Rudolf I Habsburg
| ||||
 | ||||
.svg) | ||||
| król Rzymian (Niemiec) do 1275 obok Alfonsa z Kastylii | ||||
| Okres | od 29 września 1273 do 15 lipca 1291 | |||
|---|---|---|---|---|
| Koronacja | 24 października 1273 | |||
| Poprzednik | Wielkie bezkrólewie Ryszard z Kornwalii i Alfons z Kastylii | |||
| Następca | Adolf z Nassau | |||
| Dane biograficzne | ||||
| Dynastia | Habsburgowie | |||
| Data i miejsce urodzenia | 1 maja 1218 Limburg an der Lahn | |||
| Data i miejsce śmierci | 15 lipca 1291 Spira | |||
| Miejsce spoczynku | Katedra w Spirze | |||
| Ojciec | Albrecht IV Austriacki | |||
| Matka | Jadwiga z Kyburga | |||
| Małżeństwo | Gertruda z Hohenbergu, Izabela Burgundzka | |||
| Dzieci | Albrecht I Habsburg, Rudolf II, Klemencja Habsburg, Guta von Habsburg, Hartmann | |||
Rudolf I (ur. 1 maja 1218[1] w Limburg an der Lahn[2], zm. 15 lipca 1291 w Spirze[1]) – król niemiecki od 1273 do 1291 roku.
Życiorys
Wczesne życie
Rudolf I był przedstawicielem niemieckiej dynastii Habsburgów, urodził się 1 maja 1218 roku na zamku w Limburgu an der Lahn. Był synem Albrechta IV Austriackiego. Kiedy Albrecht IV zmarł w 1239 roku Rudolf I objął ziemię ojca[2] (m.in. Zamek Habsburg)
Wybór na króla Niemec
W 1273 r. zebrani w Ratyzbonie elektorowie mieli przeprowadzić wybór króla Niemiec. Wśród kandydatów znalazł się Przemysł Ottokar II, potężny król Czech, a także hrabia Habsburga i Kyburga, władca Górnej Alzacji Rudolf. Ten ostatni cieszył się poparciem m.in.: palatyna reńskiego Ludwika II, księcia Leuenburga Albrechta III i burgrabiego Norymbergi Fryderyka III Hohenzollerna. Kolegium elektorskie obawiało się siły i prestiżu króla czeskiego, wybór padł na Rudolfa[2], który wydawał się wystarczająco słaby. Okazało się inaczej. W ciągu miesiąca po elekcji Rudolf koronował się w Akwizgranie[2]. W 1274 r., podczas obrad Sejmu Rzeszy w Norymberdze, Rudolf I przeprowadził rewindykację praw, przywilejów i majątków królewskich straconych przez Koronę od chwili śmierci cesarza Fryderyka II Hohenstaufa. Pozycję Rudolfa wzmocniło także poparcie papieża Grzegorza X. Elekcja Rudolfa I oznaczała koniec Wielkiego Bezkrólewia w Niemczech.
Wojna z Przemysłem Ottokarem II
Rywal Rudolfa I, Przemysł Ottokar II, nie stawił się na Sejmie w Norymberdze, odmówił złożenia hołdu Rudolfowi i wycofania się z Austrii, którą zajął po wymarciu dynastii Babenbergów. W 1276 r. zawarto układ, na mocy którego syn Przemysła Ottokara, Wacław, miał poślubić córkę Rudolfa, Gutę, a Czesi mieli opuścić Austrię. Król czeski opóźniał jednak wykonanie postanowień traktatu i zawiązał sojusze z kilkoma książętami polskimi i niemieckimi, w tym z księciem Dolnej Bawarii Henrykiem I. Król Niemiec sprzymierzył się z królem Węgier Władysławem IV Kumańczykiem[2]. W 1278 r. doszło do bitwy pod Dürnkrut[1] (Suchymi Krutami), zakończonej zwycięstwem króla niemieckiego i śmiercią czeskiego króla. W 1282 r. w Augsburgu Rudolf I nadał księstwa przejęte po Babenbergach swoim synom: Austrię Albrechtowi, a Styrię Rudolfowi. Była to podstawa późniejszej terytorialnej potęgi Habsburgów w Niemczech[1].
Polityka zagraniczna
W 1279 r. Rudolf I zrzekł się w imieniu Królestwa Niemieckiego praw do Ankony[2] i Romanii, które już wcześniej zagarnęło Państwo Kościelne (królowie niemieccy byli też formalnie królami Włoch). Akt ten wynikał ze starań o dobre stosunki z papieżem Mikołajem III – Rudolf zabiegał o przywrócenie cesarskiej godności królom niemieckim i własną koronację na cesarza rzymskiego. W 1280 roku Henryk IV Probus złożył mu hołd[2].
