Rudolf Krautschneider

Wspominając nieżyjących już przyjaciół-żeglarzy Ruda mówi, że żeglarze przechodzą „na drugą stronę”, za horyzont, aby tam kontynuować wspólne rejsy^[1]

Inspiracja – flotylla statków Magellana w czasie przejścia z Atlantyku na Pacyfik, nazwany Oceanem Spokojnym

„Victoria” – jedyny z pięciu statków Ferdynanda Magellana, który ukończył pierwszy rejs wokółziemski (replika wybudowana w Isla Cristina w 1991 r., prezentowana na Odaiba w Tokio w roku 2005)

Burta jachtu, wykonanego na wzór starego żaglowca

Rudolf „Ruda” Krautschneider (ur. 22 sierpnia 1943 w Wiedniu) – czeski^[a] żeglarz (cs mořeplavec), podróżnik, budowniczy jachtów i popularyzator żeglarstwa, pisarz, ilustrator, filmowiec, działacz społeczny na rzecz dzieci.

Życiorys

Urodził się w roku 1943 w Wiedniu, w czasie II wojny światowej. Po zakończeniu wojny zamieszkał z matką w Znojmie na Morawach. Skończył szkołę podstawową 7-klasową. Pracował m.in. w kopalni oraz jako drwal^[2].

Pierwszy swój jacht zaczął budować na rzece Dyi^[3]. Morze, które stało się jego pasją, zobaczył po raz pierwszy w wieku 16 lat. Próbował pływać na obcych statkach, ale marzył o żegludze samodzielnej. Zajął się budowaniem jachtów^[2]. Jest związany z żeglarzami i budowniczymi jachtów w Polsce, do której po raz pierwszy przyjechał w latach 60. XX w. Z polskich portów wypływał w dalekomorskie podróże^[1]. Polubił Polaków – uważa, że są ludźmi, na których żeglarze mogą polegać w tarapatach, czego sam doświadczył w różnych portach świata

Zyskał popularność w międzynarodowym środowisku żeglarskim dzięki rejsom na swoich jachtach „Vela”, „Polka”, „Polarka”, „Victoria” (Victorka)^[1]. Na jachcie „Vela” popłynął w roku 1976 na Szetlandy, a w następnych latach, na jachcie „Polka”, na Spitsbergen (1979) i Falklandy (1981–1983). Na stalowej „Polarce” odbył rejs wokół Antarktydy (z dwoma członkami załogi)^[2].

Budowę największego z wymienionych jachtów rozpoczęli Polacy w Kołobrzegu, a kpt. Rudolf Krautschneider z kolegami kontynuował ją od roku 1993^[4][5]. Jacht został przez nich upodobniony do „Victorii” – karaki Magellana (bywa niepoprawnie nazywany jej repliką).

„Victorią” i „Polarką” Ruda wypłynął w roku 1999 na wokółziemską wyprawę śladami Magellana („Magellan 2000”, „Victoria 2000”). Do udziału w ekspedycji zaprosił też trzeci jacht – polską „Marię” Ludomira Mączki (Ludka, Ludojada)^[6][7] (do wspólnego okrążenia Ziemi nie doszło).

Rudolf Krautschneider ożenił się z Małgorzatą Szyndler. Mają dwie córki – Dobravkę (Dubrawę) i Danielę^[8][7][9][b].

W roku 2009 film dokumentalny o „rozkołysanym świecie” Rudolfa Krautschneidera (cs. „Rozhoupaný svět”) zajął 3. miejsce na festiwalu Filmów Turystycznych Tourfilm 2009 w kategorii telewizyjnych filmów dokumentalnych i publicystycznych do 60 minut^[10]. Jest laureatem Conrady - Indywidualności Morskie

Rejs śladami „Victorii” Magellana

Przebieg budowy polsko-czeskiego żaglowca „Victoria” i jego wokółziemskiego rejsu Rudolf Krautschneider opisał m.in. w książce „Co przyniosły fale i wiatr” (wyd. czeskie i polskie, 2006 i 2007). W rozdziale „Marzenia i rzeczywistość” znalazło się zdanie^[4]:

Przygotowania

Marząc o wyprawie szlakiem Magellana Ruda Krautschneider znalazł w Kołobrzegu kadłub drewnianego żaglowca, którego budowę rozpoczął w roku 1969 polski architekt, Janusz Kirszak^[4] (została przerwana po jego tragicznej śmierci). Ruda uznał, że kształt i wymiary kadłuba umożliwiają realizację planu budowy jego „Victorii”. Rozpoczął wyrąb drzew w Górach Orlickich i cięcie ich na deski. Do realizacji planu zachęcił liczne grono amatorów z całych Czech – podróżników, romantyków, poszukiwaczy silnych wrażeń… Przyjął zasadę − „kto chce płynąć - musi uczestniczyć w budowie jachtu”. W ten sposób wyłoniła się grupa 12 członków przyszłych załóg „Polarki” i „Victorii”. Po roku gotowy kadłub rozpoczął wędrówkę szlakiem statków rzecznych do Uścia nad Łabą, gdzie został wyciągnięty na brzeg. Zbudowany w pobliżu hangar stał się na ponad rok domem i miejscem pracy grupy entuzjastów. W weekendy zespół budowniczych zasilali ludzie przyjeżdżający z różnych stron. Instruktażu i dozoru szkutniczego podjął się Piotr Szponarski^[11]. W celu upodobnienia jachtu do „Victorii” Magellana podwyższono burty. W roku 1998 barki przeholowały „Victorkę” (pieszczotliwa nazywa jachtu) Łabą do Hamburga. Stamtąd – pod prowizorycznym ożaglowaniem i w asyście „Polarki” – pożeglowała do Szczecina^[4][11][5].

W Szczecinie zorganizowano chrzest kolejnej „Victorii”. Matkami chrzestnymi były dwie dziewczynki z domu dziecka – mała Cyganeczka i ruda Czeszka^[5]. Po roku dalszych przygotowań, pierwszego sierpnia 1999 r., „Polarka” i „Victorka” wyruszyły w rejs, planowany na 4–6 lat^[11].

Charakterystyka „Victorki”

„Victorka” Rudy Krautschneidera (szkic na podstawie ilustracji na okładce książki „Co przyniosły fale i wiatr” (2007)^[4]

Wojciech Jacobson podaje następujące parametry jachtu „Victoria” Rudolfa Krautschneidera^[11]:

• długość z bukszprytem – 22,5 m,
• szerokość – 5 m,
• zanurzenie – 3,15 m,
• wyporność – 55 BRT,
• balast – 20 t,
• silnik – początkowo brak, po 20 latach – PERKINS, 100 HP
• typ ożaglowania – karaka,
• powierzchnia ożaglowania – około 150 m²,
• załoga: maksimum 12 osób, minimum 3 osoby.

Przebieg rejsu

Bałtyk, Morze Północne i pierwsze przejście Atlantyku

Bałtyk przebyto bez trudności. Przez Kanał Kiloński „Victorię” (niewyposażoną w silnik) przeciągnęła „Polarka”. Żeglarze przeszli trudną próbę na Morzu Północnym, bo ciężka łódź pod trójkątnymi żaglami (niestosowanymi w XVI w.) niemal nie płynęła pod wiatr. Na Helgolandzie 1/3 załogi zrezygnowała z kontynuacji rejsu. Z pozostałą częścią załogi „Victoria” dopłynęła do Lizbony, a 20 września 1999 r. znalazła się w miejscu, z którego w XVI w. wyruszał Magellan^[11]. W rejs przez Atlantyk wyruszyła bez asysty „Polarki”, która musiała zawrócić do Polski^[11][12].

Trudności związane z brakiem silnika spowodowały, że postanowiono opuścić szlak Magellana i skierować się na Karaiby. W Portoryko „Victoria” była atrakcją międzynarodowych regat „Op Sail 2000”. Za flotyllą nowoczesnych jachtów dopłynęła do Florydy, gdzie zakupiono 20-letni silnik, który wyremontowano i zamontowano. W dalszą wędrówkę wypłynięto po zakończeniu sezonu huraganów (marzec 2001), pod dowództwem kpt. Jindricha (Heńka) Kuchejdy (kpt. Rudolf Krautschneider przystąpił do realizacji innych projektów)^[11].

Z Florydy na Pacyfik szlakiem Magellana^[11]

Zamiast płynąć wprost do Brazylii wybrano trasę dłuższą, ale z pomyślnymi wiatrami – na Azory i Wyspy Zielonego Przylądka. Oznaczało to powrót na wiodący do Brazylii odcinek trasy Magellana^[11]. Do wejścia do Cieśniny Magellana „Victoria” dotarła pod koniec stycznia 2002 r. W przejściu przez cieśninę i kanały Patagonii płynięto tylko z korzystnym prądem pływowym, coraz bardziej podziwiając niedysponujące silnikiem i mapami załogi statków Magellana. Sztorm na Pacyfiku zmusił załogę do zatrzymania się w chilijskim porcie Talcahuano. Miał tu miejsce „piracki napad”, zorganizowany przez Hermandad de la Costa.

