Rudza
Rudza – najstarsza część żywieckiej dzielnicy Śródmieście.
Nazwa Rudza została wzmiankowana dopiero w XVI wieku. Nie ma jej w spisach świętopietrza, brak o niej wzmianki w księdze uposażeń Jana Długosza, nie występuje również w spisie miejscowości sporządzonym w kancelarii Piotra Komorowskiego w drugiej połowie XV wieku. W późniejszych źródłach nie jest wymieniana jako samodzielna osada, ale jako przedmieście Żywca. Z opisów XIX-wiecznego księdza Franciszka Augustina zamieszczonych w księdze parafialnej wynika, że dawniej tereny te należały do możnego rodu Thurzonów, którzy zajmowali się poszukiwaniem minerałów na Grojcu, jak również w Węgierskiej Górce i innych miejscowościach Żywiecczyzny. Sprowadzili oni do wykonywania prac górniczych niemieckich osadników, którzy ok. 1200 roku założyć mieli wioskę Rudzę i zbudowali w niej mały kościółek. Według dalszych relacji księdza Augustina rodzina Thurzonów wymarła około roku 1400, a ich dobra przypadły książętom oświęcimskim.
Najstarszy opis Rudzy:
Ale nie dziw gdyż to miasto zasadzone być miało, najprzód w tym miejscu karczma w lesie zbudowana była, w której taki karczmarz najpierwszy pobożny się trafił, że niedaleko tej karczmy kapliczkę dla swego nabożeństwa nazwawszy ją Świętym Krzyżem, zbudował. Ku której karczmie kielka domków ludzi zbudowało się. I w tym miejscu nieskoro kościółek Świętego Krzyża od wielebnego księdza Grzegorza Dziewojskiedo, tamecznego kapłana, zmurowany jest i prebendą opatrzony.
Na placu pomiędzy ul. Batorego i Bracką, zwanym później Rudzą Solną lub Rudzą Zieloną (obecnie ul. 3 Maja) w każdy poniedziałek odbywał się jarmark, który był jedynym miejscem zaopatrzenia rzeźników żywieckich.
W latach 1910–1911 na Rudzy wybudowano gmach Wydziałowej Szkoły Żeńskiej, która w 1924 roku otrzymała imię Stanisława Staszica. Od 1925 roku zaczęło w nim działać Żeńskie Seminarium Nauczycielskie, a w 1932 roku w szkole wprowadzono klasy koedukacyjne.
25 marca 1945 roku, w wyniku działań wojennych, spłonęła prawie cała zabytkowa, drewniana zabudowa.
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
ul. Bracka w Żywcu, I poł. XX w.
Kościół św. Krzyża w Żywcu, ok. 1908 r.
studnia, Rudza w Żywcu, ok. 1920
Rudza w Żywcu podczas działań wojennych
Rudza Zielona (obecnie ul. 3-go maja) w Żywcu, I poł. XX w.
Żywiec - kościół Świętego Krzyża
Rudza w Żywcu
Żywiec, ul. Świętokrzyska, lata 30.