Polityka wewnętrzna
Rudolf ogłosił powszechny pokój ziemski w Niemczech a w 1289 r. wyprawił się do Turyngii przeciw rycerzom-rozbójnikom, stanowiącym postrach Niemiec okresu Wielkiego Bezkrólewia. Nie udało mu się jednak zapobiec wszystkim wojnom wewnętrznym. Arcybiskup Kolonii Zygfryd II Wastenburg walczył z księciem Brabancji Janem I o Limburgię, niepokoje w Szwabii wywoływał hrabia Wirtembergii Eberkard I. W 1289 r. król Rudolf zmusił hrabiego Dolnej Burgundii Ottona IV do złożenia mu hołdu. W ten sposób częściowo odnowił związki ziem burgundzkich z Niemcami.
Śmierć
W 1291 r. próbował przeprowadzić elekcję swojego syna, Albrechta, na króla Niemiec, ale elektorowie odmówili. Rudolf I zmarł 15 lipca 1291 w Spirze, gdzie został potem pochowany. Królem Niemiec obrany został Adolf z Nassau. Mimo to, Albrecht w 1298 roku w bitwie pod Gollheim pokonał konkurenta i został kolejnym królem Niemiec z dynastii Habsburgów.
Małżeństwa i potomstwo
Pierwszą żoną Rudolfa była Gertruda von Hohenberg, z którą miał dziesięcioro dzieci. Po jej śmierci (zm. 1281 r.) Rudolf I poślubił w 1284 r. Izabelę Burgundzką. Drugie małżeństwo okazało się bezpotomne. Dzieci Rudolfa i Gertrudy to:
- Matylda (1251/1253 – 23 grudnia 1304), urodzona w Rheinfelden (Baden), zmarła w Monachium, żona księcia Bawarii Ludwika II Wittelsbacha
- Albrecht I (lipiec 1255 – 1 maja 1308), król Niemiec
- Katarzyna (1256 – 4 kwietnia 1282), zmarła w Landshut, żona księcia bawarskiego Ottona III, późniejszego pretendenta do tronu Węgier
- Agnieszka (ok. 1257 – 11 października 1322), zmarła w Wittenberdze, żona Albrechta II Askańczyka
- Jadwiga (zm. 1285/1286), żona Ottona VI, margrabiego brandenburskiego
- Klemencja (ok. 1262 – po 7 lutego 1293), żona Karola Martela Andegaweńskiego
- Hartmann (ok. 1263 – 21 grudnia 1281), urodził się w Rheinfelden (Baden), utonął w Renie
- Rudolf II (1270 – 10 maja 1290), książę Austrii
- Guta (13 marca 1271 – 18 czerwca 1297), żona króla Czech Wacława II
- Karol (ur. i zm. 1276 r.)
W kulturze
- Rudolf I Habsburg w kulturze
Pieczęć Rudolfa I (1275)
Cenotaf Rudolfa I w Katedrze w Spirze
Drzewo genealogiczne Habsburgów
Przypisy
- ↑ a b c d Rudolf I Habsburg, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-01-28].
- ↑ a b c d e f g Rudolf I Habsburg, zamki.name [dostęp 2022-01-28].
Linki zewnętrzne
- Michał Kozłowski, Rudolf I – twórca potęgi Habsburgów [1]
Media użyte na tej stronie
Siegel Kaiser Rudolfs I. von Habsburg. Inscribed: RUDOLFUS DEI GRACIA ROMANORUM REX SEMPER AUGUSTUS ("Rudolf by the grace of God King of the Romans, ever majestic")
Autor: Heralder & Tom Lemmens, Licencja: CC BY-SA 3.0
Shield and Coat of Arms of the Holy Roman Emperor, based on the depiction in Codex Manesse (c. 1310). An imperial coat of arms in this style was in use from c. 1200 to c. 1430. From 1433 (accession of Sigismund), use of the double-headed eagle became prevalent. The shield shape used here is typical of the early to mid 14th century. A variant with a shield shape more typical of the late 14th to early 15th century can be found here.
.svg){kind=link}
Family tree of the House of Habsburg from the so-called "Bärenhaut", a collection of deeds and charters from Zwettl Abbey (fol. 55r): Rudolph I, his son Albert I with his wife Elisabeth, and four of their children, presumably Rudolf III, Leopold I, Frederick I and Agnes.
Schlacht auf dem Marchfeld: Bild des heutigen Schlachtfelds, welches aufgrund seiner Ebene gewählt wurde um den berittenen Einheiten (auf beiden Seiten) einen Vorteil zu verschaffen.