Rumian rzymski

Rumian rzymski
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

Chamaemelum

Gatunek

rumian rzymski

Nazwa systematyczna
Chamaemelum nobile (L.) All.
Fl. Pedem. 1: 185 (1785)[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
Status iucn3.1 LC pl.svg
Pokrój
Kwiatostan

Rumian rzymski, r. szlachetny (Chamaemelum nobile)[5][3] – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Nazwa zwyczajowa związana jest z tradycyjnym włączaniem tego gatunku do rodzaju rumian Anthemis.

Rozmieszczenie geograficzne

Pochodzi z obszarów: Azory, Algieria, Maroko, Portugalia, Francja, Hiszpania, Irlandia, Anglia, ale rozprzestrzenił się również na innych terenach poza tymi obszarami swojego rodzimego występowania[6]. Jest zwykle uprawiany, także w Polsce, często dziczejący[7].

Morfologia

Łodyga
Rozgałęziona, miękko owłosiona, z płonnymi pędami u nasady, w górnej części bezlistna. Osiąga wysokość 30 cm.
Liście
Dwu- lub trzykrotnie pierzastosieczne. Miękko owłosione do gładkich.
Kwiaty[8]
Koszyczki białe lub żółtawoszare o średnicy 8–20 mm. Pełne, stożkowe dno kwiatowe. Podstawa dna otoczona jest osadnikiem złożonym z 2–3 rzędów zwartych, dachówkowato zachodzących okrywolistków o błoniastych brzegach. Większość kwiatów stanowią kwiaty języczkowate, ale kilka jasnożółtych kwiatów rurkowatych występuje w części środkowej. Kwiaty języczkowate są białe, tępe, lancetowato wydłużone i wygięte z ciemnobrunatną zalążnią dolną, nitkowatą szyjką słupka zakończoną dwudzielnym znamieniem. Kwiaty rurkowate mają koronę w kształcie rurki zakończoną pięcioma ząbkami.
Owoce
Niełupki posiadające 3 cienkie żeberka.

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie w czerwcu i lipcu. Zdziczały występuje czasami w siedliskach ruderalnych; na nasypach kolejowych, przydrożach. Liczba chromosomów 2n=18[7].

Zastosowanie

Rumian rzymski jest źródłem oleju z rumianu (rumianku) rzymskiego destylowanego z koszyczków i wykorzystywanego do aromatyzowania likierów, herbaty, szamponów (zwłaszcza stosowanych do mycia jasnych włosów) i innych kosmetyków. Gatunek stosowany był i jest wciąż jeszcze w mieszankach trawnikowych, ceniony ze względu na dużą odporność na wydeptywanie i susze[9].

Roślina lecznicza

Surowiec zielarski
Kwiat rumianu rzymskiego (Chamomillae romanae flos) – wysuszone koszyczki o zawartości olejku eterycznego nie mniejszej niż 7 ml/kg[8]. Zawiera między innymi olejek eteryczny do 2,5% (chamazulen, farnezen, pinokarwon, estry butylowy oraz izoamylowy kwasów angelilikowego, izomasłowego, tyglinowego i metyloakrylowego), flawonoidy, fitosterole, kwas kawowy, cholinę, gorycze[10][11].
Działanie i zastosowanie
Przeciwskurczowe, moczopędne, przeciwzapalne, napotne, uspokajające[10]. Stosowany w stanach skurczowych narządów trawiennych, niestrawności, braku łaknienia, przy przeziębieniach, anginie, w chorobie wrzodowej żołądka[10]. Pomocniczo w nerwobólach.
Zbiór
Zbiera się kwitnące koszyczki bez szypułek i suszy na sitach w suszarni, w temp. 35 °C. Przechowuje się w zamkniętych pojemnikach.

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. a b c Chamaemelum nobile (L.) All.. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-03-18].
  4. Chamaemelum nobile, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  5. Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105. 
  6. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-27].
  7. a b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  8. a b Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4.
  9. David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 187. ISBN 978-1-107-11502-6.
  10. a b c Jan Macků, Jindrich Krejča, Apoloniusz Rymkiewicz: Atlas roślin leczniczych. Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1989. ISBN 83-04-03281-3.
  11. Aleksander Ożarowski, Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy., Warszawa 1982: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, s. 66, ISBN 83-200-0640-6.

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Chamaemelum nobile1.jpg
(c) I, KENPEI, CC-BY-SA-3.0
ローマカミツレ
Chamaemelum nobile - Köhler–s Medizinal-Pflanzen-012.jpg
Römische Kamille. A blühende Pflanze. 1 gefülltes Körbchen; 2 Körbchen im Längsschnitt; 3 Randblüte; 4 Scheibenblüte mit Stützblatt; 5 dieselbe im Längsschnitt; 6 Staubblatt; 7 Narbe; 8 Blütenboden mit Spreublättern im Längsschnitt; 9 Spreublättchen, Vorderansicht; 10 Früchtchen natürlicher Grösse und vergrössert; 11 und 12 Längsschnitte desselben; 13 Querschnitt desselben; 14 Pollen.
Chamaemelum nobile 001.JPG
Autor: H. Zell, Licencja: CC BY-SA 3.0
Chamaemelum nobile, Asteraceae, Roman Camomile, Chamomile, Garden Camomile, Ground Apple, Low Chamomile, English Chamomile, habitus; Botanical Garden KIT, Karlsruhe, Germany. The fresh aerial parts of the blooming plant are used in homeopathy as remedy: Chamomilla romana (Cham-r.)