Rugia

Rugia
Ilustracja
Zdjęcie satelitarne wyspy
Kontynent

Europa

Państwo

 Niemcy

Akwen

Morze Bałtyckie

Powierzchnia

926 km²

Populacja (czerwiec 2005)
• liczba ludności
• gęstość


ok. 70,7 tys.
ok. 76,4 os./km²

Położenie na mapie Meklemburgii-Pomorza Przedniego
Mapa konturowa Meklemburgii-Pomorza Przedniego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Rugia”
Położenie na mapie Niemiec
Mapa konturowa Niemiec, blisko górnej krawiędzi po prawej znajduje się punkt z opisem „Rugia”
Ziemia54°25′N 13°22′E/54,416667 13,366667
Mapa wyspy

Rugia (niem. Rügen, w dialekcie rugijskim Rȯjana, Rāna[1]; pol. hist. także Roja, Ruja, Rujana[2]) – największa wyspa Niemiec oraz Pomorza położona w południowo-zachodniej części Bałtyku. Administracyjnie w całości należy do powiatu Vorpommern-Rügen.

Geografia

Powierzchnia wyspy wynosi 926 km², najwyższy punkt (161 m n.p.m.) to Piekberg na półwyspie Jasmund. Rugia jest silnie rozczłonkowana z licznymi zatokami (największa i najgłębiej wcięta Jasmundzka na północy wyspy oraz Tromper Wiek(niem.)), półwyspami (największe: Jasmund, Wittow(niem.) na północy oraz Zudar(niem.) i Mönchgut na południu), wysepkami (m.in. Hiddensee, Ummanz), a od lądu jest oddzielona wąską cieśniną Strelasund (t. Strela), nad którą przerzucono most drogowo-kolejowy (Rügendamm). Obecnie obok niego wybudowany jest nowy most autostradowy. Na Rugii znajdują się liczne miejscowości wypoczynkowe i uzdrowiskowe. Najliczniejszym miastem wyspy jest leżące na północno-wschodnim wybrzeżu, nad zatoką Prorer Wiek(niem.), Sassnitz. Kilka kilometrów na południe od miasta, w Neu Mukran, znajduje się terminal promowy, zapewniający połączenie morskie z krajami skandynawskimi.

Na północ od Sassnitz, na kredowym półwyspie Jasmund zlokalizowany jest Park Narodowy Jasmund z klifowymi formacjami skalnymi m.in. Wissower Klinken(niem.), Stubbenkammer(niem.) i centrum wystawowo-edukacyjnym Königsstuhl.
Liczne zatoki zachodniej części wyspy wraz z pasem wybrzeża, łącznie z sąsiednią wyspą Hiddensee i leżącym na stałym lądzie (powiat Vorpommern-Rügen) półwyspem Darß, wchodzą w skład kolejnego parku narodowego„Vorpommersche Boddenlandschaft”.
Kolejnym obszarem chronionym na Rugii jest Park Natury Rügen (zob. EUROPARC Deutschland(niem.)), rozciągający się na większości obszaru wyspy z wyłączeniem niewielkiej części jej wnętrza oraz południowo-wschodniego półwyspu Mönchgut, na którym to (i na wyspie Vilm) wytyczono rezerwat biosfery Südost-Rügen(niem.).

Historia

W I w. n.e. wyspa była zasiedlona przez germańskie plemię Rugiów.

Pod rządami słowiańskich Ranów, wpływy polskie

Słowiańska rzeźba w ścianie kościoła w Bergen (Górze)

W średniowieczu tereny zachodniosłowiańskiego plemienia Ranów, z ośrodkiem religijnym w Arkonie na północnym półwyspie Wittow(niem.) oraz świeckim w Gardźcu Rugijskim (niem. Garz) na południu wyspy (ogółem znajdowało się tu ponad dwadzieścia grodów i osad wczesnosłowiańskich). W roku 1130 wyspa została opanowana przez Bolesława Krzywoustego, który posiłkował się pożyczoną od księcia duńskiego Magnusa flotą. Do bitwy morskiej połączonej z planowanym desantem nie doszło, Ranowie bez walki uznali zwierzchnictwo księcia Bolesława[3]. W 1135 polskie władztwo na Rugii uznał w Merseburgu cesarz rzymski Lotar III[4].

Księstwo rugijskie – lenno Danii

W 1160 roku król Danii Waldemar I Wielki i biskup Absalon rozpoczęli 8-letnią krucjatę w celu podbicia i chrystianizacji wyspy. Krucjata zakończyła się w 1168 zdobyciem grodów w Gardźcu i Arkonie ze słynnym słowiańskim sanktuarium Świętowita. Wkrótce poddał się także gród Charenza. Przywódcy Ranów złożyli Duńczykom hołd lenny, co stało się początkiem Księstwa Rugijskiego z własną dynastią zapoczątkowaną przez księcia Jaromara I, obejmującego także część terytoriów na stałym lądzie, naprzeciw wyspy.

W celu chrystianizacji wyspy Jaromar I nakazał w 1180 roku budowę kościoła w Górze, a Duńczycy niedaleko niego w 1193 roku osiedlili cystersów. W tym okresie na wyspę napłynęła duża liczba niemieckojęzycznych kolonistów, wypierając ludy słowiańskie. Ostatnia wzmianka o Słowianach Połabskich pochodzi z 1404 roku, gdy wedle zapisu kronikarza zmarła ostatnia kobieta mówiąca językiem Ranów. Najprawdopodobniej język ten w odosobnionych wsiach przetrwał do XVI–XVII wieku.