Przez Pacyfik do Nowej Zelandii^[11]

Wędrówkę przez Pacyfik rozpoczęto w kwietniu 2002 r. Miejscami odwiedzonymi w czasie rejsu do Nowej Zelandii były wyspy Robinsona Crusoe, Wielkanocna, Pitcairn, Polinezja Francuska, archipelagi Cooka i Tonga. Odwiedzono trudno dostępne, niezamieszkałe wyspy Henderson, Suworow i Ata (w Archipelagu Tonga). Na trasie rejsu następowały kolejne zmiany załóg (z pierwotnego składu pozostali trzej żeglarze: Jindrich Kuchejda, Michał Nesvara i Ivan Orel). Z Nowej Zelandii wyruszono w dalszą trasę po wymianie elementów zaatakowanych przez świdraki, usunięciu „brody” i malowaniu antyfoulingiem (farbą chroniącą kadłub przed porastaniem glonami i skorupiakami)^[11].

Przez Ocean Indyjski do Cape Town^[11]

Po wyjściu z Nowej Zelandii załoga odwiedziła wyspy Vanuatu. W trudnej dla żeglarzy Cieśninie Torresa napotkała opóźniony tajfun „Gina”. Po przejściu cieśniny zatrzymywano się na kotwicowiskach Gove Harbour, Darwin i Ashmore Reef. Na szlaku przez Ocean Indyjski znalazły się: Wyspa Bożego Narodzenia i Wyspy Kokosowe, Rodriguez, Mauritius, Reunion i Madagaskar. Od Durbanu żeglarze płynęli bez większych trudności (korzystny kierunek wiatru i prąd). Przepływając koło Kapsztadu „Victoria” uzyskała rekordowy przelot dobowy – 184 Mm/24 godziny.

Piąte przejście Atlantyku i powrót^[11]

Spokojny był również rejs z Kapsztadu na Wyspę Świętej Heleny i do Recife w Brazylii (pasat wiejący od rufy). Z Recife skierowano się do Cabedelo, skąd ponownie wyruszono na Atlantyk, w kierunku Azorów.

Z Azorów do Europy „Victorka” płynęła w towarzystwie drugiego czeskiego jachtu – „Dandy”, który powracał z rejsu do Orinoko. Po wyjściu z Cherbourga przez 12 dni żeglowała przez Morze Północne. Do Szczecina przybyła 22 sierpnia 2004 roku.

Łącznie rejs trwał 5 lat i 22 dni. Jego trasa wyniosła 49 120 Mm^[11].

Porównanie trasy "Victorii" Magellana (linia czerwona) z trasą jachtu „Victorka” (linia niebieska); linia pomarańczowa – odejście od szlaku Magellana ze względów technicznych (montaż silnika na Florydzie)

Działalność poza żeglarstwem

Zrekonstruowana Sneka – wiosłowo-żaglowa łódź wikingów

Rudolf „Ruda” Krautschneider jest autorem licznych tekstów żeglarskich. Publikuje opisy wędrówek (często samotnych), wspomnienia o poznanych ludziach i ogólne refleksje. Produkuje również żeglarskie filmy^[1]. Wydaje swoje teksty z własnoręcznymi ilustracjami (często humorystycznymi grafikami). W języku polskim ukazały się m.in. książeczki z serii „Ludojady”, np. relacje ze spotkań z Ludkiem Mączką („Ludojadem”) i z Krystyną Chojnowską Liskiewicz^[13]. Część z nich została wyróżniona Nagrodą im. Leonida Teligi^[13][14].

Ruda chętnie uczestniczy w żeglarskich spotkaniach w tawernach i przy ogniskach, gdzie śpiewa z gitarą szanty własnego autorstwa. Jest uważany ze świetnego gawędziarza. W czasie gawęd i w drukowanych tekstach często wspomina nieżyjących już przyjaciół. Twierdzi, że żeglarze przechodzą „na drugą stronę”, za horyzont, aby tam kontynuować wspólne rejsy^[1][15].

Poza żeglowaniem i pisarstwem R. Krautschneider zajmuje się działalnością społeczną, m.in. pomocą osobom uzależnionym od narkotyków (uważa, że rejsy morskie mogą być skuteczną terapią) oraz – przede wszystkim – działalnością na rzecz dzieci i młodzieży. Zaprasza dzieci na wakacyjne rejsy, odwiedza młodzieżowe kluby żeglarskie^[16] (grupę młodzieży z warszawskiego domu dziecka gościł na swoim pokładzie w czasie Tall Ships Races 2007 w Szczecinie^[1]). Od roku 1994 jest zaangażowany w budowę rodzinnych domów dziecka. Jego marzeniem jest, aby każdy dom dziecka miał statek piratów lub wikingów – stara się spełnić również to swoje marzenie^[3][10][16].

Publikacje

Wybór według WorldCat^[17][18]:

Uwagi

Przypisy