Rudolf Matz

Rudolf Matz
Ilustracja
Rudolf Matz przy szybowcu ABC
Data i miejsce urodzenia

22 września 1903
Jasień

Data śmierci

3 września 1953

Zawód, zajęcie

inżynier, konstruktor

Odznaczenia
Srebrny Krzyż Zasługi Medal Niepodległości

Rudolf Wojciech Matz (ur. 22 września 1903 w Jasieniu, zm. 3 września 1953) – polski inżynier mechanik, konstruktor lotniczy, szybownik.

Życiorys

Rudolf Matz urodził się 22 września 1903 w Jasieniu (obecnie Ustrzyki Dolne)[1] w rodzinie Alberta i Wandy z domu Michalewskiej[2]. W zakresie szkoły podstawowej i szkoły średniej kształcił się we Lwowie. W 1921 ukończył VIII klasę w VI Gimnazjum im. Stanisława Staszica we Lwowie, w ostatnim roku szkolnym uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej, a 2 czerwca 1921 zdał tamże egzamin dojrzałości[3]. Rozpoczął studia na Wydziale Mechanicznym Politechnice Lwowskiej[2].

W okresie studiów, od 1924 roku, był czynnym członkiem Związku Awiatycznego Studentów Politechniki Lwowskiej, gdzie współpracował z Wacławem Czerwińskim, Władysławem Jaworskim, Bolesławem Gałęzowskim, Kazimierzem Twardowskim, Zygmuntem Laskowskim, Franciszkiem Janikiem, Bolesławem Łopatniukiem, Szczepanem Grzeszczykiem, Adamem Nowotnym, Franciszkiem Kotowskim i innymi. Brał udział m.in. w 1928 roku w pierwszej wyprawie szybowcowej, zorganizowanej przez Związek Awiatyczny Studentów Politechniki Lwowskiej pod Złoczów[4]. 25 kwietnia 1929 jako trzeci Polak uzyskał kat. „C” pilota szybowcowego[5]. Ponadto odbył szkolenie na samolotach silnikowych, uzyskując licencję pilota turystycznego. W 1930 był skarbnikiem Związku Awiatycznego[6]. W 1930 roku przeżył wypadek na szybowcu CW-II co na długi czas wyłączyło go z latania[7].

W tym okresie opracował nowatorski projekt silnika lotniczego z dzielonym wałem. Projekt nie został wdrożony do produkcji, kilka lat później podobne rozwiązanie wprowadziła wytwórnia silników lotniczych Hirth w Niemczech[8].

Brał udział we wszystkich wyprawach szybowcowych Aeroklubu Lwowskiego do Bezmiechowej. W latach 1933–1936 był kierownikiem technicznym zlokalizowanej tam szkoły szybowcowej, zbudował tam i obsługiwał stację meteorologiczną i radiową[7]. W międzyczasie, od 1934 roku, pracował jako instruktor szybownictwa w Fordońskiej Szkole Szybowcowej[9]. Od 1937 aż do wybuchu II wojny światowej w 1939 pracował w Instytucie Techniki Szybownictwa i Motoszybownictwa we Lwowie, na stanowisku kierownika działu badawczo-konstrukcyjnego. Kierował m.in. pracami nad motoszybowcami ITS-8, ITS-8M i ITS-8W. Opracował oryginalne rozwiązanie chowanego podwozia dla tych motoszybowców[7]. W 1938 roku opracował z A. Barączem aparaturę radiową przystosowaną do użycia w szybowcu[10][11]. W 1939 roku ukończył studia na Politechnice Lwowskiej i na podstawie pracy dyplomowej pt. „Silnik lotniczy sześciocylindrowy” uzyskał tytuł inżyniera mechanika[7].

Po zajęciu Lwowa przez Armię Czerwoną pracował w Lwowskich Warsztatach Lotniczych, gdzie był kierownikiem biura konstrukcyjnego. Działał w konspiracji, należał o sekcji „Południe” wydziału wywiadu Zagranicznego Komendy Głównej Armii Krajowej zajmującej się m.in. wywiadem lotniczym. Wiosną 1944 roku został aresztowany przez Gestapo, został uwolniony tuż przed wkroczeniem Rosjan do Lwowa[7].