Wyspa Rugia była lennem Danii do śmierci księcia Wisława III w 1325 roku.

Pod rządami pomorskich Gryfitów

Na mocy układu ostatniego księcia rugijskiego Wisława III z księciem pomorskim Warcisławem IV przeszła na ponad 320 lat pod władzę książąt pomorskich z dynastii Gryfitów, choć jeszcze do 1354 wyspa była przedmiotem wojen pomorsko-meklemburskich.

Inwazja Rugii w 1678
Pałac Granitz koło Binz
Kobieta na plaży,
Caspar David Friedrich (1818)

Rugia od 1474 wchodziła w skład Księstwa wołogoskiego (zob. Wolgast), które w 1478 roku Bogusław X zjednoczył z księstwem pomorskim.

Pod rządami Szwecji

Po zawarciu traktatu westfalskiego w 1648 roku Pomorze Zachodnie zostało podzielone i Rugia, razem z Pomorzem Przednim, została na niemal 170 lat włączona do Szwecji, tworząc Pomorze Szwedzkie, z wyjątkiem okresów okupacji: duńskiej w l. 1678–1679 i francuskiej w l. 1807–1813.

Pod rządami Prus i Niemiec

Na mocy traktatu kilońskiego w 1814 Rugia miała przejść ponownie pod panowanie duńskie, jednakże w 1815 roku została przejęta przez Królestwo Prus na mocy postanowień kongresu wiedeńskiego, a następnie w 1871 roku weszła w skład Cesarstwa Niemieckiego. 4 maja 1945 Rugię bez walki zajęły oddziały Armii Czerwonej, dzięki czemu wyspa uniknęła zniszczeń. W latach 1949–1990 była częścią NRD. Obecnie wchodzi w skład kraju związkowego Meklemburgia-Pomorze Przednie.

Pozostałe informacje

Na Rugii znajdowało się ostatnie pogańskie sanktuarium w zachodniej Europie. Była to świątynia Świętowita, spalona z rozkazu duńskiego króla Waldemara I 12 czerwca 1168 roku.

Zobacz też

Przypisy

  1. Tadeusz Milewski. Pierwotne nazwy wyspy Rugji i słowiańskich jej mieszkańców. „Slavia Occidentalis”. IX, s. 292-306, 1930. 
  2. Janisław Osięgłowski, Wyspa słowiańskich bogów, Książka i Wiedza, Warszawa 1971, s. 30.
  3. Edmund Kosiarz, „Wojny na Bałtyku X-XIX w.”, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1978, str. 38.
  4. Jerzy Krasuski, Polska-Niemcy. Stosunki polityczne od zarania po czasy najnowsze, Wrocław: Ossolineum, 2009, s. 51, ISBN 978-83-04-04985-7, OCLC 750890813.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Wikimedia Community Logo.svg
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Dark Green 004040 pog.svg
Autor: One Salient Oversight, Licencja: CC0
modded File:Blue pog.svg
Księstwo rugijskie COA.svg

This is the coat of arms of Rugia under the duchy of Pommerania (16th century). It was introduced as the modern coat of arms of Rugia, Germany in 1993, with the addition of a crown in the crest.

The design is found in the coat of arms of the dukes of Pomerania in the 16th century (1571, 1605)

The lower part of the historical coat of arms of the principality (14th century) was probably slightly different, showing chevrons rather than bricks. This is based on a 19th-century description of a seal of the period ("vierfach stufenweise gesparret, roth und blau"). [1]

Herb Księstwa rugijskiego
Landnungsflotte Rügen 1678.JPG
Zeitgenössische Darstellung der brandenburgischen Landung auf Rügen am 13. September 1678
Jagdschloss Granitz 4.jpg
Granitz hunting lodge on the island of Rügen
Relief Map of Germany.png
Autor: derivative work Виктор_В, Licencja: CC BY-SA 3.0
Relief map of Germany
Binz (2011-05-21) 03.JPG
Autor: Klugschnacker, Licencja: CC BY-SA 3.0
Die Bilder wurden von mir während eines einstündigen Rundflugs ab Flugplatz Güttin am 21. Mai 2011 aufgenommen. Die Bildbeschreibung steht im Dateinamen. Aufgenommen mit einer Nikon D5000 durch das Seitenfenster des Flugzeugs.
Bildstein Marienkirche Bergen.jpg
Autor: Lapplaender, Licencja: CC BY-SA 3.0 de
Figura kamienna w zachodniej fasadzie kościoła Mariackiego w Bergen auf Rügen (Górze). Wiek, pochodzenie i znaczenie nie są pewne. Być może jest to kamień nagrobny księcia Ranów Jaromara I († po 1218) lub wizerunek słowiańskiego Boga Świętowita, który mógł znajdować się w pogańskim miejscu kultu (np. w świątyni w Arkonie przed jej zniszczeniem przez Duńczyków w 1168 roku). Na figurze widoczny jest kształt rogu, a z boku, być może późniejszy, znak krzyża.
Ruegen - Uebersichtskarte.png
Autor:

Oryginalnym przesyłającym był Devil m25 z niemieckiej Wikipedii

(Tekst oryginalny: „mario), Licencja: CC BY-SA 2.0 de
Map of Rugia Island, Western Pomerania, Germany