18°27′42″E/50,348611 18,461667 | |
Rudno (niem. Rudnau[2]) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie gliwickim, w gminie Rudziniec.
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie katowickim.
Nazwa
Nazwa miejscowości wywodzi się od polskiej nazwy żelaza[3] i związana jest z wydobyciem w okolicach wsi jego rudy. Niemiecki nauczyciel Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako najstarszą nazwę miejscowości wymienia Rudno podając jej znaczenie "Eisenerzort" czyli w języku polskim "Miejscowość rud"[3]. Nazwa wsi została później fonetycznie zgermanizowana na Rudnau[3] i utraciła swoje pierwotne znaczenie.
W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanych formach Rudno Symonis oraz Rudno Jankonis[4][5]. W okresie narodowego socjalizmu administracja III Rzeszy zmieniła w 1936 zgermanizowaną nazwę Rudnau na całkowicie niemiecką Braunbach[2]. Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 12 listopada 1946[6].
Historia
Nazwa wsi wskazuje na występowanie w jej okolicy rud darniowych. Pierwotnie wieś nazywała się Rudno Duże, w odróżnieniu od Rudna Małego, które nazwano później Rudziniec. Wieś wzmiankowana w 1228 roku. Od północnego zachodu znajduje się dawny przysiółek Łaskarzówka, wzmiankowany w 1566 roku.
W 1724 było w Rudnie 130 katolików, 14 protestantów i 8 Żydów[7].
Zabytki
- Kościół św. Mikołaja Biskupa Dobroci – neobarokowy kościół z 1922 roku, powstały w miejscu wcześniejszej świątyni pod tym samym wezwaniem. Wewnątrz kilka późnobarokowych rzeźb z XVI wieku, organy piszczałkowe, 17 głosowe (2 manuały z pedałem) wybudowane w 1923 roku przez Firmę Berschdorf z Nysy. Na zewnątrz tympanon z kartuszem Ballestremów.
- Kaplica grobowa Ballestremów oraz nagrobki zmarłych członków tej rodziny.
- Kapliczki przydrożne – z XVIII i XIX wieku.
- Plebania – z 1840 roku.
- Pomnik–Krzyż – pomnik ku czci mieszkańców wsi poległych podczas I wojny światowej. Na cokole krzyża znajdują się nazwiska 75 poległych mieszkańców.
- Pomnik nagrobny – grób zbiorowy wojenny 12 cywilnych mieszkańców wsi rozstrzelanych 25 stycznia 1945 roku przez żołnierzy Armii Czerwonej.
(c) I, Pimke, CC-BY-SA-3.0Rudno – Pomnik ofiar wojennych
(c) I, Pimke, CC-BY-SA-3.0Rudno – Kapliczka grobowa Ballestremów
(c) I, Pimke, CC-BY-SA-3.0Rudno – Groby osób rozstrzelanych przez Armię Czerwoną
Edukacja i turystyka
- Szkoła Podstawowa w Rudnie
Przez wieś przebiegają szlaki turystyczne:
– Szlak Okrężny Wokół Gliwic
– Szlak Stulecia Turystyki
Przypisy
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1114 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b Józef Pilch, Leksykon zabytków architektury Górnego Śląska, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2008
- ↑ a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 73, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Historia Parafii. [dostęp 2019-07-07].
Linki zewnętrzne
- Oficjalna strona Rudna
- Parafia w Rudnie
- Łaskarzówka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 603.
Zobacz też
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
- N: 51.1617 N
- S: 49.2956 N
- W: 17.8872 E
- E: 20.0559 E
Żółty szlak turystyczny.
Zielony szlak turystyczny.
(c) I, Pimke, CC-BY-SA-3.0
Kościół św. Mikołaja Biskupa Dobroci w Rudnie
(c) I, Pimke, CC-BY-SA-3.0
Kaplica grobowa Ballestremów w Rudnie
(c) I, Pimke, CC-BY-SA-3.0
Groby osób rozstrzelanych przez Armię Czerwoną 25.01.1945 w Rudnie
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Gliwice County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 50.56 N
- S: 50.16 N
- W: 18.33 E
- E: 18.83 E