Po wojnie wykładał na pierwszych kursach dla instruktorów w Goleszowie oraz powrócił do pracy konstrukcyjnej w Instytucie Szybownictwa w Bielsku. Został tam zatrudniony jako kierownik działu naukowo-badawczego a następnie jako kierownik wydziału technicznego. Od 1946 roku prowadził wykłady z osprzętu i nawigacji lotniczej na Wydziale Komunikacji Akademii Górniczej w Krakowie[12]. Pod koniec stycznia 1946 roku brał udział w komisji oceny na projekt motoszybowca, którego otwarty konkurs został rozpisany w listopadzie 1945 roku przez Departament Lotnictwa Cywilnego Ministerstwa Komunikacji. Członkami tej komisji byli wybitni specjaliści w dziedzinie techniki lotniczej, znani i cenieni za swoje dokonania nie tylko w Polsce. Włożyli oni duży wkład w rozwój polskiego przedwojennego i powojennego lotnictwa cywilnego i wojskowego. Komisja zdecydowała, że I miejsce otrzymał projekt motoszybowca „Pegaz” inż. Tadeusza Chylińskiego. Był członkiem zespołu pracującego nad rekonstrukcją dokumentacji technicznej szybowca WWS-1 Salamandra, który wszedł do produkcji jako IS-A Salamandra. Jednocześnie był kierownikiem Katedry Budowy Lotnisk i Eksploatacji Lotniczej na Wydziale Komunikacji Wydziałów Politechnicznych Akademii Górniczej[13]. W 1948 roku skonstruował w Bielsku szybowiec szkolny IS-3 ABC, który wszedł do produkcji seryjnej[14].

Po likwidacji w 1950 oddziału lotniczego na Wydziale Komunikacji w Krakowie, przeniósł się do Wrocławia, gdzie objął katedrę osprzętu lotniczego na nowo otwartym Wydziale Lotniczym Politechniki Wrocławskiej. Został tam prodziekanem i wykładał m.in. zagadnienia osprzętu. Był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi oraz Medalem Niepodległości. Zmarł 3 września 1953 roku we Wrocławiu, został pochowany na tamtejszym cmentarzu św. Wawrzyńca[13].

Przypisy

  1. ↑ Według innego źródła urodził się 23 listopada 1903. Sprawozdanie Dyrekcji Gimnazjum VI. im. St. Staszica we Lwowie za rok szkolny 1920/21. Lwów: 1921, s. 13.
  2. ↑ a b Chyliński 2016 ↓, s. 64.
  3. ↑ Sprawozdanie Dyrekcji Gimnazjum VI. im. St. Staszica we Lwowie za rok szkolny 1920/21. Lwów: 1921, s. 13, 18.
  4. ↑ Ku czci poległych lotników: księga pamiątkowa. Marian Romeyko (red.). Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku czci Poległych Lotników, 1933, s. 292. OCLC 830230270.
  5. ↑ Glass, Murawski 2012 ↓, s. 77.
  6. ↑ Album Dziesięciolecia Lotnictwa Polskiego. Poznań: 1930, s. 299.
  7. ↑ a b c d e Chyliński 2016 ↓, s. 65.
  8. ↑ Glass, Murawski 2012 ↓, s. 76–77.
  9. ↑ Chudziński 2018 ↓, s. 28.
  10. ↑ Bolesław Łopatniuk: Radio w szybownictwie. „Skrzydlata Polska”. 02/1939, s. 53–55, luty 1939. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. 
  11. ↑ Bolesław Łopatniuk: Radio w szybownictwie. „Skrzydlata Polska”. 02/1938, s. 40–42, luty 1938. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. 
  12. ↑ Chyliński 2016 ↓, s. 65-66.
  13. ↑ a b Chyliński 2016 ↓, s. 66.
  14. ↑ Glass, Murawski 2012 ↓, s. 71.

Bibliografia

  • Rafał Chyliński: Motoszybowiec Pegaz i jego konstruktor Tadeusz Chyliński. Warszawa: Agencja Wydawnicza „Cinderella Books” Andrzej Zasieczny, 2016. ISBN 978-83-7339-150-5. OCLC 946341829.
  • Kazimierz Wojciech Chudziński: Szkoła Szybowcowa w Fordonie 1933-1963 im. Czesława Tańskiego. Bydgoszcz: Sonar, 2018. ISBN 978-83-63189-89-1. OCLC 1043023556.
  • Andrzej Glass, Tomasz Murawski: Polskie szybowce 1945-2011. Problemy rozwoju. Bielsko-Biała: Wydawnictwo SCG, 2012. ISBN 978-83-932826-0-9. OCLC 804836344.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

IS3 ABC NAC 3 3 0 46.20 993 1 0 27364026.jpg
Krajowe Zawody Szybowcowe na lotnisku sportowym Żar w Międzybrodziu Żywieckim z udziałem zawodników czechosłowackich. Widoczny konstruktor szybowców inżynier Rudolf Matz.